Chịu thiệt vì vướng thủ tục

Theo quy định của Luật BHXH, người lao động (NLĐ) bị tai nạn trên tuyến đường đi và về từ nơi ở đến nơi làm việc trong khoảng thời gian và tuyến đường hợp lý thì được xem là tai nạn lao động (TNLĐ). Tuy nhiên, theo phản ánh của các doanh nghiệp (DN) tại hội nghị đối thoại giữa BHXH TP HCM và DN mới đây, thực tế có rất nhiều NLĐ bị tai nạn giao thông (TNGT) trên đường đi làm hoặc đi làm về mà không được hưởng chế độ TNLĐ, một phần do ách tắc trong việc cung cấp chứng từ cho cơ quan BHXH.

Không dễ hưởng chế độ

Theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động, trường hợp NLĐ bị tai nạn trên đường đi và về từ nơi ở đến nơi làm việc thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm cung cấp cho đoàn điều tra một trong các giấy tờ: Biên bản khám nghiệm hiện trường và sơ đồ hiện trường vụ tai nạn hoặc biên bản điều tra tai nạn giao thông. Trường hợp không có các giấy tờ nêu trên thì phải có văn bản xác nhận bị tai nạn của cơ quan công an xã, phường, thị trấn nơi xảy ra tai nạn theo đề nghị của NLĐ hoặc thân nhân của NLĐ.

Quy định là vậy nhưng theo phản ánh của đại diện một DN, nếu 10 người bị TNGT thì chỉ có một vài trường hợp được cơ quan công an và chính quyền địa phương xác nhận. Số còn lại khi NLĐ hay thân nhân của họ liên hệ cơ quan chức năng để xin văn bản xác nhận đều bị tìm đủ lý do để từ chối, dẫn đến NLĐ không được hưởng quyền lợi BHXH. Vị này giải thích thêm trong nhiều vụ TNGT, NLĐ bị thương nặng hay bất tỉnh, người dân hay người gây tai nạn phải đưa đi cấp cứu ngay chứ không thể chờ cơ quan công an hay chính quyền địa phương đến can thiệp, chứng kiến.

Cũng theo phản ánh của các DN, có trường hợp dù đã được cấp giấy xác nhận nhưng chưa chắc mọi việc suôn sẻ. Đại diện Công ty CP Acecook Việt Nam (quận Tân Phú, TP HCM) cho hay chỉ vì văn bản xác nhận bị tai nạn của cơ quan công an không đúng mẫu quy định nên phía BHXH từ chối giải quyết chế độ cho NLĐ. NLĐ đã liên hệ cơ quan công an đề nghị cấp lại văn bản theo đúng mẫu quy định nhưng bị từ chối, dẫn đến ách tắc. 

Còn tại Công ty CP Chăn nuôi C.P Việt Nam (tỉnh Đồng Nai), DN đã nộp đầy đủ hồ sơ theo quy định đề nghị thanh toán chế độ TNLĐ cho NLĐ bị TNGT nhưng vẫn bị "treo" hơn 2 tháng qua chưa được giải quyết. Lý do là NLĐ bị tai nạn khi điều khiển xe không chính chủ và không có giấy phép lái xe, phía cơ quan BHXH nói phải chờ xin ý kiến chỉ đạo hướng giải quyết.

Phản hồi thắc mắc của DN, đại diện BHXH TP HCM, cho hay hồ sơ giải quyết trợ cấp TNLĐ đang được cơ quan BHXH thực hiện theo quy định tại Thông tư số 28/2021/TT-BLĐTBXH ngày 28-12-2021. Trong các phụ lục ban hành kèm theo thông tư này có mẫu văn bản xác nhận bị tai nạn trên đường đi và về từ nơi ở đến nơi làm việc. 

Do vậy, ngoài việc thực hiện văn bản theo mẫu, NLĐ hoặc thân nhân cần trình bày sự việc rõ ràng kèm theo cam kết bảo đảm tính trung thực của lời khai để cơ quan chức năng có cơ sở xác nhận. Mặt khác, theo ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TP HCM, căn cứ quy định hiện hành, NLĐ bị TNGT khi điều khiển xe không chính chủ và không có giấy phép lái xe không thuộc trường hợp không được hưởng chế độ TNLĐ.

Doanh nghiệp thực hiện chưa đúng quy trình

Tại buổi đối thoại, DN cũng nêu một số vướng mắc khi làm thủ tục đề nghị giải quyết chế độ ốm đau cho NLĐ. Chẳng hạn, tình trạng một số NLĐ điều trị bệnh dài ngày (DN đã gửi hồ sơ thanh toán chế độ ốm đau dài ngày trước đó và đã được chuyển mã thẻ BHYT là NO) do chưa xuất viện, chưa có chứng từ để làm thủ tục thanh toán chế độ nên bị cắt thẻ BHYT.

Giải đáp thắc mắc này, bà Phan Thị Mai, Trưởng Phòng quản lý thu - sổ thẻ BHXH TP HCM, cho hay thời gian qua, một số đơn vị đã thực hiện chưa đúng việc lập hồ sơ hoặc chậm nộp hồ sơ đề nghị giải quyết chi trả các chế độ BHXH, ốm đau, thai sản làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của NLĐ. "Đối với các trường hợp NLĐ đã được cấp mã thẻ ốm đau dài ngày, thai sản mà đơn vị chậm nộp hồ sơ đề nghị thanh toán, khi rà soát cơ quan BHXH sẽ cắt mã thẻ BHYT do không có cơ sở giải quyết" - bà Mai nói.

Nhằm hạn chế tình trạng trên, BHXH TP vừa ban hành Công văn số 2100/ BHXH-TST đề nghị khi phát sinh trường hợp NLĐ nghỉ hưởng chế độ ốm đau dài ngày, đơn vị sử dụng lao động phải nộp hồ sơ báo giảm lao động (phương án OF) trên mã đơn vị chính, đồng thời, nộp hồ sơ báo tăng lao động (phương án TM) tại mã đơn vị ốm đau dài ngày (mã khối AD). Khi hết thời gian hưởng chế độ ốm đau dài ngày đơn vị phải có trách nhiệm lập hồ sơ báo tăng/giảm gửi cơ quan BHXH trong vòng 30 ngày. 

Đối với trường hợp NLĐ nghỉ hưởng chế độ thai sản, đơn vị phải nộp hồ sơ báo giảm lao động (phương án TS) trên mã đơn vị chính. Khi NLĐ hết thời gian hưởng chế độ thai sản, đơn vị nộp hồ sơ báo tăng lao động gửi cơ quan BHXH. Trường hợp điều chỉnh mức lương đóng của thời gian đã giải quyết chế độ đơn vị gửi hồ sơ điều chỉnh mức hưởng theo quy định tại tiết b, điểm 1.1, khoản 1 Công văn số 4733/BHXH-CSXH ngày 18-12-2019 của BHXH Việt Nam.