Chính quyền đô thị tại TP HCM: Quyền làm chủ của nhân dân được phát huy

Với Đề án tổ chức mô hình chính quyền đô thị, TP HCM sẽ không tổ chức HĐND ở quận, phường. Vậy mô hình tổ chức Đảng, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội; vai trò và mối quan hệ của cấp ủy với chính quyền cùng cấp; vai trò và mối quan hệ của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội với chính quyền sẽ được tổ chức, thực hiện như thế nào?

Cơ bản giữ nguyên

Theo đề án chính quyền đô thị mà TP HCM xây dựng, mô hình tổ chức Đảng ở quận, huyện, phường, xã, thị trấn không có thay đổi lớn so với hiện nay. Cụ thể: ở quận, huyện lập Đảng bộ quận, huyện trực thuộc Đảng bộ TP. Ở phường lập Đảng bộ cơ sở phường trực thuộc Đảng bộ quận; ở xã, thị trấn lập Đảng bộ cơ sở xã, thị trấn trực thuộc Đảng bộ huyện. Đảng bộ cơ sở phường, xã, thị trấn có các Đảng bộ bộ phận và chi bộ trực thuộc. Tuy nhiên, để thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, căn cứ vào tình hình thực tế của cấp ủy để thực hiện hợp nhất một số cơ quan của cấp ủy và chính quyền có chức năng, nhiệm vụ tương đồng nhằm bảo đảm sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện.

Riêng mô hình tổ chức MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội ở quận, huyện, phường, xã, thị trấn ở TP HCM đều giữ nguyên. TP sẽ triển khai các giải pháp để củng cố tổ chức bộ máy của các cơ quan khối Mặt trận và các đoàn thể.

Không tổ chức HĐND quận, phường, quyền làm chủ của nhân dân vẫn được duy trì thông qua nhiều hoạt động, điển hình như các kỳ tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND TP HCM Ảnh: SỸ HƯNG

Đó là tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ chuyên trách các cấp, gắn với đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách nhà nước và quản lý tài chính; nghiêm túc thực hiện việc khoán kinh phí để phát huy tính tích cực, chủ động và tự chủ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Tăng cường sử dụng đội ngũ cộng tác viên, tình nguyện viên thông qua việc thành lập các câu lạc bộ, đội, nhóm nòng cốt, tổ tư vấn tình nguyện...

Ngoài ra, Ủy ban MTTQ TP chủ trì, phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội TP và UBND quận, huyện tham mưu xây dựng đề án mô hình tự quản ở cộng đồng dân cư dưới sự chủ trì của MTTQ và bảo đảm sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, sự quản lý của chính quyền. Ban Dân vận Thành ủy chủ trì, phối hợp với Sở Nội vụ và các cơ quan liên quan khảo sát, xây dựng phương án sắp xếp lại các tổ chức xã hội nghề nghiệp từ TP đến phường, xã, thị trấn mà nội dung hoạt động mang tính tương đồng theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự bảo đảm kinh phí và tuân thủ pháp luật; hợp nhất, sáp nhập một số hội có cùng tôn chỉ, mục đích.

Có kinh phí độc lập cho hoạt động giám sát

Đề án cũng nêu rõ vai trò và mối quan hệ của cấp ủy với chính quyền cùng cấp. Theo đó, ở quận, phường không tổ chức HĐND, để xác định rõ vai trò lãnh đạo của cấp ủy đối với chính quyền cùng cấp, cần tập trung đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy đối với UBND quận, phường.

Cụ thể, khi không tổ chức HĐND quận - phường, UBND quận - phường có nhiệm vụ thực thi các nghị quyết của HĐND TP; các quyết định, chỉ đạo của UBND cấp trên, của cấp ủy cùng cấp và giải quyết các công việc của địa phương; cấp ủy thực hiện vai trò lãnh đạo đối với UBND cùng cấp bằng các nghị quyết về lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị được cấp ủy cấp trên giao hoặc HĐND, UBND cấp trên giao; lãnh đạo thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước và quản lý đô thị theo phân cấp, ủy quyền trên một số lĩnh vực; tăng cường chức năng kiểm tra, giám sát của cấp ủy, Ủy ban Kiểm tra cấp ủy đối với UBND cùng cấp; chủ tịch, phó chủ tịch và cán bộ, đảng viên của UBND; phối hợp chặt chẽ và phát huy vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong kiểm tra, giám sát đối với hoạt động của UBND cùng cấp. Xây dựng quy chế phối hợp giữa quận ủy với Đảng Đoàn HĐND TP, Ban Cán sự Đảng UBND TP trong công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của UBND quận, phường.

Đề án cũng nêu rõ vai trò, mối quan hệ của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội với chính quyền. Theo đó, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ với UBND cùng cấp, bảo đảm vai trò giám sát của nhân dân trong việc tham gia xây dựng chính quyền vững mạnh. MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội có tính độc lập để hoạt động chất lượng, hiệu quả. Kinh phí hoạt động của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội vẫn thực hiện như hiện nay. Tuy nhiên, cần quy định cụ thể một khoản độc lập cho hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, nhằm thực hiện thực chất chức năng giám sát, phản biện trên các lĩnh vực. Vì hiện nay, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội phụ thuộc về tài chính, được UBND cấp hoặc bổ sung (khi có đề xuất) nên khi tiến hành giám sát gặp nhiều khó khăn, hiệu quả chưa như mong muốn. Đồng thời, nếu không tổ chức HĐND thì vai trò giám sát của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cần được chú trọng và thực hiện thường xuyên hơn nữa.