Miễn viện phí và BHYT: "Lá chắn an sinh" giúp giảm nghèo bền vững

Giai đoạn 2021-2025 đánh dấu bước ngoặt trong công tác giảm nghèo, khi chuẩn nghèo đa chiều được áp dụng rộng rãi. Trong tiến trình này, các chính sách y tế - đặc biệt là BHYT - trở thành "trụ cột an sinh", giúp hàng triệu hộ nghèo yên tâm vượt qua khó khăn và vươn lên thoát nghèo bền vững.

Tặng thẻ BHYT cho người nghèo

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, đến hết năm 2024, 100% hộ nghèo trên cả nước đã được cấp thẻ BHYT miễn phí. Cùng với đó, Nhà nước hỗ trợ 70% mức đóng cho hộ cận nghèo; nhiều địa phương đã huy động thêm nguồn lực từ ngân sách và các nhà hảo tâm để hỗ trợ phần còn lại, giúp người dân được tham gia BHYT với mức hỗ trợ 100%. Tính chung giai đoạn 2021 - 2025, hơn 15 triệu lượt người nghèo đã được khám, chữa bệnh bằng thẻ BHYT, góp phần bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân và thực hiện mục tiêu an sinh xã hội bền vững.

Hơn 11.000 trạm y tế xã đạt chuẩn quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng ngay tại địa phương. Nhờ đó, gánh nặng chi phí y tế - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tái nghèo - đã được giảm thiểu rõ rệt. Người dân, nhất là hộ nghèo và người yếu thế, yên tâm khám, chữa bệnh, chăm lo sức khỏe để tiếp tục lao động, phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống.

Nhằm tiếp tục phát huy vai trò của chính sách BHYT trong hỗ trợ người nghèo, BHXH Việt Nam vừa ban hành kế hoạch số 2716/KH-BHXH, phát động chương trình "Tặng thẻ BHYT cho người có hoàn cảnh khó khăn, mang Tết ấm đến với người nghèo Xuân Bính Ngọ".

Chương trình được triển khai trong toàn hệ thống, hướng tới quyên tặng thẻ BHYT cho người nghèo, người yếu thế dịp Tết Nguyên đán, gắn với mục tiêu "BHXH, BHYT toàn dân" mà Đảng, Nhà nước đã đề ra.

Theo kế hoạch, tùy điều kiện thực tế, BHXH các địa phương sẽ linh hoạt triển khai, ưu tiên người cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, học sinh, sinh viên, người bị ảnh hưởng bởi thiên tai, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, phấn đấu hoàn thành trước ngày 30-11-2025.

Ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Giám đốc BHXH Việt Nam, nhấn mạnh mỗi tấm thẻ BHYT không chỉ là tấm "giấy thông hành" giúp người dân tiếp cận dịch vụ y tế, mà còn là lá chắn bảo vệ họ trước rủi ro bệnh tật, chi phí y tế, là công cụ hữu hiệu trong giảm nghèo bền vững. BHXH Việt Nam mong muốn qua chương trình này, tinh thần sẻ chia, tương thân tương ái được lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng, góp phần thực hiện mục tiêu an sinh xã hội toàn dân.

Mở rộng đối tượng được hỗ trợ 100% BHYT

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã ký ban hành kế hoạch triển khai chính sách hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện và BHYT cho các nhóm đối tượng khó khăn, trên cơ sở cập nhật chuẩn nghèo đa chiều của thành phố và mục tiêu mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội.

Theo đó, từ 1-1-2026, ngân sách thành phố sẽ hỗ trợ 100% mức đóng BHYT cho các thành viên hộ gia đình nghèo hoặc cận nghèo đã được công nhận thoát nghèo, thoát cận nghèo, với thời gian hỗ trợ kéo dài 36 tháng kể từ thời điểm được công nhận.

Thành phố cũng chi trả toàn bộ mức đóng BHYT cho người cao tuổi từ 70 đến dưới 75 tuổi, người khuyết tật nhẹ và đồng bào dân tộc thiểu số chưa có thẻ BHYT, giúp các nhóm dễ bị tổn thương tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời và đầy đủ.

Người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại địa bàn các xã khu vực II, khu vực III, thôn đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2016 - 2020 đã được ngân sách T.Ư hỗ trợ 70% mức đóng sẽ được thành phố hỗ thêm 30% mức đóng.

