Giao lưu trực tuyến "Nhận diện và giúp trẻ vượt qua trầm cảm"

Những vụ học sinh tự tử xảy ra liên tiếp gần đây cho thấy một vấn đề xã hội của trẻ em cần được quan tâm. Các chuyên gia tâm lý cho rằng hành vi nghĩ về, có ý định hoặc thực hiện việc tự tử là biểu hiện của vấn đề về sức khỏe tâm thần của mỗi cá nhân, cụ thể là của chứng trầm cảm. Các vụ tự tử của học sinh gần đây cho thấy có nguyên nhân từ sức khỏe tâm thần của các em chưa được quan tâm, chăm sóc kịp thời nên đã xảy ra những cái chết rất đáng tiếc, thương tâm.

Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội:

Tôi nghĩ đó là thực trạng đáng báo động. Dường như những câu chuyện đau lòng liên quan tới tuổi học đường vừa qua đã khiến nhiểu người trong số chúng ta ngày càng ý thức nhiều hơn về khái niệm “sức khoẻ tâm thần”. Phải thừa nhận vấn đề sức khỏe tâm thần ở học sinh đã và đang hiện hữu; đồng thời hiểu rõ hơn sự nghiêm trọng của việc chưa quan tâm đúng mức đến chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho con trẻ.

Những phản ứng tiêu cực của con trẻ khiến chúng ta phải nhìn nhận lại sự quan tâm của chúng ta đang dành cho trẻ em. Có thể ai cũng hiểu cần quan tâm và yêu thương trẻ nhưng quan tâm đến mức độ nào là đủ, quan tâm như thế nào cho đúng cách thì không phải ai cũng làm được. Vì vậy, chúng ta đã không cảm nhận  được biểu hiện tổn thương tâm lý của trẻ. Bên cạnh đó, đối với người làm bố làm mẹ, thật khó để chấp nhận việc con mình đang có vấn đề về sức khoẻ tâm thần.

Nhưng thực tế cho thấy, đã đến lúc cần đối diện sự thật rằng đang có vấn đề về sức khoẻ tâm thần ở học sinh; từ đó nhìn nhận đầy đủ hơn, tìm ra căn nguyên cũng như giải pháp khắc phục tình trạng này. Đối với vấn đề sức khỏe tâm thần của học sinh, phòng ngừa là chính, cần phát hiện sớm, can thiệp ngay trước khi quá muộn.

Qua theo dõi các diễn đàn gần đây tôi thấy các chuyên gia phân tích nhiều về các nguyên nhân ảnh hưởng tới sức khoẻ tâm thần của học sinh. Có thể cách tiếp cận vấn đề khác nhau nhưng hầu như đều tập trung tìm nguyên nhân ở 3 mối quan hệ của học sinh, đó là gia đình, nhà trường và xã hội.

Trước hết, trong các mối quan hệ này, đều có một điểm chung là đang tạo ra những áp lực lớn đối với trẻ. Áp lực bởi những kỳ vọng quá lớn của cha mẹ, áp lực từ bệnh thành tích trong nhà trường,... Tất nhiên, trong cuộc sống cũng cần áp lực, bởi có áp lực mới tạo thành động lực để phấn đấu nhưng nếu áp lực lớn quá thì chẳng những động lực không hình thành mà thậm chí còn bị triệt tiêu.

Thứ hai, vấn đề sức khỏe tâm thần của học sinh đã không được quan tâm đúng mức. Ở gia đình, cvha mẹ thiếu kiến thức về sức khỏe tâm thần, thiếu kỹ năng chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ. Trong các cơ sở giáo dục công lập, việc theo dõi, chăm sóc sức khỏe tâm thần của học sinh cũng chưa được quan tâm đúng mức do thiếu vị trí tư vấn tâm lý và hầu hết giáo viên cũng ít được đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng này. Trẻ em lại hầu như được bao bọc quá nhiều, nên thiếu kỹ năng ứng phó với áp lực cuộc sống, dễ rơi vào trạng thái trầm cảm, rối loạn tâm lý. Do vậy, việc nhận biết, phát hiện biểu hiện rối loại tâm lý của trẻ thường quá muộn, đến khi những biểu hiện rối loạn tâm lý của trẻ đã định hình, thậm chí trở nặng thì mọi sự can thiệp đều khó hiệu quả

Một nguyên nhân nữa là tình yêu thương dành cho con trẻ hiện nay dường như chưa đến độ và chưa đúng cách. Trẻ có thể được chăm lo cuộc sống vật chất đầy đủ hơn nhưng dường như đang bị thiếu rất nhiều thứ: thiếu không gian chơi; thiếu thời gian được cha mẹ gần gũi; thiếu sự chia sẻ, thấu hiểu từ người lớn. Không ít trẻ em bị cô đơn ngay trong chính ngôi nhà của mình, bên cạnh những người thân yêu nhất của mình. Sự cô đơn, buồn chán trong cuộc sống thực đã đẩy trẻ tìm tới cuộc sống ảo trên không gian mạng. Việc sử dụng không gian mạng khi chưa đến tuổi trưởng thành và không có sự đồng hành của người lớn khiến trẻ em phải đối diện không ít nguy cơ, hiểm họa, nhất là với các nội dung thông tin trên internet chưa được kiểm chứng. Điều này càng gia tăng trong bối cảnh Covid-19, khi chúng ta thực hiện giãn cách xã hội, trẻ chủ yếu học online, tiếp xúc với máy tính, điện thoại nhiều hơn các giao tiếp xã hội khác. Hệ quả là nhiều câu chuyện đau lòng đã xảy ra dồn dập trong thời gian qua.

Xin được nói thêm, khi đi tìm nguyên nhân, tránh sa vào nguyên cớ, bởi đôi khi nguyên cớ chỉ là giọt nước tràn ly; đồng thời cũng không nên quy kết trách nhiệm, “đổ lỗi”, bởi dễ sa vào quy chụp, có thể làm tổn thương thêm “tổ ấm gia đình” vốn đang có nhiều bất an.

Cảm ơn chị đã chia sẻ với chúng tôi. Khoảng cách giữa cha mẹ và con cái đang là vấn đề mà nhiều cha mẹ lo lắng. Cháu học lớp 6 là đang trong tiến trình dậy thì. Khi dậy thì, các cháu có sự biến đổi về nội tiết tố, sự phát triển nhanh của cơ thể, sự thay đổi trong cảm xúc, cùng với nhiều nhu cầu mới ở giai đoạn này khiến trẻ lúng túng, hoài nghi về bản thân, giữ khoảng cách với cha mẹ…

Vì vậy, biểu hiện lầm lì, ít nói, trả lời nhát gừng của cháu có thể đến từ sự thay đổi tâm sinh lý tuổi dậy thì. Ba mẹ cần quan tâm hỏi những băn khoăn, lo lắng của cháu để giải đáp, hoặc mua vài cuốn sách tâm lý tuổi dậy thì tặng cháu đọc, tâm sự với cháu về kỷ niệm thời dậy thì của chính cha mẹ… Đồng thời cha mẹ cũng tôn trọng sự riêng tư của trẻ khi trẻ chưa sẵn sàng nói, hãy tôn trọng điều đó, không dò hỏi, không phán xét trẻ…

Nhưng lo lắng của mẹ về dấu hiệu trầm cảm cũng rất đáng quan tâm, ba mẹ quan sát thêm các biểu hiện của con, nếu con có những thay đổi bất thường trong chuyện ăn uống, ngủ, học tập... kéo dài trên 2 tuần thì ba mẹ nên tham vấn bởi các nhà chuyên môn. Thế giới của con sẽ mở ra với ba mẹ khi ba mẹ quan tâm đúng cách, yêu thương và tôn trọng con. Chị là người mẹ yêu con, hãy tìm hiểu con đang mong muốn điều gì ở mình, cháu muốn được ba mẹ ứng xử như thế nào, mẹ sẽ có cách để gần con hơn.

Trầm cảm cũng như các bệnh lý về mặt tinh thần đều có nguy cơ tái phát. Vì có yếu tố sinh học, tâm lý, xã hội nên sẽ tái phát dù được điều trị. Nhiều báo cáo cho rằng trẻ điều trị trầm cảm ổn định, sau đó khi mắc Covid-19 và hậu Covid-19 sẽ có nguy cơ tái phát.

Một vài nghiên cứu về sức khỏe tâm thần của học sinh đã được thực hiện trong những năm vừa qua cho thấy ở Việt Nam có thể tỉ lệ học sinh trầm cảm cao hơn ở một số quốc gia nhưng lại thấp hơn ở tỉ lệ trẻ tự tử trong số trầm cảm. Tuy chỉ là những khảo sát, nghiên cứu ở số lượng mẫu nhỏ cũng cho thấy xu thế, diễn biến của sức khỏe tâm thần của học sinh nước ta.

Do còn non nớt cả về thể chất lẫn trí tuệ, tình cảm nên trẻ em rất nhạy cảm với những tác động từ môi trường sống và những người chăm sóc, giáo dục gần gũi với các em. Do đó, bất kỳ một hiện tượng, một vấn đề nào của trẻ em xuất hiện, việc nghiên cứu, đánh giá nguyên nhân kịp thời từ môi trường sống, từ hệ sinh thái xã hội đến trẻ em là cần thiết, bao gồm cả việc nghiên cứu, phân tích các trường hợp điển hình. Tuy nhiên, việc kết luận nguyên nhân tự tử của một vài bài báo (đặc biệt liên quan đến cha, mẹ và cá nhân các em) tôi cho là vội vã và có phần chủ quan, phiến diện.

