Trải nghiệm lịch sử bằng công nghệ

Lần đầu tiên, chỉ với một chiếc kính thực tế ảo (VR), người dân có thể sống trong không khí của buổi sáng mùa thu năm 1945 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, lắng nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Chân thực, sống động

Xếp hàng khá lâu tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô (91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội) từ sáng 20-8 để check-in, trước khi di chuyển sang Trung tâm Phát thanh quốc gia (58 Quán Sứ, Hà Nội) trải nghiệm dự án "Trở về thời khắc thiêng liêng", chị Lê Thu Thủy (phường Hoàn Kiếm, Hà Nội) xúc động khi được nghe rõ giọng Bác Hồ vang lên, nhìn lá cờ đỏ sao vàng tung bay và biển người cùng hô: "Xin thề!". "Đeo kính VR, tôi như được hòa mình vào lịch sử, một trải nghiệm mà sách vở hay phim ảnh chưa bao giờ mang lại" - chị Thủy nói.

Nhiều người dân khác cũng bất ngờ khi có cảm giác được chạm gần với nhân vật lịch sử trong không gian 3D. "Mọi chi tiết đều chân thực đến mức khiến tôi có cảm giác đang trực tiếp chứng kiến và sống lại khoảnh khắc thiêng liêng ấy" - anh Hữu Hưng (phường Kim Liên, Hà Nội) nhận xét.

Dự án "Trở về thời khắc thiêng liêng" do Đài Tiếng nói Việt Nam chủ trì, Báo điện tử VTC News phối hợp với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) triển khai. Không gian lịch sử được phục dựng công phu bằng công nghệ đồ họa 3D, kết hợp VR và trí tuệ nhân tạo (AI). Điểm nhấn của dự án là AI Human trong Holobox - một "biên tập viên ảo" có thể trực tiếp giới thiệu chi tiết về sự kiện, trả lời câu hỏi ngay tại chỗ, qua đó tăng tính tương tác với người trải nghiệm.

Tại triển lãm "Giữ trọn lời thề độc lập" đang diễn ra tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (Hà Nội), lần đầu tiên người xem có thể bước vào chính khung cảnh lịch sử thông qua màn hình thiết bị tương tác. Công nghệ thực tế tăng cường (AR) kết hợp AI đã biến những bức ảnh tĩnh thành không gian tương tác sống động. Khách tham quan chỉ cần sử dụng thiết bị thông minh, nhìn hướng lên các ảnh tư liệu tại khu trưng bày là ngay lập tức hiện ra các đoạn video ngắn sống động.

Ba bối cảnh tiêu biểu được phục dựng bằng công nghệ AR tại đây gồm cảnh lá cờ Quyết chiến, Quyết thắng tung bay trên nóc hầm chỉ huy của tướng De Castries chiều 7-5-1954, đánh dấu chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ; khoảnh khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945; hình ảnh Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân do Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy trong lễ thành lập ngày 22-12-1944.

Trong khi đó, tại di tích 48 Hàng Ngang (Hà Nội), nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Bản Tuyên ngôn Độc lập, công nghệ mapping, hologram được ứng dụng để tái hiện không gian lịch sử một cách có chiều sâu. Đặc biệt, trên căn phòng ở gác 2 của ngôi nhà, hình ảnh Bác Hồ đang ngồi bên chiếc máy đánh chữ, soạn thảo những câu từ của Bản Tuyên ngôn Độc lập đã được tái dựng.

Xu hướng của nhiều lĩnh vực

Đại tá Lê Vũ Huy, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, nhấn mạnh việc tạo thêm cầu nối giữa quá khứ và hiện tại qua ứng dụng công nghệ hiện đại sẽ khiến lịch sử không hề xa lạ, khi được kể lại bằng ngôn ngữ của thời đại. "Sự kết hợp giữa công nghệ và giá trị cốt lõi của quá khứ không làm mất đi chiều sâu mà ngược lại, tạo ra một "cánh cửa thời gian" để thế hệ trẻ có thể bước vào, đồng cảm và tự hào về những năm tháng không thể quên của dân tộc" - đại tá Huy nhận xét.

GS Lê Văn Lan, nhà sử học, đồng tình với quan điểm công nghệ hiện đại giúp giới trẻ có cơ hội tiếp cận lịch sử một cách trực quan và sinh động. Điều này không chỉ giúp người trẻ dễ dàng tiếp thu những bài học sâu sắc từ lịch sử mà còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc và những cảm xúc tích cực.

Ông Trần Duy Hào - nhà sáng lập, Giám đốc điều hành Công ty CP Giải pháp chuyên gia Star Global (StarGlobal 3D) - nhìn nhận việc ứng dụng công nghệ VR để tái hiện sự kiện lịch sử là một cách làm mới, giàu ý nghĩa. "Thay vì chỉ nghe hay đọc lịch sử qua sách vở, người dân, nhất là giới trẻ, được tiếp cận một cách trực quan và giàu cảm xúc, qua đó lan tỏa giá trị truyền thống nhanh và sâu rộng hơn" - ông Hào nói.

Theo ông Hào, lợi ích của công nghệ VR không chỉ dừng lại ở việc gìn giữ lịch sử mà còn mở ra cơ hội lớn trong nhiều lĩnh vực. Chẳng hạn, với du lịch, bản đồ số VR360 giúp du khách tự do khám phá điểm đến trước khi đặt chân tới. Với hoạt động của doanh nghiệp, việc ứng dụng công nghệ có thể giúp khách hàng tham quan dây chuyền sản xuất mà không cần di chuyển thực tế. Còn với lĩnh vực bảo tàng, công nghệ VR360 hỗ trợ người dùng ở bất kỳ đâu cũng có thể trải nghiệm lịch sử như đang đứng trong không gian thực...

Bà Đặng Thị Minh Hằng, nghệ sĩ thực tế ảo, cho rằng việc đưa lịch sử lên không gian số, giúp người dân "xuyên không" được về quá khứ là xu hướng tất yếu, mở ra không gian sáng tạo mới. "Tuy nhiên, trải nghiệm VR cần được thiết kế khoa học bởi không phải ai cũng thoải mái khi đeo kính trong thời gian dài, mỗi lượt trải nghiệm chỉ nên kéo dài tối đa 30 phút" - bà Hằng góp ý.