Sông Đồng Nai kêu cứu: Quan ngại “đô thị cõi âm”

Nghĩa trang An Viên Vĩnh Hằng (xã Tân An, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai) được khởi công từ năm 2011. Hiện tại, công trình này vẫn đang trong giai đoạn tiếp tục xây dựng mở rộng nhưng đồng thời đã đưa vào sử dụng. Khu vực nghĩa trang tọa lạc thuộc vùng thượng nguồn sông Đồng Nai nên đã từng có nhiều ý kiến quan ngại sẽ gây ô nhiễm cho dòng sông này.

Hợp phong thủy nhưng…

Nằm bên chân đồi thoai thoải dọc theo bờ sông Đồng Nai nối TP Biên Hòa với thị trấn Trị An (huyện Vĩnh Cửu), nghĩa trang An Viên Vĩnh Hằng với bạt ngàn những ngôi mộ được coi là “đô thị cõi âm”.

Một góc nghĩa trang An Viên Vĩnh Hằng được xây dựng sát bên sông Đồng Nai

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai cho biết nghĩa trang này là một trong những công trình lớn của tỉnh, được chia thành 2 giai đoạn, với tổng diện tích hơn 300 ha, vốn đầu tư hơn 2.000 tỉ đồng. Hiện tại, giai đoạn 1 (diện tích hơn 116 ha, tổng vốn đầu tư khoảng 500 tỉ đồng) đã cơ bản hoàn thành và đưa vào sử dụng.

Theo hồ sơ dự án, nghĩa trang An Viên Vĩnh Hằng giai đoạn 1 chia thành 9 khu chức năng với 4 khu vườn: Xuân Viên, Hạ Viên, Thu Viên, Đông Viên; quy hoạch với hơn 60.000 chỗ an táng và hơn 30.000 chỗ lưu tro cốt.

Theo quan sát của phóng viên Báo Người Lao Động, “đô thị cõi âm” này ôm trọn quả đồi tự nhiên, nhìn xuống dòng sông Đồng Nai chảy cuồn cuộn. Có lẽ vì thế, khi xây dựng nghĩa trang tại đây, các nhà quy hoạch đánh giá cao vị trí này về mặt phong thủy. Tuy nhiên, công trình đã khiến không ít người lo ngại về việc sẽ gây ô nhiễm môi trường.

Trong quá trình đi thực tế tại đây, chúng tôi nghe một số người dân cho rằng nghĩa trang có thể sẽ ảnh hưởng đến dòng sông phía thượng nguồn. “Trời mưa, nước từ trên đồi, trên nghĩa trang đổ thẳng xuống sông. Một ngày nào đó, nghĩa trang xuống cấp, nước từ các mồ mả rỉ xuống thì sẽ ảnh hưởng đến người dân trong vùng” - ông Nguyễn Văn Tiến, ngụ xã Tân An, nói.

Tiếp lời, bà Bùi Thị Hai, cùng ngụ ở Tân An, lo ngại: “Không biết các nhà thiết kế, xây dựng thế nào chứ nghĩa trang nằm ở ven sông thì đẹp đấy nhưng chắc chắn ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước sông Đồng Nai và người dân sẽ lãnh đủ”.

Bỏ quên vấn đề cốt lõi?

Năm 2011, ngay thời điểm dự án được khởi công, UBND tỉnh Đồng Nai cũng đã đặt ra những quan ngại nếu qua thời gian, nước rò rỉ từ các ngôi mộ chảy hoặc ngấm xuống sông sẽ gây ô nhiễm môi trường và dư luận cũng từng đặt ra nhiều cảnh báo.

Sau đó, UBND tỉnh Đồng Nai đã yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường xem xét kỹ báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của dự án. Tuy nhiên, đơn vị thực hiện ĐTM của dự án này là Viện Môi trường và Tài nguyên - ĐHQG TP HCM khẳng định nghĩa trang sẽ không ảnh hưởng đến sông Đồng Nai. Chủ đầu tư dự án là Liên hiệp HTX Dịch vụ Nông nghiệp tổng hợp Đồng Nai (Dona Coop) cũng khẳng định kỹ thuật xây dựng, an táng sẽ giúp hút nước, chống thấm, hạn chế rò rỉ tới mức tối đa.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trước khi dự án được thực hiện, ĐTM đã bị một số chuyên gia đánh giá là chưa đầy đủ, kỹ lưỡng về vấn đề có thể coi là cốt lõi: sự rò rỉ nước từ các ngôi mộ. Trong khi đó, ĐTM chỉ tập trung vào việc ô nhiễm không khí như khí thải từ lò thiêu, nhang khói… Về vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Thường, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai, cho biết lúc đó ông chưa được bổ nhiệm phó giám đốc sở và không trực tiếp nắm mảng nên muốn tìm hiểu sâu thì cần phải có thời gian.

Theo một chuyên gia nghiên cứu về chất lượng nước và sông ngòi, nghĩa trang là chốn tôn nghiêm còn dòng sông lại hết sức quan trọng với đời sống con người. Tất cả các công trình liên quan nếu có thể ảnh hưởng đến sông thì phải chọn biện pháp tối ưu để bảo đảm an toàn, giữ sạch nguồn nước - cũng là nguồn sống…

Nhà nghiên cứu Phạm Văn Miên - Viện Khoa học Môi trường và Phát triển, chuyên gia nghiên cứu về môi trường nước - nhận định: “Mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào kỹ thuật xây dựng, an táng ở từng ngôi mộ. Hiện tại, công trình đã đưa vào sử dụng một phần nên nếu muốn biết chất lượng nguồn nước thì chỉ cần phân tích, xét nghiệm…”.

Ông Thường thừa nhận dự án xây dựng nghĩa trang từng làm dấy lên nhiều quan ngại trong dư luận. “Các tiêu chí được xem xét, đánh giá đầy đủ, an toàn. Tuy nhiên, công trình nằm sát sông Đồng Nai nên cũng khiến nhiều người lo ngại” - ông Thường nói.

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 1-4

Kỳ tới: Xóa bỏ nạn cát cứ