Thứ nhất, các cháu có bảo hiểm y tế, nên có thể đến các cơ sở có bảo hiểm y tế để được thăm khám hợp lý, không ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Bảo hiểm y tế dưới 18 tuổi hầu như đều được bảo hiểm chi trả rất nhiều.
Nếu bạn ở gần TP HCM, có thể đến Bệnh viện Tâm thần, tại đây có chi trả bảo hiểm y tế để được hỗ trợ.

Anh có cô con gái chăm học là mơ ước của nhiều cha mẹ, có lẽ con anh là "con nhà người ta" với con nhà khác. Tuy nhiên, anh đã nhận ra cháu "nghiện học", cháu không có thời gian vui chơi, giải trí với bạn bè là một dấu hiệu thiếu cân bằng trong cuộc sống. Anh chị không ép con học, muốn con sống cân bằng hơn, tôi rất ủng hộ quan điểm này, chúng ta là ba mẹ đều muốn con hạnh phúc. Cháu mong muốn quyết liệt học để đạt được một thành tích nào đó cạnh tranh với bạn bè cũng là một nhu cầu chính đáng, phù hợp với tâm lý tuổi dậy thì muốn khẳng định với bạn bè, anh chị hãy chia sẻ, đồng cảm với nhu cầu này của cháu, không nên phản đối. Bên cạnh đó, anh hãy rủ cháu tham gia các hoạt động thể thao, giải trí cùng cha mẹ, anh em trong nhà, tận dụng mọi cơ hội để cháu được thư giãn, nghỉ ngơi. Để làm được điều này rất cần cha mẹ làm gương, cha mẹ biết nghỉ ngơi giải trí, biết sống cân bằng, sẽ là hình ảnh để cháu học theo... Anh chị hãy khen ngợi cháu những năng khiếu, điểm tốt liên quan đến những kỹ năng trong cuộc sống như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nấu ăn, kỹ năng xử lý tình huống... thay vì khen ngợi thành tích học tập. Khi đứa trẻ được công nhận có nhiều điểm mạnh, trẻ sẽ hiểu về bản thân một cách cân bằng hơn và từ đó mở rộng các hoạt động hằng ngày, không chỉ tập trung vào học tập. Anh chị có thể giúp cháu thêm nữa bằng chính việc tạo ra tổ ấm trong gia đình khi trẻ được sống bầu không khí yêu thương, vui vẻ, trẻ sẽ hạnh phúc hơn, bớt tập trung vào sự cạnh tranh hơn.

Trẻ vị thành niên tùy vào độ tuổi gồm có học sinh cấp 2 và cấp 3. Những biểu hiện thường gặp là buồn, chán nản, mất hứng thú, chán ăn, rối loạn giấc ngủ, suy nghĩ tiêu cực, học tập sa sút, thu rút về mặt giao tiếp và quan hệ xã hội.

Đối với học sinh cấp 2 các cháu có biểu hiện suy nghĩ tiêu cực, thu rút. Nhưng cấp 3 thì có biểu hiện chống đối xã hội, bạo lực học đường.

Trước hết, chúng ta nói một chút về tuổi 16, là tuổi đứng giữa thiếu niên và đầu thanh niên nên có nhiều nét tâm lý thay đổi. Chính vì thế, việc trò chuyện và tương tác với người khác, con trẻ sẽ gặp một số khó khăn nhất định. Ví dụ, việc định hình các vấn đề trọng tâm để trò chuyện với người khác, xác định vị thế của bản thân trong mối quan hệ với người khác... Vì thế, điều quan trọng nhất là sự linh hoạt của người lớn trong giao tiếp và tương tác với con trẻ.

Trở lại câu chuyện của gia đình mình, chúng ta cần linh hoạt để giao tiếp với con thông qua nhiều hình thức, nhiều kênh giao tiếp với. Bởi lẽ, mỗi đứa trẻ luôn có những cá tính, đặc điểm tâm lý riêng biệt và các vấn đề khác nhau.

Vì vậy chúng ta cần xem con cái của chúng ta đang gặp vấn đề nào để có thể kết nối và trợ giúp cho con. Chỉ cần tìm hiểu xem con thường quan tâm đến những vấn đề nào, những vướng mắc hay là những khó khăn nào trong cuộc sống... Như vậy việc quan tâm đến con cái không chỉ là những khó khăn hay những vấn đề mà con đang gặp phải cần được trợ giúp mà cần quan tâm đến cả những thứ mà con quan tâm, từ đó mới thiết lập được mối quan hệ.

Có nhiều cách khác nhau để hòa nhập cùng với con cái, cũng giống như trong giao tiếp cũng có nhiều kênh. Vì vậy, ngoài việc trò chuyện với con, chúng ta cần tổ chức các hoạt động của gia đình, ví dụ như sự có mặt thường xuyên của bố mẹ hay là các thành viên trong bữa cơm hoặc những chuyến đi chơi của gia đình, kết nối để con có thể tham gia các hoạt động phụ giúp gia đình (làm việc nhà, thăm họ hàng,...). Ngoài quan tâm đến con, cần phải quan tâm đến những người xung quanh của con, ví dụ như bạn bè, thầy cô,... để con thấy gia đình luôn quan tâm đến cuộc sống của con.

Anh cần lưu ý, việc quan tâm để hòa nhập với con khác với việc tra khảo hay xen vào cuộc sống riêng tư của con. Bởi đã có rất nhiều ông bố bà mẹ nhầm lẫn giữa hai việc này nên dẫn đến con cảm thấy bị áp lực hoặc bị mất đi sự tự do thay vì được cảm thấy sự quan tâm, chăm sóc.

Hãy quan tâm, hòa nhập cùng với cuộc sống của con một cách tự nhiên nhất, tránh vồ vập hay nguyên tắc mà cần đến với con qua những câu chuyện thường ngày, những hình ảnh cuộc sống gia đình. Hãy dành, hãy tôn trọng những gì mà con cho là thế giới riêng của con, có như thế thì sự quan tâm của cha mẹ và những mong đợi của con cái mới cùng pha để thấu hiểu và chia sẻ.

Trầm cảm ở trẻ em có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đặc biệt gặp nhiều nhất là trẻ vị thành niên từ 12 tuổi trở lên, trẻ dưới 6 tuổi vẫn có thể gặp vấn đề này. Trong bối cảnh dịch Covid-19, giãn cách xã hội, trẻ ở nhà thường xuyên với gia đình, không được ra ngoài gây nên những ức chế về mặt tâm lý rất lớn.

Dấu hiệu nhận biết:

1. Các dấu hiệu về mặt cảm xúc: Buồn rầu chán nản, vẻ mặt bơ phờ, vô cảm, rất ít có phản ứng cảm xúc trước những đau khổ của người khác; mất hết hứng thú trong học tập và các hoạt động vui chơi hàng ngày. Bên cạnh đó, trẻ có thể trốn, tránh né giao tiếp với người thân. Kém tập trung, hay bị xao nhãng trong việc học.

2. Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, hay gặp ác mộng, hay tỉnh giấc.

3. Hành vi: Trẻ bứt rứt khó chịu, dễ cáu giận, dễ khóc, tự làm đau mình. Ở những trẻ lớn thì có xu hướng sử dụng chất kích thích như: rượu bia, thuốc lá... và sử dụng thiết bị điện tử nhiều hơn.

4. Rối loạn triệu chứng cơ thể: Đau đầu, mệt mỏi, hồi hộp, đánh trống ngực, khó thở...

Sự khác biệt giữa trẻ từ 13 tuổi trở lên và dưới 12 tuổi khi có biểu hiện trầm cảm:Trẻ dưới 12 tuổi hầu hết hoạt động phụ thuộc hay chịu sự chi phối của cha mẹ, tâm lý học còn bình yên, chưa có những nhu cầu thể hiện bản thân nhiều.

Về dấu hiệu thì giống nhau nhưng hành vi thì chưa rõ ràng, ví dụ: trẻ có ý tưởng để tự tử chứ chưa có hành động, và hành vi chỉ ở trong việc tìm những vật dụng nhọn, hành động chưa quyết đoán như trẻ từ 13 tuổi. Do đó, những trẻ đến khám chưa để lại hậu quả nghiêm trọng, trẻ vẫn còn sợ hãi nên vẫn báo cho ba mẹ biết về hành động của mình sau khi thực hiện.

Với những trẻ trên 13 tuổi thì hành vi thường là âm thầm, khi cha mẹ phát hiện thì đã hành thành ý thức rồi. Thời gian gần đây hành vi tự tử ở trẻ tăng nhiều, thăm khám tâm lý tại bệnh viện cũng tăng cao, hầu hết trẻ đến khám đã có hậu quả nặng như cắt tay, lơ mơ, sử dụng thuốc, khép mình trong môi trường kín. Khi phụ huynh phát hiện ra đã nguy hiểm đến tính mạng.

Đa số trẻ đến khám đều ở trong tâm trạng chán nản, thành viên trong gia đình không còn là nơi nương tựa, trẻ cảm thấy cô đơn trong gia đình.

