Mở rộng hệ thống an sinh

Tại Nghị quyết 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024, Chính phủ yêu cầu tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) theo hướng mở rộng độ bao phủ và phát triển đối tượng tham gia.

Triển khai nhiều giải pháp

Ông Nguyễn Thế Mạnh, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, cho biết công tác phát triển người tham gia, thu BHXH, BHYT trên cả nước trong thời gian qua đã đạt được kết quả tích cực.

Đến hết năm 2023, tỉ lệ người tham gia BHXH của cả nước đạt khoảng 39,25% so với lực lượng lao động (LLLĐ) trong độ tuổi với 18,259 triệu người. Trong đó, khoảng 3,92% LLLĐ trong độ tuổi tham gia BHXH tự nguyện với gần 1,83 triệu người (vượt 1,42% so với mục tiêu). Tỉ lệ người tham gia BHTN đạt 31,58% LLLĐ trong độ tuổi với 14,693 triệu người. Đáng chú ý, tỉ lệ người tham gia BHYT phát triển bền vững hằng năm và tiệm cận mục tiêu BHYT toàn dân với 93,35% dân số tương đương trên 93,3 triệu người tham gia.

Theo ông Mạnh, năm qua ngành BHXH đã tăng cường đổi mới, đẩy mạnh thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 18.707 đơn vị sử dụng lao động và xử phạt nghiêm các vi phạm. Tổng số tiền các đơn vị bị thanh tra, kiểm tra chậm đóng trước khi có quyết định thanh tra, kiểm tra là hơn 1.500 tỉ đồng, số đã khắc phục, nộp tiền chậm đóng ngay sau khi kiểm tra là 909,8 tỉ đồng (bằng 60,5%). Bên cạnh đó, phát hiện 44.859 trường hợp sai phạm về đối tượng, mức đóng với số tiền truy thu 132,6 tỉ đồng; yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH, BHTN tổng số tiền 139,5 tỉ đồng do hưởng chế độ không đúng quy định.

Nhờ các giải pháp quyết liệt, linh hoạt, hết năm 2023, số tiền thu BHXH, BHYT, BHTN tăng 8,55% so với cùng kỳ năm 2022 (đạt 101,41% dự toán Thủ tướng Chính phủ giao). Số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN ghi nhận ở mức thấp nhất từ năm 2016 trở lại đây, giảm từ 6% (năm 2016) còn 2,69% số phải thu. 

"Trong bối cảnh kinh tế nước ta tiếp tục khó khăn, công tác thu, thu hồi số tiền chậm đóng BHXH, BHYT phải đối mặt với rất nhiều áp lực. Do đó, việc tiếp tục duy trì tỉ lệ chậm đóng ở mức thấp là một nỗ lực rất đáng ghi nhận, góp phần bảo đảm quyền lợi cho người lao động (NLĐ); nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật của người sử dụng lao động trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT" - ông Mạnh đánh giá.

Ngoài ra, năm 2023, ngành BHXH Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ như: cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Qua đó, cả nước có 64% số người hưởng nhận các chế độ BHXH, trợ cấp thất nghiệp qua tài khoản cá nhân tại khu vực đô thị (tăng 3% so với năm 2022).

Tuyên truyền, xây dựng niềm tin

Theo BHXH Việt Nam, những năm qua, số người tham gia BHXH tự nguyện liên tục tăng. Thực tế dư địa trong phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN vẫn còn rất lớn. Để mở rộng diện bao phủ BHXH, tiến tới BHXH toàn dân, tại dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã đề xuất, bổ sung nhiều chính sách mở rộng quyền lợi thu hút người tham gia BHXH tự nguyện.

Tại buổi làm việc với UBND TP HCM về tình hình thực hiện chính sách BHXH, ông Nguyễn Văn Cường, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Quản lý quỹ BHXH Việt Nam, cho rằng TP HCM còn dư địa lớn để phát triển người tham gia BHXH và đề nghị thành phố tập trung các giải pháp tăng số lượng người tham gia. Bên cạnh đó, thành phố cần tăng cường kiểm tra tình hình đóng BHXH của các đơn vị có số lượng lớn NLĐ; đẩy mạnh thông tin tuyên truyền về chính sách BHXH, BHYT, BHTN để người tham gia yên tâm, hạn chế tình trạng rút BHXH một lần.

Tính đến hết năm 2023, tại TP HCM số lượng NLĐ tham gia BHXH hơn 2,5 triệu (chiếm 54,4% LLLĐ trong độ tuổi). Số lượng NLĐ tham gia BHTN hơn 2,42 triệu (chiếm 52,61% số lao động tham gia BHXH). TP HCM đặt mục tiêu phấn đấu hết năm 2024, tỉ lệ bao phủ BHXH trên địa bàn đạt 58,36%; đồng thời, giải quyết việc làm cho 300.000 lượt lao động; giảm tỉ lệ thất nghiệp đô thị dưới 4%.

Trong khi đó, tại TP Hà Nội hiện có hơn 2 triệu người tham gia BHXH, bằng hơn 20% tổng số người tham gia chính sách này của cả nước. Đây cũng là địa phương tập trung đông dân cư, đông NLĐ, nên số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN đông nhất cả nước. Với mục tiêu mở rộng chính sách an sinh đến LLLĐ làm nông nghiệp, lâm nghiệp và công việc tự do, năm 2024, BHXH TP Hà Nội tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu có 2,5% LLLĐ trong độ tuổi tham gia BHXH tự nguyện.

BHXH TP Hà Nội cho biết tính đến hết năm 2023, toàn thành phố có hơn 106.000 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng hơn 31.000 người, tương ứng với mức tăng 41,76% so với thời điểm cuối năm 2022. So với LLLĐ trong độ tuổi ở Hà Nội, tỉ lệ lao động tham gia BHXH tự nguyện bằng 2%, đạt chỉ tiêu HĐND, UBND thành phố giao.