Nên phục dựng những hạng mục chính

Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nguyễn Trọng Tâm, nguyên Bí thư Đảng ủy nhà lao Tân Hiệp:

Giữ lại toàn bộ đất

Tôi là một trong những người trực tiếp lãnh đạo cuộc vượt ngục nhà lao Tân Hiệp ngày 2-12-1956. Chỉ tính riêng danh sách tù nhân phá khám đã là người của 38 tỉnh, thành; vậy thì di tích này tuy ở Đồng Nai nhưng là của cả nước. Chúng tôi đã nhiều lần họp mặt trong nhiều năm kỷ niệm ngày vượt ngục.

Nhiều đồng chí đều có nhận xét chung là qua so sánh với các nhà tù lớn khác, di tích nhà lao Tân Hiệp quá nhỏ bé, chật hẹp, chưa tiêu biểu cho lịch sử đấu tranh anh dũng chống lại kẻ thù, chưa tiêu biểu cho giá trị lịch sử của nhà lao này.

Theo tôi, UBND tỉnh Đồng Nai nên chỉ định Ngân hàng Công Thương xây dựng công trình của mình ở một khu đất khác, trả lại toàn bộ đất đã bán cho di tích nhà lao Tân Hiệp.

 

Ông Tô Văn Đăng, Trưởng Ban Liên lạc Cựu tù Chính trị TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai:

Cần phục dựng nhà lao

Tôi đã từng nếm mùi thống khổ ở nhà lao Tân Hiệp. Đó là một chứng tích tội ác của chế độ Mỹ - ngụy. Tôi hoàn toàn bất ngờ trước thông tin nhà lao bị tỉnh bán, đến khi thấy nhà lao bị đập phá, san lấp thì mới tin rằng đó là sự thật.

Bán đất nhà lao là không nên. Lớp trẻ ngày nay chỉ học lịch sử qua sách vở là chính, thiếu đi những minh chứng thực tế. Vì vậy, tôi thiết tha mong các cấp chính quyền trùng tu, cải tạo và dựng lại nhà lao Tân Hiệp như một nơi để  lớp trẻ tìm về lịch sử hào hùng của cha ông, từ đó tự nâng cao lòng yêu nước.

 

Ông Hồ Thanh Điền, nguyên Bí thư Đảng ủy Công an tỉnh Đồng Nai:

Mất lịch sử là mất tất cả

Lịch sử đấu tranh của một dân tộc là sự tồn vong của dân tộc đó, mất lịch sử là mất tất cả. Dân tộc VN ta nhờ có ý chí kiên cường bất khuất mới tồn tại được đến hôm nay, nếu không thì giặc ngoại xâm đã đồng hóa dân tộc ta, thôn tính đất nước ta từ lâu rồi.

Hàng vạn, hàng triệu, hàng tỉ đồng sau này ta sẽ làm ra nhưng lịch sử thì không thể nào có được vì đây là xương, là máu, là tâm huyết, là ý chí quật cường của cả một dân tộc. Thời gian còn đủ để cho những người có trách nhiệm, kể cả bên bán và bên mua khắc phục việc làm sai trái này.

Hơn 30 năm rồi sau ngày giải phóng đất nước, xương cốt của đồng đội, đồng chí còn đang bị vùi lấp dưới đất nhà lao đang chờ đợi chúng ta từng ngày, từng giờ. Hiện khu đất này bị cào bằng, san lấp để xây dựng nhà cao tầng, vậy thì bao nhiêu hài cốt bị vùi lấp kia mãi mãi phải cam chịu sao?

Với tư cách là một thương binh đã kinh qua hai thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ, tôi kiến nghị Nhà nước ta, các cấp chính quyền của ta, cả hệ thống chính trị của ta không thể bỏ qua sự việc này mà phải nhanh chóng khôi phục lại chứng tích nhà lao Tân Hiệp. Đây là vấn đề của lương tâm và trách nhiệm.

Ông Đặng Văn Tiếp, nguyên phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Đồng Nai: Đã sai thì phải sửa Tôi hiện đã nghỉ hưu. Thú thật, do đã quá lâu nên tôi không nhớ có phải mình là người trực tiếp ký bán đất nhà lao Tân Hiệp cho Ngân hàng Công Thương hay không. Tuy nhiên, tôi khẳng định thời điểm đó tôi không biết dưới đất nhà lao có nhiều hài cốt của tù chính trị. Việc bán đất nhà lao đã là một sai sót của chính quyền tỉnh thời ấy. Nhiệm kỳ trước đã sai thì nhiệm kỳ sau phải sửa. UBND tỉnh đương nhiệm nên yêu cầu Ngân hàng Công Thương ngừng ngay mọi hoạt động xây dựng, sau đó tiến hành khai quật để tìm kiếm, quy tập hài cốt những chiến sĩ cách mạng bị vùi chôn ở đây.

Ngưng thi công để tìm hài cốt? Sáng 6-8, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức cuộc họp báo 6 tháng đầu năm 2009. Ngoài việc điểm lại những tin, bài nổi cộm liên quan đến tỉnh trong thời gian qua, cuộc họp báo dành phần lớn thời gian để thảo luận tìm cách giải quyết những mâu thuẫn trong công việc giữa người làm báo với người phát ngôn ở các cấp chính quyền của tỉnh Đồng Nai. Riêng về vấn đề bán đất nhà lao Tân Hiệp mà Báo NLĐ có loạt bài điều tra đăng liên tục từ đầu tuần đến nay, bên lề cuộc họp báo, ông Ao Văn Thinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, cho rằng không thể yêu cầu Ngân hàng Công Thương dừng việc xây dựng để khai quật, tìm hài cốt của những chiến sĩ cách mạng vì sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thi công thực hiện dự án của ngân hàng (!?). Theo ông Thinh, cho đến nay vẫn chưa có đủ cơ sở để khẳng định dưới đất nhà lao đã bán cho Ngân hàng Công Thương có hài cốt chiến sĩ cách mạng. Khi khai quật, nếu phát hiện hài cốt thì cũng khó có thể biết đó phải là hài cốt của chiến sĩ cách mạng hay không. Ngược lại, ông Huỳnh Văn Tới, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, cho rằng việc yêu cầu Ngân hàng Công Thương ngưng xây dựng để khai quật tìm hài cốt là một đề xuất cần nghiên cứu. Theo ông Tới, vấn đề nhà lao Tân Hiệp chỉ có thể giải quyết nếu có sự họp bàn giữa các bên liên quan như các cựu tù chính trị, Ngân hàng Công Thương, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Sở LĐ-TB-XH...