Bên cạnh đó, trẻ còn có những ý nghĩ méo mó như mình là gánh nặng của phụ huynh, muốn tự tử để giải thoát. Trẻ thấy cha mẹ đặt những kỳ vọng của họ lên vai trẻ, các em thấy áp lực, mất hết hứng thú khi trở về nhà. Từ đó, trẻ có xu hướng tìm kiếm những nhóm bạn trên mạng xã hội để chia sẻ những nỗi đau trong nội tâm. Trẻ đến khám hầu hết có rối loạn tâm thần. Trẻ ở độ tuổi từ 13 trở lên có nhu cầu bộc lộ bản thân của mình hơn nên hành vi thực hiện cũng mạnh mẽ hơn trẻ dưới 12 tuổi.

Rất nhiều đánh giá sai lầm ở đây, tức là tự kỉ và trầm cảm hoàn toàn khác biệt. Trẻ tự kỷ liên quan đến phát triển trước 3 tuổi, thể hiện triệu chứng từ 3-5 tuổi là khuyết tật về phát triển. Trầm cảm là vấn đề cảm xúc, còn tự kỷ liên quan đến phát triển.

Đối với trẻ tự kỷ thường có khởi đầu liên quan đến việc phát triển từ hành vi, ngôn ngữ, có yếu tố cả di truyền lẫn sinh học, biểu hiện về tâm lý chỉ là thứ yếu.

Những biểu hiện của trẻ tự kỷ gồm chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ, triệu chứng xuất hiện từ nhỏ, gây ức chế phát triển.

Những biểu hiện của trầm cảm xuất hiện kéo dài trên 2 tuần. Biểu hiện đặc trưng là đột nhiên buồn, chán nản, có suy nghĩ tiêu cực về bản thân.

Chào chị. Theo WHO những người mắc Covid-19 sau khi phục hồi hoàn toàn thì có khoảng 10-20% bị ảnh hưởng kéo dài, biểu hiện từ nhẹ đến nặng, được gọi là tình trạng hậu Covid-19. Tôi không biết con chị đã khỏi Covid-19 bao lâu nhưng nếu trẻ đã khỏi Covid-19 hoàn toàn thì những biểu hiện của con chị có thể là bị hậu Covid-19.

Các dấu hiệu trên nếu xuất hiện ở trẻ trên 2 tuần sau khi khỏi Covid-19 hoàn toàn thì nên đưa trẻ đến thăm khám và được hỗ trợ kịp thời ở các bệnh viện, phòng khám.

Chào Kiến Minh, cô rất chia sẻ với cảm xúc ngột ngạt của con và nhu cầu muốn tự do của con. Con đang độ tuổi trưởng thành, cảm xúc và nhu cầu đó là chính đáng. Ba mẹ rất yêu con, lo cho sự an toàn của con, đó cũng là cảm xúc và nhu cầu chính đáng của những người làm cha làm mẹ. Nhưng có lẽ, ba mẹ cần hiểu con hơn, con có thể làm gì, đặc biệt là con muốn con là ai trong mắt bạn bè. Vì vậy, cô đề nghị con hãy nói chuyện với ba mẹ về việc bạn bè chọc ghẹo, về cảm xúc ngột ngạt của con.

Khi con chia sẻ, ba mẹ sẽ hiểu con hơn và điều chỉnh cách quan tâm đến con. Nếu con không chia sẻ thẳng thắn, mà con ấm ức, phản ứng tiêu cực với ba mẹ sẽ chỉ càng khiến ba mẹ lo lắng nhiều hơn và từ đó vô tình lại kiểm soát nhiều hơn.

Con đang học lớp 9, theo luật con chưa được đi xe máy, vì thế ba mẹ chưa cho con đi là đúng. Con cứ tiếp tục tập đi xe máy, con tự rèn luyện kỹ năng đi xe cho tốt đến khi có đủ điều kiện con đi xe máy sẽ an toàn hơn.

Ngoài ra, để ba mẹ tin mình, con nên khẳng định trong các hành động mỗi ngày như tự giác học tập, ăn ngủ điều độ, quan tâm chăm sóc ba mẹ, anh chị em trong nhà... Khi con trưởng thành trong các hoạt động hằng ngày, ba mẹ sẽ tăng thêm niềm tin ở con. Khi ba mẹ tin, con sẽ được tự do làm những gì con muốn trong sự an toàn.

Tóm lại, hãy giao tiếp thân tình với cha mẹ để cha mẹ hiểu mình và tin mình. Khi con mở lòng, ba mẹ sẽ bớt dần nhu cầu kiểm soát con.

Chào bạn. Để đồng hành cùng con, trở thành bạn con, trước hết phải tìm hiểu xem con có nhu cầu gì. Khi có nhu cầu thì chắc chắn sẽ muốn giải quyết nhu cầu. Phụ huynh phải đặt mình vào vị trí của con để cảm nhận những khát khao, khi đó sẽ thấu hiểu con hơn. Khi đã thấu hiểu, phụ huynh sẽ biết khi nào con cần chúng ta ở bên, khi nào con ở một mình, điều đó sẽ kéo khoảng cách giữa cha mẹ và con cái lại gần nhau hơn. Chắc chắn rằng, cha mẹ sẽ là nơi an toàn để trẻ chia sẻ những vấn đề của mình.

Chào bạn. Tuỳ độ tuổi, tình huống kích thích sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Nhìn chung, nếu chúng ta quá khắt khe với trẻ, hoặc quá bao bọc đều làm trẻ thiếu kỹ năng xử lý tình huống trong cuộc sống. Đến khi trẻ gặp những tình huống khó khăn thì trẻ bế tắc, dễ dẫn đến chán nản, tuyệt vọng.

Trẻ có biểu hiện tâm lý dù là lý do gì đều có thể gây ra những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và hủy hoại. Đối với trầm cảm hậu Covid-19, yếu tố đầu tiên là phải nhiễm Covid-19, từ 8 đến 12 tuần sau ngày xác định dương tính SARS-CoV-2 thì mới gọi là trầm cảm hậu Covid-19, còn xuất hiện triệu chứng dài hơn thời gian này thì không phải.

Về các triệu chứng là tương đối giống nhau. Tuy nhiên, bên cạnh đó, có thể chồng lấn nhau, tức là trước đó trẻ bị trầm cảm, bùng phát sau khi nhiễm Covid-19. Trầm cảm ẩn là biểu hiện không thường thấy chỉ một vài triệu chứng chưa đầy đủ để chẩn đoán trầm cảm

Thứ nhất là thúc đẩy, củng cố dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân, đặc biệt là người chưa thành niên. Bởi vì, trẻ em và những người chưa thành niên, đặc biệt là ngưỡng tuổi chuẩn bị trưởng thành (sắp kết thúc tuổi trẻ em chuyển sang vị thành niên) có sự thay đổi lớn về mặt thể chất, tâm lý và có những diễn biến tâm lý khá đột biến. Các cơ sở y tế cần có nhiều hơn dịch vụ và các bác sĩ trị liệu tâm lý để sàng lọc, phát hiện sớm những vấn đề về sức khỏe tâm thần, giúp bệnh nhân sớm. Dịch vụ về tâm lý lâm sàng cho dù công lập hay ngoài công lập cần được quản lý, quy hoạch để phát triển tốt, có chất lượng và tin cậy.

Thứ hai là cần phát triển nhanh và chuyên nghiệp mạng lưới công tác xã hội, trong đó có tham vấn tâm lý xã hội để có những biện pháp phòng ngừa kịp thời, ngăn chặn hiệu quả, giảm tối thiểu trẻ em và người chưa thành niên gặp khó khăn về các mối quan hệ xã hội và gia đình dẫn đến sang chấn tâm lý.

Thứ ba là công tác tâm lý học đường cần triển khai tích cực hơn. Bởi trẻ em có nhiều thời gian ở trường học; có mối quan hệ với bạn bè, với giáo viên trong môi trường học đường. Nhà trường cũng là mắt xích quan trọng trong chuỗi quan hệ với gia đình và xã hội nên công tác tâm lý học đường rất quan trọng.

Tôi rất chia sẻ với sự lo lắng của các bậc cha mẹ. Cha mẹ có có vị trí, vai trò chăm sóc và bảo vệ con mà không ai thay thế được. Đầu tiên, cha mẹ là người gần gũi con nhất, hiểu con nhất. Cha mẹ phải là người mà trẻ em sẵn sàng chia sẻ những tâm tư tình cảm, biến động trong suy nghĩ, tình cảm, cuộc sống hằng ngày, chứ đừng để đến khi đọc được thư tuyệt mệnh của con thì lúc đó là sự ăn năn muộn màng.

Không chỉ là chăm con, cho con ăn uống đầy đủ, tạo điều kiện tối đa cho con học hành, mà quan trọng hơn tất cả là cha mẹ đi sâu đi sát, trở thành người bạn để hiểu được mong muốn, diễn biến tình cảm, tâm lý, đạo đức của con. Thông qua một số trường hợp trẻ em có dấu hiệu sang chấn tâm lý hoặc đã xảy ra như tự sát, tự tử thì chúng tôi thấy đều có vấn đề trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái bị đứt gãy.

