Giải Cánh diều rũ rượi

Tối 12-3, lễ trao giải Cánh diều 2014 diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Queen Hall (số 5 Nguyễn Tất Thành, quận 4,

Cảnh phim Những đứa con của làng đoạt giải Phim xuất sắc của hội đồng giám khảo báo chí và đoạt một trong 3 giải bạc của Cánh diều 2014 (Ảnh do đoàn làm phim cung cấp)

TP HCM), được truyền hình trực tiếp trên VTV9 nhưng những gì diễn ra trước đó chẳng được mấy ai quan tâm, kể cả nghệ sĩ. Các rạp chiếu phim miễn phí cho khán giả cũng rơi vào tình trạng im ắng vì nằm ở ngoại thành, vùng ven. Khán giả điện ảnh chẳng màng bàn luận, dự đoán trên các diễn đàn, mạng xã hội. Thay vào đó, chỉ thấy tràn ngập trên khắp các mặt báo những lời thở than vốn quá quen thuộc và nhàm chán của các thành viên trong ban tổ chức.

Trương Ngọc Ánh nhận giải Cánh diều vàng hạng mục Nữ diễn viên phim điện ảnh xuất sắc

Giải thưởng mất giá

Nghệ sĩ Quyền Linh, ủy viên thường vụ Hội Điện ảnh Việt Nam, cứ “đến hẹn lại... than”, mỗi mùa giải lại “ca” bài ca muôn thuở về tình trạng ảm đạm, thiếu sự quan tâm của người làm nghề, khán giả dẫn đến việc đau đầu, nhức óc trong khâu tổ chức trao giải vì thiếu kinh phí. Theo nghệ sĩ Quyền Linh chia sẻ trong cuộc họp báo mới đây, năm nay là đỉnh điểm chật vật bởi: “Cách lễ trao giải 10 ngày mà ban tổ chức vẫn còn lần lượt gõ cửa các nhà tài trợ nhưng không ai chịu móc hầu bao, nhà đài cũng không chịu phát sóng, còn mời nghệ sĩ tham gia chẳng ai nhận lời”.

Tình trạng nghệ sĩ hội viên của Hội Điện ảnh Việt Nam không mặn mà với giải thưởng nghề nghiệp của hội mình khiến bà Nguyễn Thị Hồng Ngát, Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam, thở dài không biết bao nhiêu lần. Ngay cả việc đề xuất các thành viên ban giám khảo nên “trẻ hóa” để kết quả chấm chọn thuyết phục hơn cũng khó khả thi. “Không ai chịu tham gia, chẳng lẽ phải đi năn nỉ mãi” - bà Ngát giải thích.

2014 được xem là năm bội thu của điện ảnh Việt khi có nhiều tác phẩm được đánh giá cao, có tay nghề, giới chuyên môn khen, khán giả đón nhận. Hầu hết những điểm sáng này đã góp mặt tranh dự mùa giải Cánh diều lần này nhưng đông mà chẳng vui. Gửi phim tranh giải nhưng các chủ nhân lại không mặn mà việc tham gia trong đêm trao giải quả là nghịch lý đáng buồn. Một đạo diễn lý giải: “Việc đoạt giải không có tác động nào tích cực sau đó cho mình nên tôi chẳng hứng thú tham gia”.

Tâm lý gửi phim tham gia cho có lệ của nhà sản xuất, sự lạnh nhạt của nghệ sĩ, sự thiếu háo hức của công chúng khiến việc tìm tài trợ cho công tác tổ chức khó khăn cũng dễ hiểu. Các nhà tài trợ luôn tính toán lợi ích quảng bá thương hiệu nhưng ở một giải thưởng không mấy ai quan tâm thì tất nhiên chẳng ai chịu tài trợ. Một khi kinh phí không có, chương trình trao giải cũng trở nên sơ sài, thiếu hấp dẫn. Nhiều năm nay, ấn tượng về lễ trao giải Cánh diều (dù lên sóng trực tiếp hay không) cũng luộm thuộm, rườm rà, kém duyên... Cánh diều muốn bay cần có gió nhưng nhiều năm nay, gió không có, diều không bay lên nổi. Bà Nguyễn Thị Hồng Ngát đã từng thừa nhận: “Hơn 12 năm, Cánh diều bay mãi cũng đến lúc mỏi”.

