Rong ruổi tìm mộ liệt sĩ

Một mình trở lại nơi từng chiến đấu trên chiếc xe đạp thuê lại của người dân, ông rong ruổi khắp nơi, liên hệ cơ quan chức năng, tìm đến những đồng đội cũ nhờ phối hợp tìm kiếm mộ liệt sĩ. Đó là hành trình đi tìm mộ liệt sĩ của cựu chiến binh (CCB) Vương Khả Khai (SN 1938, xã Thạch Liên, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh).

Người lính già nặng lòng với đồng đội

Chúng tôi tìm về nhà ông Vương Khả Khai vào một ngày giữa tháng 7. Lần giở ký ức, người lính già nhớ lại ngày ông nhập ngũ vào năm 1960, ở Quân khu 4, tham gia chiến đấu tại chiến trường Lào. Đến tháng 4-1965, ông và đồng đội tham gia chiến đấu trên các chiến trường từ Quảng Trị đến Quảng Nam, Đà Nẵng.

Sau ngày thống nhất đất nước, trở về quê hương sinh sống nhưng trong sâu thẳm ông chưa bao giờ quên những đồng đội phải nằm lại nơi chiến trường xưa. Chính vì thế, 25 năm sau ngày giải phóng, ông quyết định đi tìm mộ của những đồng đội đã cùng chiến đấu năm xưa, trong đó có không ít người tự tay ông chôn cất. Năm 2000, ông trở lại chiến trường xưa ở Đà Nẵng để tìm mộ liệt sĩ Phạm Hùng Tiến (quê xã Sơn Giang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh). Cảnh cũ, người xưa đã đổi thay, khiến công cuộc tìm kiếm mộ liệt sĩ càng trở nên khó khăn gấp bội phần.

Cựu chiến binh Vương Khả Khai bên cuốn hồi ký và tấm hình kỷ niệm cùng đồng đội Ảnh: VĨNH GIA

Trải qua nhiều khó khăn vất vả, với không ít lần tiến hành đào bới thất bại thì may mắn đã mỉm cười với ông và đoàn tìm kiếm. Phần mộ liệt sĩ Phạm Hùng Tiến đã được tìm thấy tại khu vực ngã ba xã Hòa Khương, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng. "Khi đã xác nhận được đó đích thực là phần mộ Phạm Hùng Tiến, tôi đã bật khóc. Ngoài nhớ thương đồng đội, đây còn là những giọt nước mắt cho công lao và sự cố gắng của mình vì đồng đội đã được đáp đền" - ông Khai xúc động nói.

Trở về sau cuộc tìm kiếm thành công đó, với suy nghĩ và quyết định sẽ tiếp tục lên đường tìm kiếm đồng đội trước đó và được sự động viên, hỗ trợ của vợ, ông đã tìm đến nhà các liệt sĩ cùng đơn vị quê Hà Tĩnh, Nghệ An để phối hợp với gia đình đối chiếu thông tin, tiến hành tìm kiếm phần mộ. Đến nay, ngoài mộ liệt sĩ Phạm Hùng Tiến, ông đã giúp thân nhân gia đình liệt sĩ tìm kiếm và cất bốc được 4 mộ liệt sĩ khác.

Nửa thế kỷ tìm bố

Năm 1966, anh Phùng Văn Môn (SN 1942) chia tay gia đình, tình nguyện lên đường tòng quân. Lúc đó, con trai duy nhất của anh là Phùng Văn Sỹ, chỉ mới lên 2 tuổi. Năm 1969, gia đình nhận được giấy báo tử của đơn vị gửi về với nội dung: "Liệt sĩ Phùng Văn Môn, hy sinh ngày 2-2-1968 tại mặt trận phía Nam" và "thi hài liệt sĩ Môn được an táng chu đáo".

Thông tin về nơi hy sinh, an táng liệt sĩ Phùng Văn Môn lại không có. Quyết tâm tìm mộ bố, ông Phùng Văn Sỹ (xã Duyên Hải, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình) đã đi nhiều nơi để tìm gặp các cựu binh Sư đoàn 320 hỏi nơi bố mình an nghỉ. Nhưng ai cũng lắc đầu. Đặc biệt, ông nhiều lần tìm đến nhà người ký giấy báo tử cho bố ở quê để hỏi dò nhưng do tuổi cao nên người này không còn nhớ.

Để tìm bố, ông Sỹ khăn gói vào tận Bình Dương, Đà Nẵng dù thông tin nắm được rất ít ỏi. Ông cũng xuôi ngược nơi rừng núi chiến trường xưa của bố và nhờ nhà ngoại cảm tìm kiếm nhưng vẫn không có kết quả.

Lúc tưởng chừng buông xuôi thì điều diệu kỳ đã xảy ra. Đó là vào tháng 7-2022, ông Sỹ theo chân đoàn cán bộ, cựu binh xã Duyên Hải đến viếng, dâng hương tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Đường 9 (tỉnh Quảng Trị). Trước chuyến đi, ông mang theo giấy báo tử của bố bên người. Đến nghĩa trang, sau khi dâng hương ở đài tưởng niệm trung tâm, đoàn tìm đến khu mộ của các liệt sĩ quê tỉnh Thái Bình để thắp hương. Ông Sỹ cũng cầm nén hương, vừa đi vừa khấn "Bố sống khôn chết thiêng, xin đưa con vào tận mộ". Cứ thế, ông thành tâm đi và dừng chân trước một ngôi mộ tập thể của 112 liệt sĩ, Sư đoàn 320.

Tỉ mẩn đọc từng tên liệt sĩ in trên bia mộ, ông Sỹ bỗng khựng lại. Dòng tên "liệt sĩ Phùng Văn Môn" đập vào mắt. Chiếc mũ tai bèo ông cầm trên tay rơi xuống đất. Ông không tin vào mắt mình khi họ tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, cấp bậc, đơn vị, thời gian hy sinh khắc trên bia hoàn toàn trùng khớp với giấy báo tử của bố. Sau khi dò đi dò lại, ông Sỹ bất chợt òa lên khóc. Ông nói như hét lên: "Bố con nằm ở đây rồi", "cuối cùng con cũng tìm được bố". Thế là đằng đẵng nửa thế kỷ qua, cuối cùng con cũng tìm được cha, vợ đã biết được nơi an nghỉ của chồng. 

Kỳ tới: Mệnh lệnh từ trái tim