Các bậc cha mẹ, ngoài việc học cách chăm con về mặt dinh dưỡng, sức khỏe thì phải học làm cha mẹ. Không phải cứ sinh con ra là làm cha mẹ được ngay. Để học làm cha mẹ, các phụ huynh có thể chọn lọc những thông tin (website của những cơ quan uy tín, các trang fanpage, kênh youtube mà mình cho là hữu ích); mua sách dạy chăm sóc con về tâm lý, tình cảm, phát hiện sớm những sang chấn; thông qua các khóa học; trải nghiệm cuộc sống hằng ngày tiếp xúc với con.

Cho nên, trước khi cha mẹ đổ lỗi cho việc áp lực học tập quá nặng nề từ phía ngành giáo dục chậm giảm tải thì các phụ huynh phải học làm cha mẹ trước. Cha mẹ phải là người cứu con mình trước khi trông chờ vào các dịch vụ bên ngoài. Các bậc cha mẹ dành nhiều thời gian cho con hơn, trò chuyện để hiểu con hơn. Để chăm sóc và bảo vệ con tốt hơn ngay trong chính môi trường gia đình của mình thì phải trở thành người bạn tin tưởng của con.

Tôi muốn nói rằng không phải em nào cô đơn, trầm cảm cũng tự sát. Nhưng việc các em cô đơn và đứt gãy các mối quan hệ là một trong những nguyên nhân dẫn đến sang chấn về mặt tâm lý và sức khỏe tâm thần.

Vì thế, thông điệp mà tôi muốn nói với các bậc cha mẹ là tránh để con mình cảm thấy cô đơn và không có ai để chia sẻ, để thấu hiểu trong chính ngôi nhà của mình, gia đình của mình, lớp học của mình. Bởi gia đình, nhà trường là môi trường gần trẻ nhất. Nếu gia đình không hiểu con mình, nhà trường, giáo viên không hiểu học sinh của mình thì các em dễ bị sang chấn tâm lý, chệch hướng suy nghĩ và hành động dẫn đến những hậu quả rất đáng tiếc.

Anh Hoàng Bình thân mến, tôi rất chia sẻ bức xúc của anh. Ở tuổi này, các bé không còn nhỏ nữa, thậm chí vài bé đã có dấu hiệu dậy thì sớm. Nhưng cha mẹ, thầy cô thường đối xử với trẻ như "con nít". Việc cô giáo chê bai một bạn trước mặt cả lớp không chỉ gây tổn thương cho bạn học sinh đó mà còn cho tất cả các bạn trong cả lớp. Tuổi này các con rất thương nhau, nên sẽ buồn, lo cho bạn. Những em bé nhạy cảm còn cảm thấy sợ cô, lo mình cũng sẽ bị chê như vậy.

Vì thế, cách cô ứng xử là không phù hợp với nguyên tắc ứng sư phạm nói riêng, nguyên tắc ứng xử nói chung. Khi khen ai đó, chúng ta cần khen trước đông người nhưng khi chê ai đó, chúng ta cần nói chuyện riêng tư, giúp họ nhận ra sai để sửa chứ không phải chê bai, nhục mạ...

Anh rất nên trao đổi riêng với cô giáo để cô hiểu các cháu đã tổn thương như thế nào. Có thể cô giáo kiểm soát cảm xúc lúc đó không tốt. Khi cô nghe anh chia sẻ câu chuyện các cháu khóc, cô sẽ thay đổi.

Nhưng nếu anh đã góp ý mà cô tiếp tục hành xử như vậy thì anh cũng nên báo cho Ban Giám hiệu để họ có cách thức trao đổi với cô giáo. Bảo vệ con mình và các bạn của con mình an toàn, hạnh phúc trong môi trường học đường là trách nhiệm của mỗi phụ huynh. Cảm ơn anh đã sớm nhận ra những tổn thương của trẻ để kịp thời can thiệp.

Vì đều là trầm cảm nên việc điều trị về thuốc hay điều trị về y khoa đều tương tự nhau. Tuy nhiên, về can thiệp hỗ trợ tâm lý, xã hội sẽ có những can thiệp khác nhau do có sự khác biệt về tâm lý lứa tuổi.

Anh/ chị có thể dẫn bé đến khám tại Phòng khám tâm lý, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM (215 Hồng Bàng, quận 5, TP HCM)

Phòng khám tâm lý tâm thần trẻ em, Bệnh viện Tâm thần (165B Phan Đăng Lưu, Phú Nhuận, TP HCM) và các Khoa Tâm lý của Bệnh viện Nhi đồng 1, 2, Thành phố.

Chào bạn. Điều trị cho trẻ trầm cảm nếu ở mức độ nhẹ thì chỉ cần dùng các liệu pháp tâm lý trị liệu, không cần dùng thuốc. Nếu nặng thì cần can thiệp bởi các bác sĩ chuyên khoa về tâm thần kinh để ngăn cản những hậu quả đáng tiếc xảy ra.

Chúng tôi sẽ đẩy mạnh hơn nữa việc truyền thông, giáo dục các kiến thức, kỹ năng làm cha mẹ, đặc biệt là chăm sóc, bảo vệ con về mặt tâm lý, tình cảm. Qua đó cha mẹ nắm bắt tâm lý, tình cảm của con, nhu cầu của con một cách tích cực hơn, sớm hơn; để giảm thiểu những vụ việc tự sát, tai nạn thương tích trong chính ngôi nhà của mình, gia đình mình, để không phải ân hận, nuối tiếc khi sự việc xảy ra.

Trong lúc chúng ta còn thiếu hụt về dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần thì trong dịch Covid 19 vừa qua cũng có nhiều nhóm tình nguyện chăm sóc sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội cho người dân ở các vùng tâm dịch, cho trẻ em trong bối cảnh các em phải học tập trực tuyến dài ngày. Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội đã sản xuất nhiều sản phẩm truyền thông, nhiều tài liệu hướng dẫn về chăm sóc, bảo vệ trẻ em trong Covid 19 và mở nhiều lớp tập huấn online về chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng đại dịch.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã triển khai nhanh việc hướng dẫn giáo viên các kiến thức hỗ trợ học sinh về sức khỏe tâm thần, tâm lý thông qua các tiết học trực tuyến. Những kinh nghiệm tốt này cần tiếp tục được phát huy, điều chỉnh trong thời điểm hiện nay và tiếp theo.

Trong trường hợp này nếu gia đình đã làm hết mọi phương pháp thì nên đưa bé đến chuyên gia tâm lý để được trị liệu cá nhân, giúp trẻ nhận diện đúng vấn đề, mục đích của bản thân.

Tôi cho rằng giải pháp căn cơ nhất chính là sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình - nhà trường - xã hội; bởi điều quan trọng nhất là giúp học sinh có môi trường sống an toàn, hạnh phúc.

Về phía gia đình, cần dành thời gian và sự quan tâm nhiều hơn tới con trẻ; gần gũi, chia sẻ, đồng hành với quá trình trưởng thành của các con; nhận biết, phát hiện sớm những bất ổn trong tâm lý con trẻ (nếu có) để can thiệp kịp thời. Muốn vậy, đòi hỏi bố mẹ cần nghiên cứu, học hỏi để có kiến thức về sức khoẻ tâm thần và kỹ năng nhận biết và cách thức can thiệp sớm. Hơn cả, tình yêu thương, sẻ chia, thấu hiểu của những người thân trong gia đình là vũ khí hữu hiệu nhất để ngăn chặn mọi nguy cơ làm rối loạn tâm lý trẻ.

Với nhà trường, cần xây dựng môi trường văn hoá học đường bảo đảm an toàn, lành mạnh. Trước mắt, khi học sinh quay trở lại trường học trực tiếp sau thời gian dài học trực tuyến, nhà trường phải vừa củng cố kiến thức để bảo đảm chất lượng giáo dục, vừa quan tâm sức khỏe tâm thần, hạn chế áp lực đối với học sinh. Về lâu dài, cần quan tâm đầu tư hoạt động tư vấn học đường; chú trọng trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng cần thiết để các em có thể thích ứng và vượt qua những khó khăn trong học tập và trong cuộc sống.

Đối với Nhà nước và toàn xã hội, cần quan tâm đầu tư, dành cho trẻ em một môi trường sống an toàn, một môi trường mạng lành mạnh. Các cơ quan chức năng cần có công cụ hữu hiệu để kiểm soát tốt không gian mạng, hạn chế những tác động tiêu cực ảnh hưởng tới tâm lý trẻ.

Chào bạn. Trong trường hợp trẻ vừa bị tâm lý hậu Covid-19 và tâm lý tuổi dậy thì sẽ khiến trẻ khó khăn, đặc biệt trẻ ngoan thì càng khó khăn hơn khi để trẻ chấp nhận giá trị của bản thân bị giảm sút. Ở lứa tuổi dậy thì có nhu cầu được thể hiện mình nhiều hơn thì tác động tâm lý càng mạnh mẽ hơn. Vì vậy, khi gia đình đã sử dụng những biện pháp hỗ trợ tại nhà nhưng không hiệu quả thì nên đưa trẻ đến bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa để trị liệu cá nhân, trách những tình huống đáng tiếc xảy ra.

