Tạo đòn bẩy cho hệ thống rác dân lập

Chiều 3-12, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong đã chủ trị hội nghị "Công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn TP HCM: Hiện trạng và giải pháp".

Còn nhiều bất cập

Theo báo cáo của Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP HCM Nguyễn Toàn Thắng, TP đang tồn tại 2 hệ thống thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Một là, hệ thống thu gom công lập, gồm Công ty Môi trường đô thị TP và 22 đơn vị là các Công ty Dịch vụ Công ích quận/huyện thu gom khoảng 40% lượng rác, tại các nguồn thải là hộ dân mặt tiền đường, đơn vị kinh doanh, sản xuất… Hai là, hệ thống thu gom rác dân lập với 2.160 phương tiện thu gom và khoảng 4.000 nhân công, thu gom khoảng 60% lượng rác phát sinh chủ yếu tại các hộ gia đình trong hẻm, chung cư.

Ông Nguyễn Toàn Thắng nhìn nhận hệ thống thu gom rác dân lập hiện còn bất cập. Tuy việc vận động các tổ/đường dây rác thành lập HTX, doanh nghiệp (DN) có pháp nhân bước đầu có hiệu quả nhưng số lượng chưa nhiều. Đến nay, các quận, huyện mới vận động được 1.440/2.592 tổ/đường dây thu gom rác dân lập thành lập mô hình HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân. Bên cạnh đó, công tác chuyển đổi các phương tiện thu gom thô sơ, cơi nới của lực lượng thu gom rác dân lập còn chậm, thiếu chính sách khuyến khích, hỗ trợ để thúc đẩy chuyển đổi phương tiện thu gom. Về phía các đơn vị thu gom rác dân lập cũng gặp khó khăn. Bà Võ Xuân Quyên, Giám đốc HTX Vệ sinh môi trường Tín Nghĩa, cho rằng mức thuế thu nhập DN 20% là quá cao. Trong khi đó, các quận, huyện cũng đang gặp khó trong ban hành đơn giá thu gom rác.

Thời gian tới, TP HCM sẽ hoàn thiện việc sắp xếp lại lực lượng thu gom rác dân lập. Ảnh: TẤN THẠNH

Tập trung tháo gỡ

Trước quá nhiều "mối lo" về hệ thống thu gom rác dân lập, ông Nguyễn Toàn Thắng cho biết Sở TN-MT TP HCM đã dự thảo đề án "Chính sách hỗ trợ cho lực lượng thu gom rác dân lập chuyển đổi hoạt động theo mô hình hoạt động HTX và DN thu gom rác trên địa bàn TP HCM giai đoạn 2019-2021". Sở đang lấy ý kiến, sau khi hoàn thiện sẽ trình UBND TP xem xét, ban hành nhằm khuyến khích và tạo "đòn bẩy" để tổ/đường dây rác dân lập chưa có pháp nhân thành lập HTX hoặc DN có tư cách pháp nhân; đồng thời chăm lo đời sống của người lao động thu gom rác và nâng cao chất lượng quản lý, hoạt động của các HTX thu gom rác.

Phó Chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan thừa nhận lực lượng thu gom rác dân lập rất quan trọng. Khi lực lượng thu gom rác công lập không phủ kín được các địa bàn, nhất là ở các tuyến hẻm nhỏ thì trong thời gian vừa qua, đây chính là lực lượng thầm lặng, góp phần vào công tác thu gom và xử lý rác hiệu quả. "TP HCM không xóa bỏ lực lượng thu gom rác dân lập nhưng cần đổi mới, tạo điều kiện để họ làm tốt hơn, tiến tới trở thành hệ thống thu gom rác hiện đại" - ông Võ Văn Hoan nói.

Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong giao Sở TN-MT tiếp thu ý kiến đại biểu và tiếp tục lắng nghe, bổ sung hoàn thiện đề án. Chủ tịch UBND TP cũng đề nghị trong thời gian tới, hoàn thiện việc sắp xếp lại lực lượng thu gom rác dân lập, chuyển đổi thu gom rác tại nguồn; tổ chức rà soát, sắp xếp thực hiện hoán đổi mạng lưới các đường dây thu gom rác tại địa phương để bảo đảm thu gom rác tại nguồn không còn xảy ra tình trạng thiếu đồng bộ như hiện nay. Ngoài ra, tập trung đầu tư thêm cơ sở hạ tầng cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thông qua việc tăng cường các trạm trung chuyển rác và ứng dụng các công nghệ mới.

Ông Nguyễn Thành Phong yêu cầu Sở TN-MT TP rà soát, tham mưu UBND TP ban hành các quy chuẩn kỹ thuật của phương tiện thu gom, vận chuyển rác phù hợp với thực tiễn và đặc thù của đô thị TP. Đối với các hẻm nhỏ dưới 1 m, giao UBND các quận, huyện xác lập mô hình thu gom rác, chất thải rắn sinh hoạt phù hợp với thực tiễn; tùy theo chiều rộng của hẻm và năng lực tài chính, các lực lượng thu gom rác tại nguồn lựa chọn mẫu phương tiện phù hợp và bảo đảm hiệu quả.

Chủ tịch UBND TP HCM giao UBND các quận, huyện khẩn trương xác lập vị trí và thực hiện đầu tư các trạm trung chuyển với công nghệ ép rác kín, tiên tiến và nghiên cứu xây dựng các trạm trung chuyển ngầm, bán ngầm hoặc ngầm hóa một số hạng mục công trình.