Lợi thế đặc biệt

Trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng kinh tế xanh và chuyển đổi số, TP HCM đang khẳng định vị thế là trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu Việt Nam. Công nghệ xanh và trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ mở ra cơ hội phát triển mới, mà còn trở thành động lực then chốt giúp thành phố hướng đến mục tiêu tăng trưởng bền vững.

Năng động trong kỷ nguyên xanh

TP HCM hiện sở hữu nền tảng khoa học - công nghệ vượt trội với gần 100 trường đại học, cao đẳng, hơn 450 tổ chức khoa học - công nghệ, 134 phòng thí nghiệm hiện đại và 123 tổ chức trung gian hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Đây là nguồn lực tri thức dồi dào, tạo nền móng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động nhất cả nước.

Nhờ nỗ lực trong những năm qua, TP HCM liên tục đứng trong nhóm dẫn đầu cả nước về chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (Provincial Innovation Index - PII). Theo xếp hạng PII năm 2025, TP HCM tiếp tục đứng thứ hai cả nước, dẫn đầu ở trụ cột hạ tầng. Đó cũng là năm thứ ba liên tiếp thành phố giữ vững vị trí á quân, minh chứng cho định hướng phát triển dựa vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo định hướng đặt ra tại Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, mục tiêu đến năm 2030, TP HCM sẽ trở thành "đô thị văn minh, hiện đại; là trung tâm đổi mới sáng tạo năng động, hội nhập đi đầu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa; có vị trí nổi trội ở Đông Nam Á; nằm trong nhóm 100 thành phố toàn cầu đáng sống, có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thuộc hàng thế giới, thu nhập bình quân thuộc nhóm cao". Đây là tầm nhìn chiến lược thể hiện khát vọng đưa thành phố vươn tầm khu vực và quốc tế về đổi mới sáng tạo.

Trên thực tế, TP HCM đang là trung tâm khởi nghiệp lớn nhất Việt Nam, quy tụ hơn 2.000 start-up (chiếm khoảng 50% cả nước) và hơn 100 quỹ đầu tư mạo hiểm. Theo tổ chức StartupBlink, năm 2025 hệ sinh thái khởi nghiệp của TP HCM tăng hạng lên 110 thế giới, lọt top 5 thành phố khởi nghiệp hàng đầu Đông Nam Á.

Không chỉ phát triển về quy mô, thành phố còn thể hiện khát vọng xanh. Sau khi mở rộng địa giới hành chính, TP HCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước, phát triển mạnh điện mặt trời, điện gió, điện từ rác và cam kết đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Thành phố cũng xác định việc tái cơ cấu kinh tế theo hướng đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và thúc đẩy kết nối viện - trường - doanh nghiệp - quỹ đầu tư để tạo thành hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao là những giải pháp trọng tâm trong giai đoạn 2025-2030. Đây chính là bối cảnh nền tảng để TP HCM bước vào kỷ nguyên công nghệ xanh và AI, nơi đổi mới sáng tạo được kỳ vọng sẽ trở thành động lực trụ cột cho phát triển bền vững của thành phố.

Hướng đi tất yếu

Nhận thức được vai trò của công nghệ xanh và AI, thời gian qua, chính quyền TP HCM đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo bền vững. Nghị quyết 20/2023/NQ-HĐND của HĐND thành phố xác định phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là nhiệm vụ trọng tâm, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp theo hướng tăng trưởng xanh, từ ưu đãi thuế, tín dụng đến cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox).

Bên cạnh đó, thành phố chú trọng xây dựng các cơ sở hạ tầng và trung tâm hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo. Các công trình hạ tầng cho đổi mới sáng tạo liên tục được đầu tư. Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TP HCM (SIHUB) vừa khánh thành tòa nhà mới hiện đại, cung cấp dịch vụ "một cửa" cho start-up - từ tư vấn pháp lý, kết nối vốn đến hỗ trợ công nghệ. Cùng với đó, việc hình thành trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM hứa hẹn tạo cú hích lớn cho hệ sinh thái Fintech và thị trường tín chỉ carbon, qua đó gắn kết tài chính với phát triển xanh.

Thành phố cũng chú trọng hợp tác công - tư và quốc tế. Tại Hội nghị AI TP HCM 2025, nhiều biên bản ghi nhớ hợp tác giữa cơ quan xúc tiến đầu tư và các doanh nghiệp, hiệp hội được ký kết, nhằm huấn luyện doanh nghiệp về ESG (môi trường, xã hội, quản trị), chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Những hoạt động này giúp đội ngũ doanh nhân thành phố cập nhật kiến thức mới, sẵn sàng thích ứng với mô hình kinh tế xanh.

Nhìn chung, bằng việc hoàn thiện chính sách ưu đãi, đầu tư hạ tầng đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác đa ngành, TP HCM đã và đang tạo nên một hệ sinh thái hỗ trợ vững chắc. Đây là bệ phóng để doanh nghiệp và start-up công nghệ xanh, AI có thể yên tâm khởi nghiệp, thử nghiệm sáng tạo và mở rộng quy mô, hướng tới các mục tiêu kinh tế - xã hội dài hạn của thành phố.

Một trong những chuyển biến tích cực đó là hiện nay, nhiều doanh nghiệp chủ động đi tiên phong trong "xanh hóa" và ứng dụng AI vào chiến lược phát triển. Chẳng hạn, Vina T&T Group - doanh nghiệp xuất khẩu nông sản hàng đầu - đã chuyển 100% năng lượng nhà máy sang điện mặt trời, đạt trạng thái phát thải ròng bằng 0. Doanh nghiệp còn hợp tác với các viện, trường để nghiên cứu công nghệ giảm phát thải, đào tạo sinh viên về sản xuất xanh. Hay trong lĩnh vực dược phẩm, Công ty CP Dược phẩm OPC tiên phong xây dựng trung tâm R&D ứng dụng AI để rút ngắn thời gian nghiên cứu thuốc, giảm chi phí thử nghiệm và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Cùng với khối doanh nghiệp truyền thống, cộng đồng start-up công nghệ tại TP HCM đang trở thành mũi nhọn sáng tạo mới. Các start-up trong lĩnh vực AI, năng lượng sạch, công nghệ sinh học hay thương mại điện tử xanh đang góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và lan tỏa giá trị bền vững. Những cái tên như Selex (xe máy điện và trạm sạc thông minh), Forte Biotech (công nghệ sinh học nông nghiệp) hay Eureka Robotics (robot tự động hóa) đang nhận được đầu tư từ các quỹ mạo hiểm trong và ngoài nước. Xu hướng "vốn xanh" và đầu tư ESG đang nở rộ, cho thấy thị trường ngày càng ưu tiên doanh nghiệp có trách nhiệm môi trường - xã hội.

Với nền tảng sẵn có và những tín hiệu tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp, start-up, TP HCM có đầy đủ điều kiện để hiện thực hóa mục tiêu trở thành đô thị - trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.