Không ngại khởi sự lại

Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, sẽ có khoảng 110.000 công chức, viên chức, người lao động (NLĐ) bị mất việc trong những đợt tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy. Về cơ bản, đây là lực lượng lao động có trình độ, tay nghề và kinh nghiệm cao nhưng nhiều chuyên gia cho rằng, họ sẽ gặp nhiều thách thức khi hòa vào thị trường lao động khu vực tư nhân.

Nỗ lực để có việc làm

Sau 15 năm làm việc trong cơ quan nhà nước, anh Hồ Văn Đ. (40 tuổi, TP HCM) không ngờ có ngày phải đi tìm việc. Hai tuần nay, anh mang tấm bằng cử nhân kế toán cùng kinh nghiệm 15 năm hành chính - tiền lương đi xin việc, nhưng liên tục bị từ chối.

"Cảm giác đầu tiên là thiếu tự tin vì lớn tuổi. Khi lãnh đạo phỏng vấn trẻ hơn mình cũng thấy ngại. Quan trọng nhất là tôi thiếu kiến thức công nghệ, nên phỏng vấn rớt hết" - anh Đ. bày tỏ. Không chấp nhận tụt hậu, anh quyết tâm học thêm về công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) và nghiệp vụ chuyên môn. Anh cũng nhận làm bán thời gian cho doanh nghiệp (DN) của bạn bè để thích nghi dần với môi trường tư nhân.

Cùng cảnh ngộ, chị Nguyễn Trần V. A. (38 tuổi, TP HCM), chuyên viên văn phòng bị ảnh hưởng do sáp nhập bộ - cũng lao vào hành trình "rải đơn" xin việc. Dù có bằng đại học công nghệ môi trường, nhưng hơn 12 năm qua, chị chỉ làm công tác cán bộ. Khi biết văn phòng bị giải thể, chị hoang mang vì là mẹ đơn thân, không biết làm gì để nuôi 2 con nhỏ. Chị A. cho biết cảm giác như rơi xuống vực thẳm.

Rời cơ quan trước đây, chị tìm hiểu thị trường lao động, tận dụng các mối quan hệ và ứng tuyển qua nhiều website, nhưng nhận rất ít phản hồi. Nhận ra hạn chế của mình, chị học cách thiết kế CV (hồ sơ), trả lời phỏng vấn, ăn mặc phù hợp… để tăng cơ hội. Cuối cùng, may mắn mỉm cười khi một DN nhỏ nhận chị vào làm nhân viên hành chính với mức lương 9 triệu đồng/tháng, thử việc hưởng 80%. Dù lương chưa cao nhưng đủ giúp chị vượt qua khó khăn.

Anh Đỗ Ngọc Tường S., từng là lãnh đạo cấp phòng tại một cơ quan nhà nước ở TP HCM, nay phải bắt đầu lại để tìm việc. Hơn 45 tuổi, rời cơ quan nhà nước ra ngoài làm không dễ nhưng không còn lựa chọn nào khác. 

Vì vậy, bằng mọi giá, anh phải có thu nhập để lo cho gia đình. Nhờ nỗ lực không ngừng, anh được nhận làm quản lý vùng cho một DN bán lẻ thực phẩm tại TP HCM. "Giờ không còn ngày làm việc 8 giờ nữa, tôi đi sớm về khuya, chạy vài trăm km mỗi ngày, bất kể nắng mưa" - anh S. nói.

Nhiều chính sách hỗ trợ

Theo các chuyên gia, lực lượng lao động rời khu vực công do sắp xếp, tinh gọn bộ máy là nguồn nhân lực đã qua đào tạo, có trình độ. Song, để tìm kiếm được vị trí việc làm phù hợp cho họ, cần khảo sát, đánh giá lại chất lượng để đáp ứng được các công việc theo nhu cầu của cả DN và NLĐ.

Ông Nguyễn Huy Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động (Cục Thống kê - Bộ Tài chính), cho rằng thị trường lao động 2025 vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính là quá trình tinh giản bộ máy hành chính, sáp nhập đơn vị sự nghiệp, khiến nhiều công chức, viên chức nghỉ hưu sớm hoặc tìm việc mới. 

Nhóm lao động này cần được hỗ trợ khởi nghiệp, tự kinh doanh hoặc tìm việc trong khu vực tư nhân. "Chúng tôi đồng tình với những đề xuất xem xét các chính sách hỗ trợ về thuế, đất đai khi lực lượng tinh giản tham gia khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh, làm kinh tế gia đình… để tự tạo việc làm bền vững, có giá trị cao" - ông Minh nêu quan điểm.

Ông Vũ Trọng Bình, Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ), nhận định công chức, viên chức sau tinh giản có thể thích ứng với thị trường lao động ngoài nhà nước. Lực lượng này đã qua đào tạo bài bản, có kinh nghiệm làm việc và tác phong chuyên nghiệp. Nhưng thách thức lớn là người trên 35 tuổi, khả năng linh hoạt giảm, sức khỏe không còn như trước, gây khó khăn trong đào tạo lại và cạnh tranh với lao động trẻ.

Nhằm hỗ trợ nhóm lao động này, Chính phủ đã ban hành chính sách hỗ trợ nghỉ hưu sớm, thôi việc với nhiều ưu đãi, cùng các chính sách bảo hiểm thất nghiệp, vay vốn tạo việc làm. Bộ Nội vụ cũng chỉ đạo bảo đảm quyền lợi cho NLĐ theo các chính sách hiện hành.

Theo ông Bình, để quá trình dịch chuyển diễn ra hiệu quả, phải có sự tham gia của toàn xã hội. Nhà nước cần tập trung phát triển ngành nghề mũi nhọn, hỗ trợ DN tái cấu trúc để tạo việc làm mới. Đồng thời, cơ quan quản lý cần cung cấp thông tin thị trường lao động, tổ chức đào tạo lại để giúp NLĐ thích nghi với khu vực tư nhân.

"Lực lượng công chức, viên chức rời khu vực công vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Để tận dụng hiệu quả, DN và Nhà nước cần có kế hoạch đào tạo lại, giúp họ tái hòa nhập thị trường, đồng thời khai thác tối đa những thế mạnh sẵn có" - ông Bình nhấn mạnh.