NSƯT Ca Lê Hồng, Phi Yến cùng VTV9 làm phim tài liệu "ký ức một thời hoa lửa"

Chiều 10-11, tại CLB Truyền thống kháng chiến Văn công giải phóng Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM, đoàn làm phim VTV 9 do đạo diễn Mai Hương (con dâu của cố NSND Can Trường – người nghệ sĩ nổi tiếng thể hiện nhân vật Lenin trong tác phẩm sân khấu "Chuông đồng hồ điện Kremlin) đã thực hiện những cảnh quay đầy xúc động. Hai nữ nghệ sĩ tóc đã bạc màu là Ca Lê Hồng và Phi Yến kể về những câu chuyện đầy cảm xúc giữa rừng già căn cứ Trung ương Cục – nơi từng vang lên tiếng đàn, điệu múa giữa bom đạn.

NSƯT Phi Yến bật khóc

NSƯT Phi Yến đã thắp nén nhang cho những đồng đội, đồng nghiệp đã nằm lại giữa đất rừng Nam Bộ. Bà bậc khóc khi nhắc đến những văn nghệ sĩ là chiến sĩ như: tác giả Trần Hữu Trang, Nguyễn Ngọc Cung, Lê Chí Trực (nhạc sĩ Hoàng Việt), nhà thơ Ca Lê Hiến (Lê Anh Xuân)… 

Họ là những tấm gương lặng lẽ mà hiên ngang. "Đó không chỉ là những tên tuổi của nghệ thuật, mà là biểu tượng của một thế hệ lấy văn hóa làm mặt trận, nghệ thuật làm khí giới tinh thần" – NSƯT Phi Yến nói.

Từ những tiết mục được dàn dựng ngay giữa chiến khu như "Người mẹ cầm súng" – nơi NSƯT Phi Yến hóa thân thành người mẹ miền Nam kiên cường, đến nay, hình ảnh ấy vẫn được treo trang trọng tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, như một biểu tượng sống động của người nghệ sĩ chiến sĩ.

Phi Yến, Ca Lê Hồng và một thế hệ văn nghệ sĩ sống – viết – hát – múa giữa bom rơi đạn nổ

Phim tái hiện chân dung của những nghệ sĩ đã làm nên "nền văn hóa kháng chiến", từ nhà thơ Lê Anh Xuân, nhà văn Nguyễn Thi, nhạc sĩ Hoàng Hiệp, đến những nhà quay phim Phạm Khắc, nhiếp ảnh gia Mầu Hoàng Thiết…. 

Đạo diễn NSƯT Ca Lê Hồng đã là người dẫn chuyện giàu chất tự sự. Bà không chỉ nghiên cứu, mà còn đọc lại bài thơ "Dáng đứng Việt Nam" trong phim tài liệu này, để gợi nhớ một "dáng đứng của dân tộc trong máu lửa". 

Hình ảnh ấy nối tiếp bởi NSƯT Ca Lê Hồng chính là chị gái của nhà thơ Lê Anh Xuân, nên những kỷ niệm về đại gia đình nghệ sĩ đã cống hiến trọn đời cho văn hóa dân tộc cứ ùa về.

"Những tác phẩm như "Quê hương tôi trong máu lửa" hay "Câu hò bên bờ Hiền Lương" không chỉ là âm nhạc, mà là lời thề, là linh hồn dân tộc. Qua những đoạn phim tư liệu quý hiếm, khán giả sẽ thấy sức sống mãnh liệt của nghệ thuật trong khói bom – nơi con người vẫn hát, vẫn yêu, vẫn mơ về hòa bình" – NSƯT Ca Lê Hồng tâm sự.

Từ hậu phương ra tiền tuyến – nghệ thuật như một dòng chảy thống nhất

Một điểm sáng của phim là cách VTV9 dựng lại hành trình thống nhất tinh thần qua hai miền đất nước bằng âm nhạc, múa, và phim ảnh. Trong khi hậu phương miền Bắc có "Năm anh em trên một chiếc xe tăng" – khúc ca của tình đồng đội và niềm tin chiến thắng, thì miền Nam có "Người mẹ cầm súng" – khúc bi tráng của người phụ nữ kiên trung. 

Những hình ảnh tư liệu về nhiếp ảnh gia Mầu Hoàng Thiết, nhà quay phim Phạm Khắc, đạo diễn Phạm Việt Tùng (người đã quay những thước phim giá trị khi xe tăng húc tung cánh cổng dinh Độc lập ngày 30-4-1975 - PV)… cho thấy nghệ sĩ lúc ấy chính là chiến sĩ – dấn thân giữa khói lửa để ghi lại từng thước phim chân thật về một dân tộc không khuất phục.

"Đặc biệt, thước phim xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập trưa 30/4/1975 của NSƯT Phạm Việt Tùng được tái hiện như một khoảnh khắc bất tử – nơi nghệ thuật hòa cùng lịch sử dân tộc. Chúng em xem phim mà xúc động vô cùng, khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong trái tim thế hệ nghệ sĩ trẻ" – diễn viên Minh Trâm (CLB Sân khấu Lạc Long Quân) chia sẻ.

Sự tiếp nối của thế hệ hôm nay – khi "Dáng đứng Việt Nam" vẫn ngân vang

Kết phim là hình ảnh xúc động: NSƯT Phi Yến cùng đạo diễn NSƯT Ca Lê Hồng tập múa cho các bạn trẻ CLB Lạc Long Quân tiết mục "Dáng đứng Việt Nam". Giữa khói hương tưởng niệm, âm nhạc và múa đan xen, những bàn tay, ánh mắt, động tác như gửi lời tri ân đến thế hệ đi trước.

Đó là cách VTV9 không chỉ làm phim để nhớ, mà để nối dài ký ức văn hóa dân tộc trong đời sống hôm nay. "Dáng đứng Việt Nam" không còn là dáng đứng trên chiến trường, mà là dáng đứng của con người thời bình – biết tri ân, biết tự hào, và biết sáng tạo tiếp nối.

Một góc nhìn nhân văn của VTV9 về văn hóa kháng chiến

Phim tài liệu "Văn hóa thời chống Mỹ (1960–1975)" không sa vào hoài niệm, mà khơi dậy năng lượng nhân văn – xem văn hóa như sức mạnh nội sinh của dân tộc. Những cuộc gặp giữa NSƯT Phi Yến, NSƯT Ca Lê Hồng và các diễn viên trẻ: Minh Trâm, Di Oanh, Quang Đại cùng ký ức của những tên tuổi lớn đã tạo nên một "bản hợp xướng ký ức", trong đó từng giai điệu, từng hình ảnh đều toát lên lòng yêu nước và tinh thần cống hiến.

Với cách kể dung dị, giàu cảm xúc, VTV9 đã góp phần nhắc nhở người xem rằng: văn hóa không chỉ là cái đẹp của quá khứ, mà là nguồn lực tinh thần để đất nước tiếp tục đi lên hôm nay.