Tương lai nông sản nhìn từ trái thanh long

Thu hoạch xong không bán được, không ít nông dân ở Tiền Giang, Bình Thuận, hay Lâm Đồng đã phải đem thanh long, dưa hấu, cà chua đổ bỏ, cho trâu bò ăn hoặc đem ủ phân.

Tiếc những trái thanh long bị đổ bỏ, ông Trần Quốc Trọng, một nông dân tại Long An, đã nghiên cứu và chế biến thành công rượu vang từ thanh long. Theo ông, sản phẩm này đã giúp tăng giá trị của sản phẩm lên gấp 3 – 5 lần.

“Thực sự, tiềm năng từ trái thanh long là rất lớn nhưng chưa có nhiều công ty chịu đầu tư chế biến.”

Trái xấu hết lo ế

Bắt tay vào nghiên cứu sản xuất rượu vang thanh long từ năm 2011, nhưng thành công chưa đến ngay với Trần Quốc Trọng. “Tuần nào tôi cũng làm rượu, mỗi lần làm theo một công thức khác nhau nhưng kết quả đều thất bại”, ông kể lại.

Giữa năm 2012, giữa lúc tuyệt vọng, ông Trọng may mắn nhận được sự giúp đỡ của từ một số chuyên gia. Thế là sau hơn 3 năm thử nghiệm, sản phẩm vang từ thanh long cũng được hoàn thành như mong muốn.

Sau những mẻ rượu thử nghiệm thành công, năm 2013, Trần Quốc Trọng mạnh dạn đầu tư hơn 1,5 tỉ đồng mua thiết bị máy móc về sản xuất. Ban đầu, cơ sở có gần 100 bồn đang dùng sản xuất rượu, mỗi bồn sau hơn một năm sản xuất có thể cho ra hơn 90 lít rượu thành phẩm.

Sau khi chất lượng rượu thanh long đã ổn định, ông Trọng quyết định đầu tư thêm 6,5 tỉ đồng thành lập Công ty TNHH MTV Sản xuất Rượu vang Thanh Long với công suất 40.000 lít. Với mức sản xuất này, dự tính mỗi năm Công ty có thể tiêu thụ hơn 200 tấn thanh long loại trái nhỏ, mẫu mã xấu, không đủ tiêu chuẩn xuất khẩu…

“Trung bình 1 lít rượu vang thanh long, tôi dùng 5 kg thanh long tươi. Bán ra thị trường giá khoảng 100.000 - 120.000 đồng/lít. Lợi nhuận sẽ chia lại với các hộ nông dân cùng hợp tác. Còn nếu bán 5kg thanh long tươi đó cho thương lái thì họ chỉ mua với giá 6.000 - 7.000 đồng vì loại này ko đủ tiêu chuẩn xuất khẩu” - ông Trọng chia sẻ.

Trần Quốc Trọng đưa mẻ rượu vang thanh long đầu tiên ra thị trường chỉ gần 8.000 lít, nhưng nhiều khách hàng sau khi dùng thử đã tìm đến đặt mua với tổng nhu cầu khoảng 30.000 lít. Theo ông Trọng, có nhiều khách liên hệ xin làm đại lý nhưng vì còn quá mới nên Công ty vẫn chưa dám nhận đơn hàng nào.

Dù vậy, tương lai của rượu vang thanh long sẽ không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa. “Hiện có một công ty chuyên kinh doanh các mặt hàng rau quả của Úc đã đề nghị làm đối tác xuất khẩu rượu vang thanh long qua nước họ. Ngoài ra, một số doanh nghiệp ở Trung Đông cũng đặt hàng đến hơn 1 triệu lít/năm, nhưng vì họ yêu cầu giảm độ cồn về còn khoảng 5 - 6 độ nên tôi chưa thể ký kết”, ông Trọng tiết lộ.

Trong khi đó, theo Tiến sĩ Võ Mai, Phó Chủ tịch Hội làm vườn Việt Nam, một số công ty nội cũng sắp đầu tư lò sấy thanh long trộn với những trái cây khác để làm mứt… “Hiện Malaysia có diện tích thanh long chỉ vài trăm hecta, nhưng họ đã có bốn loại sản phẩm rượu, nước ép, mứt và sấy. Việt Nam có diện tích thanh long nhiều hơn nhưng chỉ dùng ăn tươi thì quá phí” - bà chia sẻ.

Còn những rào cản

Không chỉ có doanh nghiệp của ông Trần Quốc Trọng, hiện nay một số công ty thực phẩm cũng đang tham gia sản xuất rượu vang và một số sản phẩm mới từ trái thanh long.