Dấu hiệu nhận biết trầm cảm là thời gian các triệu chứng kéo dài trên 2 tuần, gồm: Cảm xúc buồn, chán nản, cảm giác mệt mỏi, không có năng lượng; chán ăn hoặc ăn nhiều vô độ; mất ngủ hoặc ngủ triền miên; sa sút trong học tập có rối loạn về tập trung chú ý và trí nhớ; những vấn đề về kích thích về tâm thần vận động hoặc bạo lực; suy nghĩ tiêu cực về bản thân và thế giới xung quanh; có ý tưởng tự sát hoặc tự hủy hoại bản thân như rạch tay, làm đau bản thân. Nghiêm trọng hơn là có biểu hiện loạn thần, ảo giác, hoang tưởng.
Có nhiều nguyên nhân. Cụ thể:

Về sinh học: Do hậu Covid-19, suy tuyến giáp hoặc có bệnh nghiêm trọng nào đó như ung thư, tai nạn giao thông... những yếu tố tác động đến tinh thần

Về tâm lý gồm: Những cảm xúc cảm nhận tiêu cực về bản thân do quá trình phát triển tác động tâm lý.

Về xã hội gồm gia đình, nhà trường bạn bè tác động đến tâm lý như bị hành hung, bạo lực học đường, áp lực học tập, áp lực thành tích...

Đối với điều trị sẽ có những can thiệp về y khoa và tâm lý xã hội. Về y khoa có thuốc chống trầm cảm cho những trường hợp dọa tự tử, loạn thần để ngăn chặn nguy cơ tự sát. Thường từ 6 tháng đến 1 năm để ngăn ngừa nguy cơ tái phát. Về can thiệp tâm lý xã hội là trị liệu tâm lý và hỗ trợ về mặt xã hội.

Theo quan điểm của tâm lý học phát triển thì con người chúng ta từ khi lọt lòng đến khi 16 tuổi thì con sẽ thường trải qua các giai đoạn cơ bản: Mầm non, thiếu nhi, thiếu niên, đầu thanh niên. Với mỗi giai đoạn khác nhau, trẻ sẽ có những đặc điểm tâm lý đặc trưng với lứa tuổi đó.

- Điển hình như ở tuổi mầm non, trẻ sẽ trải qua các giai đoạn sơ sinh, đây là giai đoạn trẻ như là một sinh vật nhỏ cần được che chở và đảm bảo các yếu tố sinh học, trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ hoặc những người xung quanh cùng các yếu tố môi trường bên ngoài.

Đến giai đoạn hài nhi, trẻ bắt đầu bộc lộ là một chủ thể của xã hội thông qua việc thể hiện cảm xúc, ngôn ngữ, tư duy và đặc biệt là khả năng vận động để tiếp cận với thế giới xung quanh.

Giai đoạn ấu nhi, trẻ bắt đầu tiếp xúc với bên ngoài thông qua đồ vật, những người xung quanh, trẻ bắt đầu hình thành cái tôi và nhân cách.

Đến giai đoạn mẫu giáo, trẻ bắt đầu đến trường và tiếp cận với thế giới bằng chính khả năng của mình và thông qua quá trình tương tác với bạn bè, thầy cô cùng với gia đình. Ở giai đoạn này trẻ bắt đầu tiếp cận với thế giới tri thức của loài người thông qua hoạt động vui chơi, học tập.

Nói chung, ở độ tuổi mầm non là giai đoạn đầu đời của con người với những sự phát triển về thể chất, tâm lý để trẻ sẵn sàng cho giai đoạn tiếp theo. Ở giai đoạn này, hình ảnh của ba mẹ, thầy cô,... là những tấm gương mà trẻ sẽ bắt chước để hình thành và phát triển bản thân. Mặt khác, đây cũng là giai đoạn trẻ cần được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục một cách đầy đủ vì đó sẽ là tiền đề để trẻ có cơ hội, điều kiện phát triển.

Ở giai đoạn lứa tuổi thiếu nhi, trẻ bắt đầu tiếp cận với tri thức của nhân loại thông qua hoạt động học tập nên trẻ bắt đầu hình thành tính chủ thể trong tâm lý. Ở giai đoạn này, trẻ cần được cung cấp các tri thức, kỹ năng của cuộc sống để trẻ hình thành nhân cách và phát triển các mối quan hệ xã hội.

Tuổi thiếu niên, với sự thay đổi mạnh mẽ về các đặc điểm thể chất, sinh lý và tâm lý. Vì thế, trẻ có những biểu hiện thể hiện rõ cá tính của mình. Bên cạnh những đặc điểm tích cực (có hiểu biết sâu rộng về thế giới xung quanh, có tính tự lập, biết quan tâm người khác,...) thì cũng bắt đầu xuất hiện một số những biểu hiện chưa tích cực (bắt chước những hành vi sai lệch, hình thành cái tôi một cách quá mạnh mẽ,...).

Chính vì thế, cha mẹ hay những người xung quanh cần quan tâm đặc biệt đối với trẻ ở lứa tuổi này. Một mặt là cơ hội để trẻ phát triển một cách phù hợp và vượt trội, mặt khác để kịp thời can thiệp, hỗ trợ giúp đỡ trẻ để tránh hình thành ở trẻ những cảm xúc, hành vi không tích cực.

Trong cuộc đời con người đây sẽ là giai đoạn đánh dấu một cột mốc quan trọng của mỗi người. Từ một cậu bé, cô bé trẻ con sẽ đón nhận một sự thay đổi để trở thành một người trưởng thành trong tương lai. Những ông bố bà mẹ có con ở độ tuổi này, cần tìm hiểu cả lý thuyết và thực tế về sự phát triển của con, từ đó có cách hỗ trợ, giúp đỡ và định hướng cho con.

Tuổi 16 là tuổi đánh dấu, là tuổi kết nối giai đoạn thiếu niên và tuổi đầu thanh niên, là tuổi đẹp như vầng trăng 16. Tuổi với những thay đổi để tiếp cận với những tri thức cơ bản của cuộc sống, nghề nghiệp và bắt đầu có những định hướng cho tương lai.

Chào độc giả. Vấn đề này, trước hết phụ huynh nên nhìn lại mình để đánh giá xem mình có tiếng nói chung với con chưa. Ngoài ra, phụ huynh phải tìm hiểu nhu cầu, quan điểm của lứa tuổi con mình để có thể hiểu và thông cảm được những hành vi mà con thực hiện.

Khi giao tiếp với con, thay vì cha mẹ nói nhiều thì nên học cách lắng nghe tích cực, khi đó trẻ sẽ cảm thấy mình được tôn trọng, những câu chuyện của trẻ có giá trị với cha mẹ. Đó là những động lực giúp trẻ dễ dàng nói ra quan điểm cá nhân của mình trước mặt cha mẹ. Điều này sẽ giúp kéo cha mẹ lại gần con.

Ở lứa tuổi dậy thì, con có những nỗi lo, vấn đề thầm kín mà chỉ có bạn bè mới có sự đồng cảm, vì vậy trẻ có xu hướng hướng ngoại là một điều dễ hiểu và phù hợp lứa tuổi, nên cha mẹ cứ yên tâm. Những điều cha mẹ chỉ trích, than phiền sẽ làm cho trẻ cảm thấy bị tổn thương, đây cũng là lý do để trẻ không nói ra quan điểm của mình với cha mẹ.

Chị Bạch Ngọc Khôi thân mến, tôi ủng hộ chị nên tìm hiểu vấn đề của con và giúp con chữa lành "vết thương tinh thần" trong quá khứ.

Việc bị bắt nạt học đường thường để lại những sang chấn tâm lý cho trẻ trong một thời gian dài. Nhất là sự bắt nạt bằng ngôn từ, đôi khi còn tệ hơn là bắt nạt bằng bạo lực. Những lời nói nhục mạ, uy hiếp sẽ khiến trẻ mất tự tin vào bản thân, thấy mình không có giá trị, sợ hãi... Tất cả những cảm xúc tiêu cực này nếu không được nói ra, không được chia sẻ, lâu dần sẽ tạo nên "nội kết" trong tâm hồn.

Chị hãy hẹn cháu một buổi trò chuyện thân tình ở nơi cháu thích và gợi mở để cháu tâm sự chuyện bị bắt nạt. Nếu cháu sẵn lòng chia sẻ, hãy lắng nghe, không phán xét chuyện cũ, bạn bè cũ. Cha mẹ lắng nghe con là một trong những cách an ủi, chữa lành rất tuyệt vời.

Đồng thời, qua trò chuyện, cha mẹ có thể đánh giá mức độ tổn thương tâm lý của con để cân nhắc xem có cần nhờ nhà chuyên môn chữa lành cho cháu hay không. Ngoài ra, mẹ cũng nên tìm hiểu xem còn nguyên nhân nào khác khiến cháu lầm lì, ủ rũ, ít nói hay không. Có thể môi trường học ở lớp mới cũng có những vấn đề cháu cần được giúp đỡ.

Chị là người mẹ quan tâm đến con, tôi tin chị sẽ lắng nghe được tâm tư, vấn đề của cháu. Khi ta hiểu con, thương con, ta sẽ có cách giúp con tốt nhất. Chúc chị và cháu luôn hạnh phúc.

