Sinh ra và lớn lên trong môi trường chịu ảnh hưởng giáo dục Pháp, sớm tiếp xúc văn hóa phương Tây, năm 1973, anh thư sinh nho nhã Tống Văn Thụy bước chân vào đời với hành trang là hai mảnh bằng tốt nghiệp Đại học Sư phạm Huế - ban Sử Địa và cử nhân Giáo khoa Sử học của Đại học Văn khoa Huế.
Thời ấy, đó là ước mơ của bao thanh niên cùng trang lứa. Giữa lúc anh đang háo hức đem thiên kinh vạn quyển mà sau bao năm tháng trui rèn để trao truyền cho đàn em thì thời thế thay đổi. Lịch sử sang trang.
Tác giả Tống Văn Thụy - Kẻ lãng du đi tìm chút hương xa
Không lâu sau ngày 30-4-1975, anh chia tay môi trường giáo dục - đào tạo, hòa vào đời mưu sinh. Bước ngoặt thực sự đến vào đầu thập niên 1990, khi công cuộc "Đổi mới" mở cửa đất nước. Khách du lịch quốc tế tìm đến Việt Nam nhiều hơn, và nghề hướng dẫn viên trở thành mảnh đất màu mỡ cho những người am hiểu văn hoá - lịch sử. Với vốn kiến văn rộng và khả năng tiếp cận Tây học từ nhỏ, Tống Văn Thụy nhanh chóng trở thành một hướng dẫn viên du lịch quốc tế chuyên nghiệp.
Ba mươi năm rong ruổi qua những miền đất khác nhau đã giúp anh tích lũy không chỉ trải nghiệm, mà còn một thái độ sống: lặng lẽ chiêm nghiệm, ghi nhận, yêu thương và cả trăn trở. Tất cả được kết tinh trong tập bút ký "Hương mùi qua mấy nẻo đường" (NXB Hội Nhà văn, 2025), gồm 35 bài viết chọn lọc.
Bút ký của Tống Văn Thụy giàu hình ảnh, nhẹ nhàng và tinh tế. Dường như mỗi vùng đất anh đặt chân đến đều được ghi lại bằng nhịp điệu chậm rãi, như thước phim ngược sáng, để người đọc cảm được cả nét đẹp lẫn hơi thở của thiên nhiên.
Một bông dã hương ven đường 4A, sắc vàng rực rỡ mùa xuân Tây Bắc, những cánh đào lác đác nơi Đồng Văn, sắc đỏ hoa gạo trên những nẻo đường Hà Giang - tất cả hiện lên vừa cụ thể, vừa giàu liên tưởng. Nhiều trang văn khiến người đọc thấy rõ sự rung động của một tâm hồn biết dừng lại, cúi xuống, nâng niu từng sắc hoa dại bên đường.
Không chỉ "hương", anh còn viết về "mùi" - thứ thường bị bỏ quên trong ký ức du lịch nhưng lại bám riết vào cảm giác người lãng du: mùi cá tươi, nước mắm nhà thùng Phú Quốc, mắm Châu Đốc, hương hoa cà phê Tây Nguyên đêm xuống, mùi bánh nướng mùa thu Hà Nội, dầu tràm xứ Huế, sầu riêng bến Ninh Kiều… Tất cả đọng thành "mùi kỷ niệm", như sợi dây kéo người trở về một thời đã xa, nhớ lại một hình bóng cũ.
Đọc Tống Văn Thụy, dễ nhận ra ảnh hưởng từ tư tưởng thiền của thiền sư Nhất Hạnh: "phép lạ không phải là đi trên nước, mà là đi trên mặt đất". Phép lạ ấy với anh chính là được nhìn ngắm cỏ cây trên mỗi bước đường mưu sinh, được thở sâu giữa thiên nhiên, và được thấy cuộc sống hiển lộ trong từng chi tiết nhỏ bé.
Bên dưới lớp văn miêu tả nhẹ nhàng, tập bút ký còn phản chiếu một cái nhìn giàu trách nhiệm trước những đổi thay của đất nước. Có những bài chỉ vài trang, nhưng đọng nặng nỗi lo thời cuộc.
Trong "Tháng tư cao nguyên", anh viết về sự mất mát của rừng Tây Nguyên: "Nơi đây, rừng chết, Giàng bỏ đi, những thần linh mới còn đâu đó nơi cuối trời… nên Tây nguyên cứ mãi bơ vơ".
Ở Huế, trong "Nắng mùa thu trên thành quách cũ", anh băn khoăn trước đề xuất mở rộng đô thị gấp năm lần hiện tại, lo ngại việc quy hoạch thiếu cảm xúc có thể đánh mất vẻ trầm mặc cổ kính của cố đô.
Với Đà Lạt, anh tiếc nuối khi những thác Pongour, Gougah từng là biểu tượng của xứ sở sương mù "nay đã bị chặn dòng để làm thủy điện. Cảnh quan hoang sơ của hai dòng thác giờ chỉ còn lưu lại trên những con tem phong cảnh… Đà Lạt đang chơi vơi" - anh viết, như một lời cảnh báo.
Và khi phân tích "du lịch tâm linh", anh thẳng thắn chỉ ra đây là mỹ từ để che đậy việc chiếm đất, phá rừng, hủy hoại môi trường...
Rất nhiều câu hỏi lặng lẽ nhưng không né tránh. Đó là tiếng nói của một người đã đi, đã thấy, đã suy tư và cảm nhận sâu sắc vận mệnh quê hương.
Tống Văn Thụy không phải là nhà văn, cũng không là nhà báo chuyên nghiệp. Nhưng lối viết của anh lại cho thấy khả năng quan sát sắc sảo, tinh tế, đầy sử liệu, giàu chất thơ mà cũng thấm đượm tinh thần phản biện.
Anh lãng mạn nhưng không mơ hồ; anh yêu thiên nhiên nhưng không ru ngủ; anh ghi chép chân thật nhưng không cực đoan. Điểm nổi bật nhất ở anh là trách nhiệm công dân - thứ xuyên suốt trong từng miêu tả, từng câu cảnh báo, từng nỗi day dứt.
Trong thế giới du lịch vốn nhiều xáo động và bon chen, thật hiếm thấy một hướng dẫn viên ghi chép hành trình của mình bằng sự trầm tĩnh đến vậy. Những dòng văn trong "Hương mùi qua mấy nẻo đường" không chỉ gợi nhớ phong cảnh, mà còn phác họa nhân cách người viết: chân thành, hiểu biết và tha thiết với vận mệnh đất nước.
Bìa sách
Với "Hương mùi qua mấy nẻo đường", độc giả sẽ gặp một Việt Nam vừa quen vừa lạ, được tái hiện qua đôi mắt của kẻ lãng du nhiều trải nghiệm. Sự kết hợp giữa cảm xúc tinh tế và suy tư thời cuộc khiến tập sách không chỉ là một tập bút ký du lịch, mà còn là một chứng liệu của thời đại - một "bản đồ cảm xúc" của một người Việt trước những biến thiên đất nước.Ảnh1. Tác giả Tống Văn Thụy - Kẻ lãng du đi tìm chút hương xa
và quét mã QR
Bình luận (0)