Đơn cử, sau khi sản xuất thành công sản phẩm nước giải khát thanh long dạng sirô không ga, Công ty Công nghệ thực phẩm Nhật Hồng đã bắt tay vào nghiên cứu sản xuất rượu vang từ trái thanh long ruột đỏ theo công nghệ sẵn có của Mỹ từ đầu năm 2010. Vừa qua, Nhật Hồng cũng đã chính thức tra mắt sản phẩm này trên thị trường và định vị ở phân khúc cao cấp.

Tại Bình Thuận, Sở Khoa học & Công nghệ của tỉnh đã phối hợp với Công ty TNHH Rồng Xanh sản xuất các sản phẩm giải khát từ trái thanh long như thạch thanh long, nước ép thanh long... Hiện công ty TNHH Rồng Xanh có 3 dòng sản phẩm trên thị trường là nước ép thanh long - nha đam với sản lượng 105.000 chai/tháng; nước ép thanh long - dừa và thanh long - chanh có quy mô sản xuất 45.000 chai/tháng.

Theo đại diện Công ty TNHH Rồng Xanh, những sản phẩm này đều tận dụng từ những quả thanh long không đủ chuẩn xuất khẩu. Hiện hai sản phẩm nước ép và thạch thanh long đã được xuất khẩu sang Lào, Campuchia và bán tại một số hệ thống siêu thị trong nước. Được biết, Công ty đã đầu tư thiết bị sản xuất nước thanh long với tổng số vốn đầu tư lên đến 23,5 tỉ đồng.

Trong khi đó, Công ty sản xuất bánh kẹo Ngọc Uyên đã đưa sản phẩm sirô thanh long ruột đỏ và búp thanh long muối ra bán thử nghiệm trên thị trường. Theo bà Hồ Thị Bạch Hoàng, Giám đốc Công ty, thì trước đây Ngọc Uyên cũng đã sản xuất thành công kẹo dẻo thanh long, gỏi bông thanh long, rượu vang thanh long...

“Trong kỹ thuật trồng thanh long, trên một cành chỉ chọn một búp để lấy quả, còn lại phải cắt bỏ hết. Thấy số búp thanh long bị loại lãng phí, tôi nghĩ ra cách muối để ăn. Khi đem búp thanh long muối kho với thịt ăn thì thấy rất ngon và lạ miệng, nên tôi biết sản phẩm sẽ thành công” - bà Hoàng kể lại.

Công ty Cổ phần Nông nghiệp GAP cũng đã bắt đầu xuất khẩu thanh long sấy cấp đông, hay còn gọi là sấy chân không cấp đông (hệ thống sấy nhờ tác dụng của bức xạ nhiệt và áp suất thấp khiến thực phẩm sau khi bị đông lạnh chuyển sang đông khô) sang Mỹ.

Hiện tại, ngoài trái thanh long chế biến thành hàng chục loại sản phẩm, hạt thanh long cũng có thể được dùng để chiết xuất ra thuốc chống ung thư; còn vỏ thanh long được dùng trong ngành mỹ phẩm. “Thực sự, tiềm năng từ trái thanh long là rất lớn nhưng chưa có nhiều công ty chịu đầu tư chế biến” - bà Võ Mai, Hội làm vườn Việt Nam, cho hay.

Nguyên nhân chính, từ phía các doanh nghiệp, là do hạn chế về vốn. Theo ông Trần Quốc Trọng, hiện trong nước chưa có công nghệ chế biến sâu các sản phẩm từ trái cây. Không chỉ có vậy, các dụng cụ, máy móc phải mua từ nước ngoài với giá rất cao.

“Tôi chỉ bán giá cạnh tranh ở mức 80.000 đồng/chai nửa lít, trong khi đó 5kg thanh long mới cho ra được 1 lít rượu, mà rượu muốn đạt chuẩn thì phải đưa ra thị trường một năm sau khi sản xuất. Ðó là chưa kể giá nút chai tôi phải mua 4.000 đồng/cái, vỏ chai hơn 10.000 đồng/cái. Lợi nhuận vì thế không còn nhiều” - ông nói. Cũng do thiếu vốn nên dù công suất thiết kế lên đến 40.000 lít/năm, nhưng cơ sở của ông Trọng chỉ sản xuất được chưa tới 10.000 lít/năm.

Ông Nguyễn Văn Kỳ, Tổng thư ký Hiệp hội trái cây rau quả Việt Nam, cho biết trong năm 2014, nhờ vào những sản phẩm chế biến sâu, ngành trái cây rau quả mới có mức tăng trưởng cao về mặt xuất khẩu. “Vì vậy, những mô hình chế biến này cần được các doanh nghiệp quan tâm đến ngành nông nghiệp đầu tư đầu tư nhiều hơn nữa” - ông nhận xét.