Thuế nặng, nợ công tăng cao

Quốc hội (QH) đã dành cả ngày 31-10 để thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2017, kế hoạch thực hiện năm 2018. QH cũng thảo luận phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2018 và kế hoạch tài chính NSNN 3 năm 2018-2020.

"GDP tăng trưởng kỳ lạ"

Theo báo cáo của Chính phủ, dự kiến năm 2017, cả 13 chỉ tiêu QH giao sẽ hoàn thành, trong đó có 8 chỉ tiêu đạt và 5 chỉ tiêu vượt kế hoạch.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm (tỉnh Phú Thọ) phản ánh tình trạng nợ công tăng quá cao tại cuộc họp Quốc hội vào ngày 31-10 Ảnh: NGUYỄN NAM

Đại biểu (ĐB) Hoàng Quang Hàm (tỉnh Phú Thọ) cho biết cử tri đang thắc mắc những năm gần đây, GDP tăng trưởng rất kỳ lạ: Quý IV/2015 tăng 7,15%, sang quý I/2016 rơi thẳng xuống còn 5,48%. Quý IV/2016, GDP lại đạt mức cao là 6,68% nhưng lại đột ngột giảm còn 5,1% trong quý I/2017, sau đó tăng tốc thần kỳ 7,46% trong quý III/2017 và chưa biết sẽ ra sao trong năm 2018.

"Cử tri cho rằng tăng trưởng GDP của các quý lên xuống đột ngột, không theo logic thông thường. Nếu số liệu thống kê tốt, không có vấn đề gì thì tăng trưởng đang có những điểm nghẽn rất bất thường. Đề nghị Chính phủ làm rõ và có giải pháp khắc phục ngay, không để tiếp diễn trong năm 2018" - ĐB Hoàng Quang Hàm đề xuất.

ĐB Phạm Trọng Nhân (tỉnh Bình Dương) đánh giá hiện tượng đột ngột giảm rồi tăng GDP của cả quốc gia chỉ vì biến động sản phẩm của một vài doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là vấn đề rất đáng lo ngại cho nền kinh tế. Đã đến lúc cần phải bỏ dựa dẫm trên vai "người khổng lồ" để tự đứng vững trên đôi chân của mình.

ĐB Nguyễn Đắc Kình (tỉnh Sơn La) cho rằng mục tiêu đạt tăng trưởng 6,7% còn nhiều khó khăn, cần cách tiếp cận thực tế, chủ động, linh hoạt, nhất là đối phó với thiên tai. Bài học từ Sơn La cho thấy thiên tai cuốn phăng, vùi lấp công sức phát triển kinh tế và tính mạng nhân dân.

Giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà thừa nhận nguyên nhân thiệt hại nặng nề do thiên tai trong các trận lũ quét vừa qua có phần do hạn chế trong công tác dự báo. "Về định lượng mưa, đặc biệt lũ quét, sạt lở thì các nước tiên tiến cũng mới dự báo được trên diện rộng, đối với khu vực cụ thể vẫn còn khiếm khuyết, khoa học hiện nay chưa bảo đảm. Để đạt trình độ trung bình so với thế giới, Việt Nam đang tiếp tục đầu tư, bổ sung khoảng 3.000 điểm dự báo mưa, đạt 40-100 km2 có một trạm" - Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết.

Làm 10 đồng, nộp thuế gần 4 đồng

Phản ánh tình trạng người dân và DN Việt Nam nặng gánh thuế, phí, ĐB Lê Minh Chuẩn (tỉnh Quảng Ninh) dẫn số liệu thống kê của Ngân hàng Thế giới về tỉ lệ huy động thuế, phí của Việt Nam hiện ở mức bình quân khoảng 20%, cao hơn so với khu vực. Có những lĩnh vực DN phải chịu 12-15 loại thuế và phí. Mỗi người dân Việt Nam phải gánh chịu khoản thuế, phí/GDP gấp 1,4-3 lần so với các nước. Tỉ lệ huy động thuế, phí đối với DN ở Việt Nam lên tới 39,4% lợi nhuận, tức là làm 10 đồng nộp thuế gần 4 đồng.

"Dù đã tăng thu tối đa với mức thuế và phí rất cao song kết quả thu NSNN không đạt được như mục tiêu, mong muốn đề ra. Phải chăng nên xem xét lại chính sách thuế, phí theo hướng chuyển sang nuôi dưỡng nguồn thu?" - ĐB Lê Minh Chuẩn băn khoăn.

ĐB Đặng Thuần Phong (tỉnh Bến Tre) cảnh báo năm 2018 cần phải cân nhắc thật hợp lý nếu dự kiến tăng thuế GTGT và thuế thu nhập DN là chưa thuyết phục, dễ bị xã hội phản ứng. Lãi suất ngân hàng cũng không nên tăng để duy trì ổn định và bảo đảm tính cạnh tranh của nền kinh tế.

"Miệng ăn núi lở"

Đề cập nợ công, ĐB Hoàng Quang Hàm quan ngại: Nợ công đến năm 2020 lên đến 4,2 triệu tỉ đồng, phần trả lãi chiếm 7%-8% tổng chi NSNN - bình quân trả lãi hơn 100.000 tỉ đồng/ năm, bằng một nửa số vốn thu được từ bán DN nhà nước trong 5 năm.

"Khả năng trả nợ khó khăn, ngân sách trung ương nhiều năm không thặng dư để trả nợ, phải vay đảo nợ làm quy mô nợ tăng nhanh, nợ chồng lên nợ. Đến năm 2020 vẫn không khắc phục được nguồn trả nợ, vẫn phải trả bằng nguồn vay mới lên đến 232.000 tỉ đồng" - ông Hàm lo ngại.

Theo ĐB Hàm, tại kỳ họp này, QH dự kiến thông qua dự án giải phóng mặt bằng sân bay Long Thành và chủ trương làm đường cao tốc Bắc - Nam nhưng không bố trí vốn trong kế hoạch năm 2018, cũng không để dành phần vốn năm 2018 chờ phân bổ sau. Vì thế, không có nguồn tiền để triển khai các dự án trong năm 2018.

Theo ĐB Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, năm nào chúng ta cũng muốn tiêu tiền nhiều hơn năm trước. Với tư duy thu - chi như vậy thì bao giờ mới bảo đảm an toàn nợ công? Vấn đề cân đối NSNN là cấp bách nhưng miệng ăn núi lở, tình hình hiện nay không phụ thuộc Bộ Tài chính mà phụ thuộc vào tinh giản bộ máy.

"Chính phủ cần xây dựng chính sách cụ thể về giảm biên chế. Giao từng chỉ tiêu cụ thể tinh giản bao nhiêu người như cách Thủ tướng đặt ra đối với nhiệm vụ cắt giảm điều kiện kinh doanh đến tận cấp xã, yêu cầu thực hiện trong 2 năm" - ĐB Vũ Tiến Lộc đề xuất.