Phim "nghệ thuật" khó ăn khách: Chỉ là biện hộ!

"Ký sinh trùng" (tựa tiếng Anh: Parasite) của đạo diễn Bong Joon Ho đã vượt qua định kiến "phim nghệ thuật thường khó xem" ở thị trường Việt, thu 15 tỉ đồng tiền vé (gần 200.000 lượt khán giả) chỉ sau 3 ngày ra rạp từ 21-6, trở thành phim Hàn có doanh thu cao nhất sau cuối tuần đầu khởi chiếu tại Việt Nam. Đây là thành tích đáng ghi nhận trong bối cảnh "Ký sinh trùng" ra rạp cùng thời điểm với nhiều phim "bom tấn" giải trí khác.

Nghệ thuật đậm chất giải trí

"Ký sinh trùng" nhận được sự tán thưởng của giới làm nghề và cả khán giả xem phim. Nghệ thuật kể chuyện trong "Ký sinh trùng" thỏa mãn mọi đối tượng khán giả, ai cũng dễ dàng cảm nhận được câu chuyện của phim theo từng cấp độ nghệ thuật và giá trị thông điệp nhiều tầng nghĩa ẩn dụ trong đó. Khán giả bị cuốn hút vào những tình tiết bất ngờ, đậm chất giải trí chứ không triết lý lỗi thời, nhàm chán thường thấy trong nhiều tác phẩm xưng danh phim "nghệ thuật" lâu nay ở Việt Nam. Đây là thành công cho một phim được xếp vào dòng nghệ thuật khi tiếp cận khán giả đại chúng một cách gần gũi thông qua câu chuyện mang tính phổ quát. Chinh phục khán giả nhưng phim cũng khiến giới chuyên môn ngả mũ chào bởi sự chỉn chu từ kịch bản, nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn của đạo diễn, diễn xuất thượng thặng của diễn viên, hình ảnh, âm thanh, dựng phim… đều đạt đến trình độ hoàn hảo. Vì dung hòa được giá trị nghệ thuật và giải trí nên "Ký sinh trùng" là tác phẩm hiếm hoi thắng giải Cành cọ vàng được khán giả Việt đón nhận nhiệt tình. Phim chiếm 25%-30% số suất chiếu ở các hệ thống rạp CGV, Galaxy, Lotte…, nhiều nhất so với các phim đang chiếu cùng thời điểm. Đạo diễn Lương Đình Dũng (phim "Cha cõng con") nhìn nhận: "Phim "Ký sinh trùng" có nhiều yếu tố giải trí như hình ảnh đẹp, câu chuyện ly kỳ, chi tiết tinh tế... thông qua ngôn ngữ điện ảnh hoàn hảo và tài năng kể của đạo diễn. Những yếu tố này hấp dẫn người xem và đương nhiên sẽ thành công. Nếu phim nào đạt tới cấp độ này, sẽ có khán giả khi ra rạp".

Cảnh trong phim “Ký sinh trùng”. (ảnh do nhà phát hành cung cấp)

Đại diện nhà phát hành CGV Việt Nam cho rằng các phim nghệ thuật đạt giải thưởng danh giá tại Liên hoan phim (LHP) Cannes vốn được mặc định là khó xem đối với khán giả nhưng tác phẩm của đạo diễn Bong Joon Ho đã phá được định kiến này. Đây là tín hiệu đáng mừng với cả dòng phim nghệ thuật nói chung. Nó minh chứng khán giả Việt không thờ ơ với phim "nghệ thuật" mà vì lâu nay hiếm có tác phẩm nào thuộc dòng phim này đủ sức chinh phục họ.

Cần thay đổi tư duy

Việt Nam có nhiều phim thuộc dòng nghệ thuật được lòng một bộ phận trong giới chuyên môn và có ít nhiều thành tích ở một số LHP quốc tế nhưng không ăn khách khi ra rạp: "Bi, đừng sợ!" (đạo diễn: Phan Đăng Di), "Đập cánh giữa không trung" (đạo diễn: Vũ Hoàng Điệp), "Đảo của dân ngụ cư" (đạo diễn: Hồng Ánh)... Nguyên nhân phim nghệ thuật Việt thất bại ngay ở sân nhà, rời rạp nhanh chóng sau vài ngày công chiếu được nhiều người trong giới nhận định do câu chuyện được kể xa rời hiện thực, theo góc nhìn cá nhân nên khó để khán giả hiểu. Bên cạnh đó, những chủ đề khai thác trong dòng phim nghệ thuật Việt cũng chỉ loanh quanh đả phá hủ tục, tảo hôn, trọng nam khinh nữ, bất công xã hội cũ một cách bế tắc. Một số nhà làm phim trẻ học tập điện ảnh thế giới, khai thác thêm các yếu tố đồng tính, nữ quyền... nhưng cũng không mới lạ. Họ cho rằng làm theo những gì thế giới quan tâm thì dễ nhận sự đồng cảm nhưng lại quên yếu tố đó không gần gũi đời sống người Việt, khó chinh phục số đông. Đa phần những nhà làm phim dòng "nghệ thuật" thường tư duy ngay từ đầu là phim mình khó xem đối với khán giả đại chúng, sẵn sàng đối mặt tình trạng lạnh nhạt của khán giả để tìm kiếm thành tích ở các LHP quốc tế. Một khi nhà làm phim tư duy như thế, tác phẩm do họ làm ra không ăn khách cũng chẳng lạ.

Các nhà chuyên môn cho rằng đến lúc giới làm phim phải thay đổi tư duy, nhận thức lại ngay từ đầu điện ảnh là sản phẩm đại chúng, cần có công chúng để lan truyền thông điệp và các giá trị gửi gắm trong đó chứ không phải làm ra sản phẩm cho cá nhân, thỏa mãn cái tôi của người làm phim rồi tự đắm chìm, say mê trong đó. "Một tác phẩm điện ảnh thành công cần hai tiêu chí là có giá trị nghệ thuật và chinh phục khán giả. Đôi lúc, các nhà làm phim Việt cho rằng phim mình thất bại doanh thu vì thuộc dòng nghệ thuật, kén người xem. Đó chỉ là biện hộ!" - nhà báo, nhà phê bình Cát Vũ nói thẳng.