Lợi ích thấy rõ

Công tác này đã làm từ khoảng chục năm qua và có vẻ như tiến độ khá chậm.

Những bất cập từ chung cư cũ đã rất rõ: Xuống cấp trầm trọng, thậm chí có nguy cơ đổ sập; không bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy, thiết kế quá lạc hậu không phù hợp với không gian đô thị mới… Cải tạo chung cư cũ là bài toán bắt buộc nên nếu thực hiện chậm thì những mối nguy hiểm trên sẽ sớm biến thành thực tế.

Một trong những vướng mắc lớn cản ngại việc cải tạo chung cư cũ chính là phân chia lại lợi ích giữa nhà đầu tư, cư dân tại chỗ và phục vụ mục tiêu xã hội, trong bối cảnh giá nhà đất ngày càng nhảy vọt. Bài toán cải tạo chung cư cũ rất quen thuộc. Trước hết di dời dân tạm cư nơi khác, xây lại nhiều tầng với tiện ích tốt hơn. Đối với các chung cư ở các xã, phường gần trung tâm thì nguồn lợi thu được từ kinh doanh căn hộ rất lớn nên cư dân cũ sẽ đòi hỏi lợi ích nhiều hơn là chỉ được bố trí lại một chỗ ở. Đòi hỏi này là chính đáng, bởi họ có quyền kiếm lợi từ tài nguyên mình sở hữu. Về phía nhà đầu tư cũng thế, muốn kiếm lợi lớn nhất từ số vốn bỏ ra nhỏ nhất. Xung khắc lợi ích này không phải lúc nào giải quyết cũng ổn thỏa nên hiện có khá nhiều chung cư bế tắc trong việc cải tạo.

Trong thời điểm hiện nay, việc cải tạo chung cư cũ mang thêm nhiều trách nhiệm khác, chính là tham gia vào kế hoạch phát triển nhà ở xã hội và chỉnh trang đô thị trong giai đoạn phát triển mới. Trong khi quỹ đất phát triển nhà ở xã hội không có nhiều, xa trung tâm, không thuận lợi cho sinh kế thì cải tạo chung cư cũ để xây dựng thêm nhà ở xã hội là dự án rất khả thi. Những mục tiêu của chương trình cải tạo chung cư cũ khá hấp dẫn nên không có lý do gì để chúng ta phải lần lữa khi thực hiện. Nguồn lợi đã rất rõ ràng nên vấn đề quan trọng còn lại là phải minh định lợi ích các bên.

Với số lượng hơn 200 chung cư cũ hiện tại, chúng ta dễ hình dung đây là quỹ đất rất lớn có thể sinh lợi cho cả người dân và nhà nước. Chương trình này thực hiện thành công sẽ là bài toán trực quan để các địa phương khác tham chiếu. Kết quả khảo sát, xử lý chung cư cũ cũng là cơ hội xác định lại các quy định về tuổi thọ chung cư, thời hạn sở hữu căn hộ và quyền lợi trên giá trị đất của cư dân. Những vấn đề này đối với chúng ta khá mới nhưng là việc rất bình thường ở các nước phát triển. Họ xây dựng luật để quản lý và trong quá trình thực hiện sẽ tiếp tục chỉnh sửa để hoàn thiện theo sự phát triển chung của xã hội.

Với phần lớn người dân, nhà là tài sản sở hữu lớn nhất và cũng là vấn đề nhạy cảm nhất. Bảo đảm được quyền lợi này thì người dân sẽ luôn ủng hộ chính quyền khi thực hiện các chính sách xã hội - kinh tế.