Việc giảm thiểu tình trạng trẻ vị thành niên tự tử do trầm cảm là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Là cơ quan của Quốc hội, Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục sẽ tăng cường giám sát việc thực hiện luật pháp, chính sách liên quan tới trẻ em, đặc biệt là Nghị quyết 121 của Quốc hội khoá XIV Về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em, trong đó có giảm thiểu các vấn đề về sức khỏe tâm thần đối với trẻ em. Uỷ ban cũng khuyến nghị cần tăng cường hoạt động tư vấn tâm lý học đường trong hệ thống cơ sở giáo dục, đồng thời ưu tiên bổ sung vị trí việc làm tư vấn học đường cho các trường công lập.

Tại Hội thảo Giáo dục về “Văn hoá học đường” cuối năm 2021, Ủy ban cũng đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ có Chỉ thị về Văn hoá học đường để hướng tới môi trường học đường lành mạnh, an toàn cho học sinh. Được biết, Chỉ thị đang trong quá trình xây dựng và sẽ sớm ban hành.

Đặc biệt, vừa qua, Ủy ban vừa tổ chức tọa đàm về “Giải pháp đối với vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm thần cho học sinh”. Các kiến nghị đặt ra trong buổi toạ đàm đã được tổng hợp; kiến nghị nào mang tính cấp bách sẽ chuyển đến các cơ quan chức năng xử lý ngay; kiến nghị nào cần có thêm thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động thì sẽ tiếp tục tham vấn ý kiến chuyên gia.

Đồng thời, sẽ đồng hành với Chính phủ trong sửa đổi Luật Phòng chống bạo lực gia đình, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp lý để giải quyết căn nguyên các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần trẻ em.

Chào mẹ Hà An! Trẻ bị bắt nạt, bị xa lánh, bạn bè không chơi cùng có ảnh hưởng đến tâm lý của các con. Đây là một trong những vấn nạn bắt nạt học đường, rất cần được sự quan tâm của gia đình, nhà trường, xã hội.

Việc bắt nạt học đường có thể khiến cho trẻ có những tổn thương cả thể chất lẫn tinh thần gây hại cho cả trẻ bị bắt nạt và trẻ đi bắt nạt, ngoài ra còn ảnh hưởng đến tâm lý của các bạn khác trong lớp, trong trường.

Những vụ việc bắt nạt học đường được đăng trên mạng xã hội còn ảnh hưởng đến tâm lý của nhiều tầng lớp nhân dân...

Với trẻ bị bắt nạt, các con sẽ thấy cô đơn, bị cô lập, thấy cuộc sống bế tắc, thấy mình không được tin tưởng, từ đó trẻ sẽ hoài nghi về bản thân, mặc cảm, không tin tưởng người khác... Những trạng thái cảm xúc tiêu cực này ảnh hưởng trực tiếp đến việc học của trẻ ở trường, trẻ bị bắt nạt thường sẽ học hành sa sút.

Hơn nữa, những cảm xúc tiêu cực này, còn ảnh hưởng đến việc ăn uống, sinh hoạt của trẻ. Nhiều trẻ bị bắt nạt trở nên chán ăn, mất ngủ, gặp ác mộng... Nếu tình trạng bị bắt nạt kéo dài, sẽ có thể khiến trẻ bị bệnh về tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu...

Với những đứa trẻ đi bắt nạt, cũng có thể gặp nguy hiểm khi gặp phải sự phản kháng của trẻ bị bắt nạt. Trên thực tế, đã có trường hợp trẻ bị bắt nạt đâm chết bạn bắt nạt.

Vì vậy, rất mong cha mẹ, thầy cô quan tâm đến vấn nạn bắt nạt học đường để giúp các con hoá giải mâu thuẫn xung đột sớm, giúp các con chia sẻ những cảm xúc tiêu cực.

Khi có người giúp đỡ, đồng hành, những ảnh hưởng xấu nói trên sẽ giảm đi. Những mâu thuẫn, xung đột tuổi học trò là khó tránh, quan trọng hơn hết là chúng ta dạy trẻ những kỹ năng ứng xử, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn xung đột, kỹ năng chuyển hoá những cảm xúc tiêu cực...

Vì vậy, cũng mong quý vị phụ huynh đừng quá lo lắng. Điều cha mẹ có thể làm tốt nhất cho trẻ là rèn cho con nội lực vững vàng, đó là thể lực tốt, trí lực tốt, tâm lực tốt thì con sẽ vượt qua mọi trở ngại trong cuộc sống, con sẽ ứng phó và vượt qua chuyện bị bắt nạt.

Chào bạn đọc.

Tự kỷ là một rối loạn phát triển lan toả bẩm sinh. Rối loạn trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần gặp phải trong quá trình sống, đặc biệt là khi trẻ phải trải qua những thay đổi, biến cố trong cuộc sống đến một cách chủ quan hoặc khách quan.

Nhận diện tự kỷ chúng ta có thể thấy: trẻ không tương tác hai chiều, không hiểu lời của người khác nói. Chính vì vậy trẻ có xu hướng thu hẹp trong thế giới của riêng mình, trẻ có thể hiểu và làm tốt những điều trẻ quan tâm. Trẻ có những cảm xúc không phù hợp với tình huống.

Nhận diện trầm cảm ở trẻ: Trước khi trầm cảm thì trẻ phát triển hoàn toàn bình thường về mặt tương tác và ngôn ngữ. Những dấu hiệu thu mình chỉ xuất hiện cùng khí sắc trầm buồn, mất hết hứng thú trước đây trẻ có. Ngoài ra, trẻ thích ở một mình, ngại hoặc không muốn giao tiếp với những người xung quanh kể cả những người thân yêu. Trẻ có thể giảm tập trung, rối loạn giấc ngủ, có hành vi không muốn chăm sóc bản thân, vệ sinh cá nhân. Thậm chí trẻ có những ý tưởng tự huỷ hoại bản thân, tự sát.

Di chứng hậu Covid-19 về vấn đề tâm lý là trẻ trở nên trầm, buồn hơn, lo lắng hơn, thường có những rối loạn chuyển dạng cơ thể như: khó thở, mệt mỏi, đau đầu... Tuy nhiên, những triệu chứng này thoáng qua hoặc mất đi trong vài ngày thì phụ huynh không quá lo lắng. Nhưng nếu nó kéo dài trên 2 tuần sau khi khỏi Covid-19 thì phụ huynh nên đưa trẻ đến thăm khám ở các bệnh viện chuyên khoa.

Chào bạn đọc. Thường ở lứa tuổi này thì ít hơn, dấu hiệu nhận biết cũng dễ thấy qua các hoạt động vui chơi, giao tiếp hằng ngày. Để giúp trẻ thoát ra khỏi những nỗi u buồn thì trị liệu thông qua các trò chơi nhằm khơi lại niềm cảm hứng vui chơi trong trẻ.

Chào anh Quốc Thanh, đọc chia sẻ của anh chúng tôi nhận thấy anh là người cha rất thương con, quan tâm đến cảm xúc của con. Chuyện ba mẹ ly hôn đã ảnh hưởng ít nhiều đến tâm lý của cháu, những biến đổi tâm sinh lý của tuổi dậy thì cũng khiến cháu ưu tư hơn, quan tâm đến chuyện hôn nhân gia đình của ba mẹ nhiều hơn.

Anh có thể giành thời gian nói chuyện với cháu nhiều hơn về chuyện của ba mẹ, tình yêu, hôn nhân, lý do ly hôn... Khi tâm sự với con, anh vừa có cơ hội giúp con hiểu mình hơn, vừa có cơ hội dạy cháu về các vấn đề liên quan đến giáo dục giới tính như tình bạn, tình yêu... Khi cháu hiểu về tình yêu, cháu sẽ thông cảm cho cảm xúc của ba lúc này, ba cũng có nhu cầu yêu, kết hôn và tình yêu không mẫu thuẫn với tình cha con. Nếu cha kết hôn là cơ hội để cháu có thêm một người mẹ, thêm sự quan tâm, chăm sóc...

Mặt khác, anh cũng nên giành thời gian để tạo điều kiện cho người yêu anh giao tiếp, gần gũi hơn với con trai để hai người làm quen và hiểu nhau. Tâm trạng của cháu đang là mong muốn sở hữu tình yêu của bố, không muốn chia sẻ tình yêu này với bất kỳ ai. Hơn nữa, mẹ cháu đã đi bước nữa, bây giờ cháu có suy nghĩ cháu chỉ còn bố. Tâm lý lo sợ, bất an cho tương lai của cháu rất cần được anh và cả mẹ cháu chia sẻ.

Nếu cần, anh có thể nhờ mẹ cháu nói chuyện với cháu thêm về vấn đề này. Để cháu hiểu bố mẹ không còn là vợ chồng nhưng vẫn luôn là ba mẹ cháu không bao giờ thay đổi, luôn yêu thương và quan tâm đến cháu. Việc ba mẹ kết hôn lại để ba mẹ hạnh phúc hơn và cũng để con được yêu thương hơn. Khi cháu hiểu anh hơn, cháu yên tâm hơn về tình yêu của ba mẹ dành cho mình, khi cháu có cảm tình với bạn gái của anh, tôi tin cháu sẽ ủng hộ anh. Anh sẽ cần thời gian và sự kiên nhẫn để giúp cháu hiểu những điều trên. Chúc anh sớm hạnh phúc bên con và người bạn đời mới.

