Đừng xem nhẹ bệnh nghề nghiệp

Mất gần 2 năm đi đòi quyền lợi, đến đầu năm 2025, 21 công nhân (CN) bị bụi phổi silic - một loại bệnh nghề nghiệp - tại Công ty TNHH C.T (chuyên sản xuất bụi đá ở tỉnh Nghệ An) mới được bồi thường gần 1,4 tỉ đồng. Ngoài ra, công ty này còn phải hỗ trợ, thanh toán chi phí y tế và điều trị bệnh nghề nghiệp cho 28 trường hợp khác.

Trả giá bằng sức khỏe

Năm 2023, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An đã báo cáo về việc phát hiện một số CN trên địa bàn từng làm việc tại Công ty C.T bị mắc bệnh bụi phổi. Đến cuối năm 2023, 6 CN đã tử vong, trong đó 5 người được xác định mắc bệnh bụi phổi silic.

Cơ quan chức năng sau đó đã vào cuộc kiểm tra. Giữa năm 2024, 66 người lao động (NLĐ) từng làm việc tại Công ty C.T được triệu tập, giám định bệnh nghề nghiệp. Kết quả, tất cả đều bị bệnh bụi phổi ở các mức độ khác nhau với tổn thương cơ thể cao nhất trên 80%.

Theo kết luận thanh tra của cơ quan chức năng, Công ty C.T có nhiều sai phạm do không quan trắc môi trường lao động để kiểm soát tác hại đối với sức khỏe NLĐ. Doanh nghiệp (DN) này cũng không tổ chức khám để phát hiện bệnh nghề nghiệp đối với NLĐ làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc, độc hại.

Sau khi phát hiện nhiều CN Công ty C.T mắc bệnh nghề nghiệp, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã chỉ đạo LĐLĐ tỉnh Nghệ An tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn rà soát, tổ chức khám, điều trị, phục hồi chức năng lao động và giải quyết các quyền, lợi ích của NLĐ.

Trong khi đó, sau hơn 10 năm làm CN vệ sinh tại TP HCM, chị Lâm Minh Nguyên đã bị viêm khớp gối, dẫn đến rách sụn khớp gối. Chị phải phẫu thuật và tập vật lý trị liệu một thời gian dài mới tạm ổn. Chị Nguyên cho rằng nguyên nhân dẫn đến tình trạng sức khỏe suy yếu một phần là do điều kiện làm việc, phải đi đứng, đẩy thùng rác liên tục 6 - 8 giờ/ngày; một phần do chị chủ quan.

Nghĩ mình còn trẻ lại đang một mình nuôi con nhỏ nên chị Nguyên đã làm thêm nhiều công việc khác để có thêm thu nhập. Chị thường xuyên làm việc trên 12 giờ/ngày, không có thời gian nghỉ ngơi, cũng ít khi khám sức khỏe. "Hằng năm, công ty đều thông báo khám sức khỏe tổng quát và khám bệnh nghề nghiệp nhưng tôi không chú trọng. Chỉ đến khi phải trả giá bằng sức khỏe, tôi mới hối hận" - chị thổ lộ.

Chưa được quan tâm đúng mức

Theo Tổ nghiên cứu Đề án "Xây dựng phong trào văn hóa, an toàn lao động trong CN - lao động" của Tổng LĐLĐ Việt Nam, những năm gần đây, trung bình mỗi năm có khoảng 7.000 NLĐ bị chẩn đoán mắc bệnh nghề nghiệp và 500 trường hợp được giám định bệnh nghề nghiệp.

Bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật và Quan hệ Lao động - Tổng LĐLĐ Việt Nam, nhận định nguyên nhân chủ yếu là do điều kiện lao động chưa bảo đảm an toàn; việc thông tin, tuyên truyền, huấn luyện và chăm sóc sức khỏe NLĐ, phòng ngừa bệnh nghề nghiệp còn hạn chế. Trong đó, việc giáo dục, nâng cao nhận thức chấp hành, tuân thủ và chủ động, tự giác phòng ngừa bệnh nghề nghiệp, xây dựng văn hóa an toàn tại nơi làm việc chưa được quan tâm.

Tại TP HCM, nhiều NLĐ khi làm việc phải tiếp xúc yếu tố có hại, nguy hiểm nhưng không phải ai cũng được khám bệnh nghề nghiệp. Tại một số DN nhỏ và vừa, việc khám bệnh nghề nghiệp cho NLĐ còn lơ là.

Bà Nguyễn Thị Út - CN một công ty sơn tĩnh điện ở quận Bình Tân, TP HCM - cho biết công việc của bà thường xuyên tiếp xúc hóa chất độc hại. Do đây chỉ là cơ sở nhỏ, trả lương theo ngày, không có chế độ bảo hiểm nên bà cũng không được khám bệnh nghề nghiệp. Bà Út phản ánh: "Tôi đã tự mua BHYT để đỡ chi phí nếu không may mắc bệnh. Khi làm việc, tôi cũng cẩn thận đeo bao tay, khẩu trang để hạn chế tiếp xúc trực tiếp hoặc hít phải hóa chất".

Theo ông Nguyễn Trung Ngạn, Trưởng Ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động - LĐLĐ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, trong một số ngành nghề như dệt may, với môi trường làm việc khắc nghiệt, tiếng ồn, bụi vải…, nhiều vị trí công việc được xác định là nặng nhọc, độc hại. Song, nhiều DN nhỏ chưa thực hiện đúng các yêu cầu về quan trắc môi trường lao động.

Hiện nay, DN có thể quan trắc môi trường lao động nhưng pháp luật chưa quy định việc giám sát hoạt động này. Khi kết quả quan trắc phản ánh không trung thực, không đưa ra biện pháp giảm thiểu các yếu tố có hại thì phần thiệt thòi sẽ thuộc về NLĐ. Họ không được hưởng các chính sách như bồi dưỡng bằng hiện vật, khám sức khỏe, khám bệnh nghề nghiệp...