Đề xuất xây dựng lộ trình giảm giờ làm trong khối doanh nghiệp

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội của Quốc hội chiều 17-6, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa - Xã hội, đề xuất Chính phủ sớm trình Quốc hội phương án giảm thời giờ làm việc bình thường đối với người lao động khu vực tư nhân. 

Theo ông, lộ trình nên bắt đầu từ việc giảm từ 48 giờ/tuần xuống 44 giờ vào năm 2026 và tiếp tục giảm xuống 40 giờ vào năm 2030.

"Con người là yếu tố then chốt của một nền kinh tế tự chủ, tự cường. Do đó, cùng với cải cách thể chế và hạ tầng, cần khẩn trương ban hành Chiến lược quốc gia hoặc Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển nguồn nhân lực và kỹ năng nghề. Đây là đòn bẩy chiến lược nhằm nâng cao chất lượng lao động, tạo bước chuyển mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển mới" - ông Nghĩa nhấn mạnh.

Đề xuất giảm giờ làm không phải là mới. Tại kỳ họp cuối năm 2023, ông Nghĩa cũng từng đưa ra vấn đề này, coi đây là xu hướng tiến bộ mà nhiều quốc gia đã thực hiện. Tuy nhiên, điểm khác biệt lần này là đề xuất đi kèm mốc thời gian cụ thể, thể hiện quyết tâm hành động rõ ràng.

Hiện nay, theo Bộ luật Lao động, người lao động làm việc trong điều kiện bình thường không quá 8 giờ mỗi ngày, 48 giờ mỗi tuần. Doanh nghiệp có thể linh hoạt phân bổ giờ làm nhưng phải thông báo trước cho người lao động. 

Mặc dù Nhà nước khuyến khích áp dụng tuần làm việc 40 giờ nhưng trên thực tế, điều này chưa phổ biến do năng suất lao động còn thấp, thu nhập chưa cao, khiến nhiều người buộc phải làm thêm để đảm bảo mức sống.

Trong khi đó, khu vực công đã áp dụng chế độ làm việc 40 giờ/tuần từ năm 1999 theo Quyết định 188 của Thủ tướng Chính phủ. Chính sách này vừa nâng cao hiệu quả công vụ, vừa giúp cán bộ, công chức có thêm thời gian nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động.

Giảm giờ làm không chỉ là cải thiện điều kiện làm việc mà còn góp phần nâng cao chất lượng sống, sức khỏe tinh thần và năng suất lao động nếu đi kèm chính sách hỗ trợ phù hợp. Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới phát triển bền vững và cạnh tranh bằng chất lượng nguồn nhân lực, đề xuất này được xem là kịp thời, cần sớm được đưa vào chương trình hành động.

Thực tế, một số doanh nghiệp đã áp dụng mô hình làm việc 44 giờ/tuần như Công ty CP Dược phẩm An Thiên (TP HCM). 

Theo ông Lê Đình Chi, Chủ tịch Công đoàn công ty, từ lâu doanh nghiệp đã bố trí cho người lao động nghỉ nửa ngày thứ Bảy và trọn ngày Chủ nhật. Đáp ứng nguyện vọng từ công nhân, Công đoàn đã đề xuất chế độ linh hoạt hơn, đó là làm cả ngày thứ Bảy một tuần thì tuần kế tiếp được nghỉ trọn ngày. Cách làm này giúp người lao động có thêm ít nhất 2 ngày thứ Bảy nghỉ hoàn toàn mỗi tháng, có thời gian để nghỉ ngơi, chăm sóc gia đình hoặc du lịch ngắn ngày.

"Không phải ai cũng muốn tăng ca, nhưng vì thu nhập còn thấp nên nhiều người buộc phải chọn cách làm thêm giờ. Khi công ty giảm giờ làm mà vẫn giữ nguyên thu nhập, người lao động rất ủng hộ. Thay vì trông chờ vào tăng ca, chúng tôi đầu tư vào công nghệ để nâng cao năng suất" - ông Chi nói

Chị Dương Trúc Ly (quê Cà Mau), công nhân may mặc tại quận Bình Tân với hơn 8 năm kinh nghiệm, cho biết chị làm việc 6 ngày/tuần, mỗi ngày 8-10 tiếng, chưa kể tăng ca vào mùa cao điểm. 

"Về tới nhà đã gần 8 giờ tối, lại lo cơm nước, con cái. Ngày nghỉ chỉ kịp dọn dẹp, rồi lại quay lại guồng quay. Nếu giờ làm giảm còn 44 hoặc 40 giờ/tuần, tôi tin cuộc sống sẽ nhẹ nhàng hơn, tinh thần cũng tốt hơn để làm việc hiệu quả" – chị Ly bày tỏ.

Tuy nhiên, chị Ly cũng như nhiều công nhân trong ngành may mặc, da giày băn khoăn nếu giảm giờ làm mà không có chính sách hỗ trợ kèm theo, thu nhập sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hiện phần lớn công nhân chỉ nhận mức lương xấp xỉ mức tối thiểu vùng. Nếu không tăng ca, rất khó đủ trang trải chi phí sinh hoạt, nhất là với người có con nhỏ hoặc thuê trọ.

"Bên cạnh lộ trình giảm giờ làm, tôi mong Nhà nước xem xét điều chỉnh mức lương tối thiểu để người lao động yên tâm nghỉ ngơi mà không phải lo cơm áo gạo tiền" – chị Ly đề xuất.