Trước hết, bản thân chị và những bậc phụ huynh có con đang dùng công nghệ (điện thoại, ipad, máy tính xách tay,...) cần phải xác lập nguyên tắc sử dụng công nghệ cho con của mình để có thể đáp ứng nhu cầu của con nhưng đồng thời cũng có thể kiểm soát con trong việc sử dụng công nghệ. Mỗi phụ huynh, cũng cần phải tìm hiểu để biết các trang mạng, hội nhóm như chị Thúy đề cập.

Việc phụ huynh có biết về các trang mạng, hội nhóm liên quan đến những hành vi tiêu cực sẽ ảnh hưởng đến con của mình, một mặt sẽ giúp phụ huynh có kiến thức để trò chuyện với con, mặt khác sẽ giúp con thấy rằng cha mẹ luôn là người đi trước, luôn là người có kiến thức có kinh nghiệm hơn trẻ.

Việc trò chuyện với con để biết con mình có tham gia các hội nhóm này hay không, có nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên đây là vấn đề nhạy cảm bởi một khi con đã tham gia những hội nhóm có tính chất như thế này, thì chính con cũng đã và đang có một vài vấn đề chưa ổn. Chính vì thế, việc đề cập trực tiếp với con sẽ là cách làm không mang lại hiệu quả cao. Vì thế, phụ huynh cần tìm hiểu với cách đề cập gián tiếp này.

Phụ huynh có thể vô tình thể hiện sự hiểu biết của mình về các hội nhóm này thông qua các cuộc giao tiếp khác nhau thường ngày trong gia đình (gọi tên được hội nhóm, đề cập đến nguy hại khi tham gia, có đôi lời nhận xét những mặt không tích cực của hội nhóm,...).

Mặt khác, cũng có thể đặt những câu hỏi cho con về các thông tin liên quan đến hội nhóm và thông qua câu trả lời, thông qua thái độ của con để dự đoán được con có tham gia hay không.

Nếu thấy con có những biểu hiện bất thường: Ngồi quá lâu để sử dụng công nghệ, đề cập đến một vài hội nhóm xuất hiện trên mạng, xuất hiện cách hành vi bắt chước,... thì cũng có thể trò chuyện với con về các vấn đề quan sát được.

Nếu phát hiện con mình có tham gia các hội nhóm trên thì trước khi ngăn cấm cần tìm hiểu thông tin về hội nhóm con đang tham gia để có thông tin cơ bản làm cơ sở để trao đổi với con. Bước tiếp theo, có thể gián tiếp đề cập đến hội nhóm và sự nguy hiểm của nó một cách như vô tình để con bắt đầu ý thức việc làm của cha mẹ có liên quan đến mình. Nếu con vẫn chưa nhận ra thì phụ huynh nên tìm cách trao đổi trực tiếp cùng con.

Tại TP HCM, có nhiều đơn vị, trung tâm có thể hỗ trợ và giúp đỡ khi trẻ gặp các khó khăn về tâm lý hoặc giúp phụ huynh có cách để giáo dục, hỗ trợ con cái. Đơn cử, các trung tâm của các tổ chức đoàn thể như Trung tâm Tham vấn tâm lý của Nhà văn hóa Phụ nữ, các công ty tư vấn tâm lý của các chuyên gia tâm lý, phòng khám tâm lý Bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi Đồng 2, Nhi đồng Thành phố hay các phòng tham vấn tâm lý học đường của các trường học.

Việc tiếp cận, đồng hành, chia sẻ cùng con là điều mà các bậc cha mẹ cần ưu tiên, nhất là đối với tuổi teen, tuổi có sự thay đổi lớn về tâm sinh lý. Đặc biệt, sau khi vừa trải qua thời gian dài giãn cách, chủ yếu học trực tuyến, hạn chế giao tiếp bên ngoài, trẻ rất dễ bị tác động, dẫn tới bất ổn tâm lý. Nhưng làm sao để bố mẹ có thể đồng hành với con thì lại cần tới nhiều yếu tố. Cần học hỏi để có kiến thức, kỹ năng; cần thái độ bình tĩnh và sự kiên nhẫn, không xem nhẹ những cũng đừng nghiêm trọng hoá vấn đề. Hơn cả, cần dành thêm thời gian cho con, sẵn sàng làm bạn với con, tôn trọng lắng nghe ý kiến của con. 

Chào bạn.

Nếu tình trạng này kéo dài trên 2 tuần thì cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại Khoa Thần kinh và Khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi đồng 2. Bên cạnh đó, phụ huynh phải xem lại thời gian gần đây có thay đổi môi trường sống, học tập hay giáo viên không, ban ngày bé có bị áp lực gì tại lớp học không, vì dụ: trẻ bị bạn học bắt nạt, bị giáo viên hù doạ quá mức...

Chào bạn.

Khi trẻ đã có dấu hiệu trầm cảm trên 2 tuần thì phải đưa trẻ đến bệnh viện chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Tại TP HCM, có nhiều đơn vị, trung tâm có thể hỗ trợ và giúp đỡ khi trẻ gặp các khó khăn về tâm lý hoặc giúp phụ huynh có cách để giáo dục, hỗ trợ con cái. Đơn cử, các trung tâm của các tổ chức đoàn thể như Trung tâm Tham vấn tâm lý của Nhà văn hóa Phụ nữ, các công ty tư vấn tâm lý của các chuyên gia tâm lý, phòng khám tâm lý Bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi Đồng 2, Nhi đồng Thành phố, phòng khám bệnh viện Bạch Mai hay các phòng tham vấn tâm lý học đường của các trường học và các đường dây nóng hỗ trợ.

Trước hết, cách thức để giúp con sử dụng mạng xã hội hiệu quả, thứ nhất cung cấp cho con thông tin về các trang mạng xã hội phổ biến hiện nay (tên, chức năng, phạm vi sử dụng,...). Thứ hai, giới thiệu cho con những mạng xã hội phù hợp với độ tuổi, nhu cầu của con. Thứ ba, thường xuyên trò chuyện với con về các vấn đề liên quan đến mạng xã hội (thông tin về mạng xã hội con đang dùng, những thông tin con thường đưa lên trang cá nhân,...) Thứ tư, có thể hướng dẫn giúp con sử dụng mạng xã hội (cách thức bảo mật thông tin cá nhân, những thông tin cần và không cần chia sẻ, nhận biết các thông tin mang tính lừa đảo, giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội hằng ngày, dạy con cách ứng xử văn minh trên mạng...).

Song song với việc giúp con dùng mạng xã hội thì phụ huynh cũng nên dùng mạng xã hội cùng với con, có thể kết bạn hoặc "bí mật" theo dõi. Thường xuyên tương tác với con trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, nên vào trang của các thành viên là bạn của con hoặc có tham gia tương tác với con để gián tiếp tìm hiểu.

Ngoài ra, thay vì ngăn cấm con, cha mẹ nên cởi mở hơn khi con dùng mạng xã hội để cho con thấy cha mẹ cũng có thể là một người bạn của mình. Cha mẹ cũng cần phải lưu ý, một khi đã đặt nguyên tắc cho con thì chính bản thân mình cũng phải thực hiện nguyên tắc đó (công khai trang mạng xã hội cha mẹ đang dùng cho con biết; tiết chế đăng tải những thông tin không tích cực hoặc kiểm soát thời gian...).

Bên cạnh đó, cha mẹ cần giao tiếp nhiều hơn với con cái và tổ chức các hoạt động gia đình để tăng cường hành vi giao tiếp trực tiếp, kết nối các mối quan hệ, giảm thời gian dùng công nghệ.... Những việc làm này một mặt vừa giúp cha mẹ hiểu con cái mặt khác vừa kiến tạo tinh thần của gia đình và kết nối mọi người cùng nhau.

Chào anh Hoàng Tiến! Đằng sau những vụ tự tử của trẻ và của người lớn có rất nhiều nguyên nhân phức tạp. Có thể có nguyên nhân từ rối loạn cảm xúc, trầm cảm hoặc đến từ những nguyên nhân khác.

Những vụ việc trẻ vị thành niên tự tử đau lòng vừa qua là tiếng chuông cảnh báo cho tất cả chúng ta cần quan tâm hơn đến cảm xúc, suy nghĩ của con trẻ. Những cảm xúc tiêu cực dồn nén lâu ngày có thể đến từ áp lực học tập, có thể đến từ áp lực trong mối quan hệ với phụ huynh, thậm chí có thể từ áp lực của chính trẻ... Khi bị dồn nén cảm xúc, trẻ sẽ có tâm bệnh. Nếu thiếu sự quan tâm, giúp đỡ kịp thời từ cha mẹ, thầy cô, nhà chuyên môn, trẻ sẽ có những hành động khó kiểm soát như tự làm đau bản thân, tấn công người khác, tự tử.

Đây là lúc chúng ta cần bàn về những giải pháp giúp trẻ ngăn ngừa những cái chết tương tự. Cha mẹ, thầy cô cần giảm bớt áp lực học tập cho trẻ, cần học cách kết nối giao tiếp tích cực với các con, tạo ra nhiều niềm vui trong gia đình, trong lớp học, tạo nhiều cơ hội cho trẻ được làm việc phục vụ cộng đồng như chăm sóc trẻ mồ côi, làm từ thiện, bảo vệ môi trường...

Khi trẻ tìm được niềm vui, ý nghĩa cuộc sống, trẻ sẽ có mục tiêu phấn đấu, có sự gắn kết với cuộc sống hơn, trân trọng cuộc sống hơn.