Cần “đổi gió” cho diều bay

Cánh diều được xác định là giải thưởng mang tính nghề nghiệp cao, là sáng kiến của Hội Điện ảnh Việt Nam từng vươn ra một cách mạnh mẽ khỏi khuôn khổ một giải thưởng thường niên của hội chuyên ngành như bao hội khác để khẳng định uy tín, từng được công chúng quan tâm và chờ đợi, thậm chí kỳ vọng một Oscar của Việt Nam trong tương lai nhưng rồi nhiều năm trở lại đây nó ngày càng đuối dần.

Đoàn phim Cha Rơi nhận giải

Khi đặt câu hỏi “Vì sao Cánh diều lại tiêu điều?”, các nhà chuyên môn lẫn người làm nghề dường như rất ngại...trả lời. Một thành viên trong hội đồng giám khảo giải năm nay đã trách Quyền Linh than vãn nhiều quá làm cho khán giả nghĩ rằng giải ngày càng mất uy tín. Thay vì than vãn, hãy làm cách nào để vực dậy giải thưởng là điều nên làm.

Dù vậy, ai cũng thẳng thắn nhìn nhận một thực tế rằng Cánh diều không thể bay cao là do thiếu sự chuyên nghiệp trong cách thức tổ chức của Hội Điện ảnh Việt Nam. Nhà báo Đinh Trọng Tuấn - Tổng Biên tập Tạp chí Thế giới Điện ảnh, Trưởng Ban Giám khảo báo chí giải Cánh diều 2014 - thừa nhận: “Từ lâu, khâu tổ chức, trao giải của hội đã không chuyên nghiệp. Việc tổ chức một sự kiện lớn đâu phải đơn giản, cần có kế hoạch, sự chuẩn bị chu đáo chứ không thể cứ nước đến chân mới nhảy”. Vậy nên mỗi năm cứ đến mùa Cánh diều, ban tổ chức lại toát mồ hôi, chật vật với bài toán kinh phí.

Sơn Tùng M-TP trình diễn tại lễ trao giải

Đàm Vĩnh Hưng cũng góp mặt

Bày tỏ ý kiến có nên chăng đưa Cánh diều về lại khuôn khổ giải thưởng như bao hội chuyên ngành khác, trong quy mô nhỏ gọn, ấm cúng (vì Cánh diều vốn là giải thưởng thường niên của Hội Điện ảnh Việt Nam), nhà báo Đinh Trọng Tuấn cho rằng trong các cuộc họp của ban chấp hành Hội Điện ảnh Việt Nam, ông đã từng rất nhiều lần đề xuất. Song theo ý kiến của một thành viên trong ban chấp hành: “Điện ảnh phải gắn với công chúng, nghệ sĩ phải gắn với công chúng nên cần tổ chức quy mô, hoành tráng để mọi người biết đến. Nếu bó hẹp quá thì chẳng ai hay biết”.

Tham vọng đưa giải thưởng của hội thành giải thưởng lớn chuyên nghiệp trong đời sống xã hội nhưng cơ chế hoạt động không thích hợp, công tác tổ chức không chuyên nghiệp. Cũng có ý kiến cho rằng nên thay đổi cơ chế hoạt động và xã hội hóa công tác tổ chức. Thế nhưng, những người có trách nhiệm vẫn giữ quan điểm “để hội tự làm” khiến cho những người vốn không có thế mạnh về khâu tổ chức cứ mãi bươn chải trong khó nhọc.