Những khủng hoảng âm thầm trong sự nghiệp lao động trẻ đang phải đối mặt

Dù được kỳ vọng là thế hệ tiên phong tạo nên khác biệt, lao động trẻ vẫn đang đối mặt với nhiều khủng hoảng thầm lặng: lạc lối định hướng nghề nghiệp, thiếu niềm tin vào năng lực bản thân, và cảm giác không thuộc về môi trường làm việc hiện tại.

Phát triển trong thời đại bùng nổ của công nghệ - kỹ thuật số, lao động trẻ đặc biệt là Gen Z (sinh ra từ 1996 đến 2012) được kỳ vọng là nguồn lao động chủ lực của nền kinh tế trong giai đoạn hiện tại và sắp tới, nhất là khi Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Dẫu vậy, sự lạc lối về mặt định hướng và sự thiếu tự tin vào bản thân lại là những yếu tố ngăn cản lao động trẻ phát huy hết tiềm năng của mình.

Lao động trẻ - Thế hệ được tin rằng sẽ tạo nên sự khác biệt

Là thế hệ được nuôi dưỡng bởi sự phát triển của công nghệ, sự bùng nổ của Internet và sự phủ sóng của thông tin trên mạng xã hội, nhiều người tin rằng lao động trẻ được trang bị rất nhiều đặc điểm khác biệt so với các thế hệ còn lại.

Cụ thể, theo khảo sát nguồn nhân lực năm 2023 của Công ty CP Anphabe (phường Sài Gòn, TP HCM), có đến 81% người lao động ở các thế hệ còn lại tin rằng lao động trẻ có khả năng sáng tạo, có 79,8% người nghĩ rằng kỹ năng công nghệ của lao động trẻ tốt và có 71,7% người lao động cho rằng thích nghi nhanh cũng là một đặc điểm của lao động trẻ.

Nhiệt huyết cũng chính là một phần của lao động trẻ. Nếu phải dùng các cụm từ để miêu tả lao động trẻ, nhiều người lao động ở các thế hệ trước nghĩ rằng lao động trẻ táo bạo (73,3%), lao động trẻ thích có nhiều thử thách (72,8%) và lao động trẻ năng nổ, đã làm là phải thành công (65,4%).

Ngoài ra, một số đặc điểm khác của lao động trẻ cũng được các thế hệ X và Y nghĩ đến như: ưu tiên sự phát triển cá nhân (69,4%), có tư duy toàn cầu (64,1%).

Có thể thấy, những đặc điểm mà các thế hệ nghĩ về lao động trẻ đều là các tố chất tạo nên lợi thế cạnh tranh cho lao động trẻ, nhất là trong bối cảnh bất ổn hiện tại của nền kinh tế và sự xuất hiện ngày càng nhiều của trí tuệ nhân tạo (AI). Vậy nên, trong mắt nhiều người lao động ở các thế hệ đi trước, lao động trẻ chính là thế hệ được sinh ra để tạo nên sự khác biệt.

Khi sự lạc lối định hướng lên tiếng

Thế nhưng, từ góc nhìn bản thân, nhiều lao động trẻ thừa nhận rằng họ đang phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng, cản bước sự thành công của họ. Đó chính là sự lạc lối về định hướng phát triển nghề nghiệp cho bản thân.

Theo khảo sát nguồn nhân lực năm 2024 của Anphabe, có đến 77,2% lao động trẻ nói rằng bản thân mình hiện tại không thực sự biết nên làm gì ở giai đoạn sự nghiệp tiếp theo. Điều này đồng nghĩa rằng trung bình cứ có 4 lao động trẻ thì có đến 3 người cảm thấy mình đang lạc lối về mặt sự nghiệp tương lai. Đây là một con số đáng chú ý.

Và sự đáng chú ý của con số này lại đến từ những hệ lụy sau đó mà sự mơ hồ về định hướng có thể gây ra đối với lao động trẻ về mặt tinh thần và cảm xúc.

Cụ thể, có đến 76,5% lao động trẻ nghĩ rằng công việc hiện tại có vẻ đang kìm hãm tinh thần sáng tạo của họ, 73,8% lao động trẻ cảm thấy buồn chán và vỡ mộng sự nghiệp cũng như có khoảng 71% lao động trẻ không thực sự cảm thấy bản thân mình thuộc về môi trường hiện tại.

Không chỉ có vậy, sự khủng hoảng định hướng cũng khiến cho khoảng 68,7% lao động trẻ cảm thấy không thực sự gắn bó và mất động lực với công việc và 64,1% lao động trẻ nghĩ rằng công việc của mình không thực sự phù hợp với giá trị và niềm tin của bản thân.

Đặt niềm tin vào bản thân cũng là một thử thách

Bên cạnh khủng hoảng về định hướng nghề nghiệp, nhiều lao động trẻ còn gặp khó khăn trong việc tin tưởng vào kỹ năng và năng lực của chính mình.

Khảo sát người lao động năm 2024 của Anphabe cho thấy có đến 49% lao động trẻ không thực sự tự tin rằng năng lực bản thân có thể thích ứng với yêu cầu công việc thay đổi và xu hướng ngành. Ngay cả khi tự đánh giá theo từng nhóm kỹ năng, mức độ tự tin cũng chỉ ở mức trung bình: khoảng 49% lao động trẻ tin vào bộ kỹ năng và năng lực của mình, đồng nghĩa với việc 51% còn lại vẫn mang tâm lý thiếu tự tin.

Trong sáu nhóm kỹ năng chính của người đi làm, lao động trẻ cảm thấy vững vàng nhất ở nhóm truyền thông gây ảnh hưởng, với 55,1% cho biết tự tin. Ở chiều ngược lại, kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp lại là điểm yếu lớn nhất, khi chỉ 43,8% lao động trẻ tự tin.

Đáng chú ý, bộ kỹ năng công nghệ – vốn được xem là lợi thế tự nhiên của lao động trẻ, cũng không tạo được cảm giác an toàn. Chỉ 44,3% lao động trẻ cho biết tự tin, đồng nghĩa có tới 55,7% thừa nhận chưa sẵn sàng. Đây là con số khá bất ngờ, bởi lẽ thế hệ sinh ra trong kỷ nguyên bùng nổ công nghệ lại chưa thật sự tin tưởng vào chính khả năng công nghệ của mình. Điều này cho thấy đối với lao động trẻ, thử thách lớn không chỉ nằm ở việc rèn luyện kỹ năng, mà còn là học cách đặt niềm tin vào năng lực bản thân.