Chào bạn.

Phụ huynh nên trò chuyện và giúp con nhận ra giá trị của bản thân. Từ đó, giúp trẻ tự tin vào chính mình, không để bạn sử dụng mình như những "con cờ" trong những cuộc vui của một số đối tượng "bất hảo" trên mạng xã hội. Trong trường hợp trẻ không thoát ra khỏi vòng xoáy đó thì trẻ cần được hỗ trợ của chuyên gia.

Chào bạn.

Trẻ trầm cảm có thể đến khám và điều trị ngoại trú ở Bệnh viện Nhi đồng 2, thời gian bao lâu thì phụ thuộc vào diễn tiến và tình trạng bệnh của từng cá thể. Hiện tại bệnh này vẫn chưa được bảo hiểm chi trả, chi phí cho một lần khám và trị liệu là 250.000 đồng/lượt. Nếu trị liệu tâm lý thì 1-2 tuần/phiên.

Chào bạn, khi trẻ có các dấu hiệu:

Thường xuyên cảm thấy buồn chán, thờ ơ với ngoại cảnh

Ngủ nhiều, hoặc ít hơn bình thường. Ăn nhiều hoặc bỏ ăn.

Trẻ có hành vi dễ khóc, làm đau mình, ngại tắm, vệ sinh cá nhân.

Trẻ có cảm giác trì trệ, không tập trung vào hoạt động vui chơi hay học tập, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát.

Những dấu hiệu này kéo dài trên 2 tuần thì cần đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám.

Chào bạn. Đây là một trong những rối loạn lo âu chia ly ở trẻ. Trong giai đoạn giãn cách xã hội, trẻ ở nhà quá lâu, tạo thành thói quen. Những đứa trẻ khác có thể thích nghi nhanh nhưng con anh/chị thích nghi chậm thì có thể có những bất an tâm lý khi phải xa người thân trong vài tiếng. Trong hoàn cảnh này phải có sự nhất quán, thái độ kiên quyết của phụ huynh về việc "con sẽ phải đến trường" và "cha mẹ sẽ đón con đúng giờ". Điều này có thể được gọi là một rối loạn sợ đặc hiệu. Một trong những cách giúp trẻ hết sợ là phải đương đầu với chính nỗi sợ của nó, trong môi trường an toàn.

Ly hôn là một điều không một bậc làm cha làm mẹ nào mong muốn cho cuộc sống của chính mình và quan trọng hơn là đời sống của con cái. Tuy nhiên, một khi hôn nhân đã không thể cứu vãn thì ly hôn cũng là một giải pháp để gìn giữ những điều tốt đẹp đã có và đảm bảo bảo an toàn cho tương lai.

Việc vợ chồng ly hôn, sẽ tác động đến những người thân trong gia đình và đặc biệt là đối với những đứa trẻ. Có thể con trẻ sẽ thấy mất đi niềm hạnh phúc, mất quyền của bản thân và quan trọng hơn là thấy thiệt thòi và bất hạnh hơn so với các bạn có đầy đủ cha mẹ,... Từ đó dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực nếu không được kiểm soát sẽ hình thành những hành vi ảnh hưởng đến cuộc sống của trẻ và những người xung quanh.

Vì vậy để tránh những ảnh hưởng không tích cực đối với con trẻ sau khi bố mẹ ly hôn, thì ngoài việc vợ chồng chuẩn bị tâm lý cho chính bản thân mình thì điều quan trọng hơn là phải chuẩn bị tâm lý cho con.

Việc chuẩn bị này được chia làm 2 giai đoạn trước ly hôn và sau ly hôn. Trước ly hôn, cần phải giữ hình ảnh của nhau trước mắt con trẻ, không làm tổn thương nhau trước mặt con, không xúc phạm nhau, vẫn phải có những hình ảnh đẹp của gia đình. Bên cạnh đó, xác định ai là người có thể trò chuyện được với trẻ, để có thể chia sẻ, trao đổi với con về những thông tin liên quan một cách tinh tế nhất.

Sau ly hôn, dù ai là người nuôi dưỡng trẻ thì người còn lại cũng phải dành thời gian để quan tâm chăm sóc trẻ,... Việc vợ chồng vẫn giữ hình ảnh của nhau một cách đẹp nhất trong mắt trẻ vẫn phải là việc cần thực hiện. Người nuôi dưỡng trẻ cần phải có những suy nghĩ, hành vi tích cực để trẻ an tâm và không có cảm giác là gánh nặng và tin vào năng lực tình cảm của gia đình.

Ở một khía cạnh nào đó thì nhận điịnh này có thể là phù hợp bởi yếu tố ngoại cảnh có ảnh hưởng đến tâm lý của con người. Nó có thể cho con người những suy nghĩ, cảm xúc tích cực và tươi mới hoặc cũng có thể mang lại cho con người những suy nghĩ và cảm xúc không tích cực.

Ở thành thị là nơi có kinh tế, công nghệ phát triển cha mẹ hay người lớn ít có thời gian trò chuyện vói con trẻ. Thay vì con tiếp xúc quá nhiều với công nghệ (thế giới ảo) nên ít có thời gian để giao lưu, giao tiếp, giải trí,... chính vì vậy mà tâm lý của trẻ con ở thành thị cũng có những điều phải quan tâm. Ngược lại ở khu vực nông thông, dù có thể khó khăn về kinh tế hay các điều kiện khác nhưng bù lại trẻ con ở vùng này lại có không gian thiên nhiên để vui chơi, có người để tương tác,... Vì thế tinh thần con người nói chung và trẻ con nói riêng ở vùng nông thôn ít gặp những áp lực, nên tâm lý được giải tỏa.

Tuy nhiên ở một khía cạnh khác, thì tâm lý con người lại có tính chủ thể, có nghĩa là mỗi người sẽ cảm nhận về mọi thứ xung quanh để hành xử một cách tốt nhất. Vì thế, những cảm xúc, suy nghĩ hay hành vi của con người đều xuất phát từ chính bản thân người đó. Mỗi người chúng ta cần cân nhắc trong suy nghĩ và hành động để có cuộc sống tốt nhất.

Riêng với các bạn nhỏ dù ở thành thị hay nông thôn thì cũng cần phải được quan tâm, chăm sóc và có một môi trường sống lành mạnh cùng với một mái ấm gia đình vui vẻ, hạnh phúc,... sẽ là những điều kiện tốt nhất để con có một cuộc sống lạc quan, yêu đời, hồn nhiên đúng với lứa tuổi của mình.

Mỗi chúng ta trong cuộc sống này đều mong muốn có một cuộc sống không nghĩ suy nhiều, không quá vất vả với chuyện cơm áo gạo tiền, không áp lực trước những đòi hỏi của người khác hoặc nhu cầu của bản thân,... Để có được điều này mỗi chúng ta cần luôn biết chúng ta là ai, chúng ta cần gì và cuộc sống của chúng ta đang thế nào.

Riêng với các bạn nhỏ, một mặt là những đứa trẻ ngây thơ, vô tư với mọi thứ của cuộc sống nhưng đồng thời cũng có những suy nghĩ về những gì xung quanh như gia đình, bạn bè và các vấn đề của xã hội. Con trẻ chưa thể chủ động mọi thứ nhưng không có nghĩa là con không biết gì về cuộc sống này.

Chính vì thế, mọi đứa trẻ dù ở trong gia đình giàu có hay còn một chút khó khăn, một đứa trẻ có đầy đủ cha mẹ hay phải sống trong một hoàn cảnh khác, dù ở thành thị hay nông thôn thì cũng cần phải được quan tâm, chăm sóc và có một môi trường sống lành mạnh cùng với một mái ấm gia đình vui vẻ, hạnh phúc,... sẽ là những điều kiện tốt nhất để con có một cuộc sống lạc quan, yêu đời, hồn nhiên đúng với lứa tuổi của mình.

Mỗi độ tuổi khác nhau, mỗi cấp học khác nhau thì mỗi cá nhân, gia đình, khung chương trình giáo dục sẽ khác nhau để đáp ứng nhu cầu của con người, của xã hội. Với độ tuổi học sinh cấp 2 là độ tuổi có nhiều điều kiện, cơ hội để tiếp cận các tri thức của xã hội loài người (tư duy, ngôn ngữ, khả năng ghi nhớ,...) phát triển hơn các độ tuổi khác. Chính vì thế chương trình học tập ở cấp trung học cơ sở có thể nhiều hơn về dung lượng, hệ thống kiến thức nên phụ huynh và trẻ sẽ cảm thấy đây là giai đoạn học tập với nhiều áp lực nhất.

Không thể phủ nhận chương trình giáo dục ở bậc trung học cơ sở hiện nay có một số nội dung hơi nặng so với trình độ phát triển tâm lý lứa tuổi, so với quỹ thời gian,... Tuy nhiên các cấp quản lý trong đó có Bộ GD-ĐT đã và đang xem xét để thay đổi, để cải tiến nhầm thuận lợi nhất, phù hợp nhất cho học sinh. Việc phát triển toàn diện của một con người đòi hỏi phải phát triển bền vững các mặt: thể chất, trí tuệ và tinh thần,... để làm được điều này tùy từng giai đoạn khác nhau mà con người ưu tiên cho từng mặt riêng biệt.