Học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư nghiệp có mức sống trung bình được ngân sách nhà nước hỗ trợ 50% mức đóng, sẽ được thành phố hỗ trợ 50% mức đóng.

Người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp có mức sống trung bình được T.Ư hỗ trợ 30% mức đóng, sẽ được thành phố hỗ trợ thêm 30% mức đóng BHYT, tạo điều kiện để nhóm lao động có thu nhập bấp bênh duy trì tham gia bảo hiểm và giảm rủi ro khi cần chăm sóc sức khỏe.

Ngoài các mức hỗ trợ theo Nghị định 159/2025/NĐ-CP, Hà Nội bổ sung chính sách hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện với tỷ lệ cao hơn, trong đó người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ thêm 50% mức đóng, hộ cận nghèo được hỗ trợ thêm 60%, và một số đối tượng khác theo quy định được hỗ trợ thêm 10%.

Việc tăng mức hỗ trợ nhằm giảm gánh nặng tài chính cho người dân, khuyến khích họ tham gia BHXH để xây dựng nền tảng an sinh ổn định, bền vững.

Khởi động lộ trình miễn viện phí toàn dân

Theo các chuyên gia, BHYT không chỉ là chính sách hỗ trợ tài chính, mà còn là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội trong chiến lược giảm nghèo đa chiều. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, chính sách này vẫn đối mặt với không ít thách thức, như sự chênh lệch vùng miền, nguồn lực y tế chưa đồng đều, hay việc một số nhóm đối tượng vẫn chưa được bao phủ đầy đủ.

Trước thực tế đó, Đảng và Nhà nước tiếp tục khẳng định mục tiêu phát triển hệ thống y tế công bằng, hiệu quả, chất lượng và bền vững, lấy BHYT làm trung tâm. Việc giảm chi tiền túi của người dân và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt với nhóm yếu thế, là định hướng trọng tâm trong thời gian tới.

Một bước tiến quan trọng là Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc miễn viện phí cơ bản cho toàn dân, được xem như bước ngoặt trong chính sách y tế nhân văn, tạo "lá chắn an sinh" vững chắc cho người dân, đặc biệt là người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn.

Bộ Y tế cho biết miễn viện phí đang được xây dựng theo lộ trình nhằm giảm gánh nặng cho người bệnh, nhất là người nghèo và người mắc bệnh mạn tính, đồng thời bảo đảm cân đối quỹ BHYT và ngân sách nhà nước. Miễn viện phí được kỳ vọng sẽ giúp nhiều người bệnh nghèo có thể kéo dài thời gian sống, giảm gánh nặng cho cả gia đình người bệnh và xã hội.

Hiện nay, Nhà nước cũng hỗ trợ 100% mức đóng BHYT cho người nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người có công, trẻ em dưới 6 tuổi, người cao tuổi, góp phần bảo đảm mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe khi cần.

Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ BHYT, cho biết Bộ Y tế đang xây dựng đề án để triển khai theo từng giai đoạn, trước mắt từ năm 2026–2027, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí mỗi năm một lần, nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh BHYT.

Giai đoạn 2028–2030 chi tiền túi khám chữa bệnh của người dân giảm xuống dưới 30% thay vì hơn 40% hiện nay, mở rộng sàng lọc bệnh phổ biến và tăng tỷ lệ bao phủ BHYT lên hơn 95%. Sau năm 2030, hướng đến miễn viện phí toàn dân trong gói dịch vụ cơ bản, mở rộng thêm khi nguồn lực cho phép.

Theo bà Trang cho biết phạm vi quyền lợi miễn viện phí sẽ tập trung trước hết vào các dịch vụ y tế cơ bản tại tuyến cơ sở, sau đó mở rộng dần. Việc triển khai sẽ theo lộ trình, ưu tiên trước cho các nhóm chính sách, căn cứ khả năng cân đối của quỹ BHYT, ngân sách nhà nước và nguồn lực xã hội hóa. Các nhóm đối tượng khác sẽ được mở rộng dần theo từng giai đoạn.

Miễn viện phí đang được xây dựng theo lộ trình nhằm giảm gánh nặng cho người bệnh, nhất là người nghèo và người mắc bệnh mạn tính, đồng thời bảo đảm cân đối quỹ BHYT và ngân sách nhà nước.