Sửa luật để bảo vệ tốt hơn đoàn viên - lao động

Sáng 17-9, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM đã tổ chức hội nghị góp ý cho dự án Luật Công đoàn (sửa đổi). Nhiều vấn đề đã được các đại biểu quan tâm, thảo luận như Công đoàn đại diện người lao động (NLĐ) khởi kiện doanh nghiệp (DN) vi phạm pháp luật lao động; chuẩn hóa đội ngũ cán bộ Công đoàn… Dự án luật này dự kiến được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8 sắp tới.

Đơn giản quy trình khởi kiện

Một trong những vấn đề khiến các đại biểu trăn trở, góp ý nhiều nhất là việc đại diện NLĐ khởi kiện DN ra tòa khi NLĐ bị nợ lương, nợ BHXH...

Ông Phạm Chí Tâm, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP HCM, cho biết thời gian qua, các cấp Công đoàn thành phố gặp nhiều vướng mắc khi đại diện khởi kiện tại tòa các sự việc nợ lương, nợ BHXH khiến việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ bị hạn chế. Nhất là quy định Công đoàn muốn đại diện khởi kiện phải được ủy quyền của NLĐ. Nếu một DN có 1.000 lao động thì tất cả NLĐ phải làm giấy ủy quyền, mất rất nhiều thời gian. 

Vì vậy, cần đơn giản hóa thủ tục khởi kiện. "Cần quy định Công đoàn là đại diện đương nhiên, được quyền khởi kiện DN khi phát hiện đoàn viên bị xâm phạm quyền lợi mà không cần ủy quyền. Thực tế là quyền, lợi ích của NLĐ còn bị xâm phạm rất nhiều do DN nợ BHXH, cần chế tài đủ mạnh để DN tuân thủ pháp luật, trừ trường hợp bất khả kháng như DN bị thiệt hại nặng nề bởi thiên tai, dịch bệnh..." - ông Tâm góp ý.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Phước Dũng, đại diện LĐLĐ huyện Nhà Bè, cho biết đơn vị này đang tiếp nhận và hướng dẫn NLĐ khởi kiện một DN nợ BHXH suốt 29 tháng. Trường hợp này, Công đoàn muốn đại diện hơn 100 NLĐ khởi kiện phải được tất cả họ ủy quyền. Tuy nhiên, trở ngại hiện nay là DN đã đóng cửa, NLĐ thì tứ tán khắp nơi, rất khó tập hợp. Từ thực tế trên, ông Dũng đồng tình với quy định Công đoàn là đại diện đương nhiên được quyền khởi kiện khi DN vi phạm gây ảnh hưởng quyền lợi của NLĐ.

Bà Trần Kim Yến - đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thành ủy TP HCM - cho rằng trong vấn đề khởi kiện DN tại tòa, NLĐ luôn là bên yếu thế, rất khó kiện DN, nếu khởi kiện thì khả năng mất việc rất cao. Bà Yến nêu thực tế: "Tôi biết nhiều trường hợp NLĐ tháng nào cũng bị trừ lương, công nhân nữ tới ngày đi sinh không có BHYT do DN nợ, họ gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, tôi ủng hộ quy định Công đoàn đương nhiên được đại diện NLĐ khởi kiện tại tòa, điều này vừa giúp đơn giản thủ tục vừa giảm áp lực, chi phí cho NLĐ". 

Bà Yến cũng đặt vấn đề về việc xử lý ra sao khi Công đoàn tiếp cận vận động thành lập Công đoàn cơ sở nhưng DN từ chối thành lập vì nhiều lý do. Theo bà Yến, Công đoàn cơ sở hiện nay có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng thang lương, bảng lương, thực hiện cơ chế dân chủ cơ sở, đối thoại định kỳ… Do vậy, việc DN né tránh thành lập Công đoàn gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích của NLĐ.

Minh bạch tài chính, chuẩn hóa đội ngũ

Bên cạnh tăng cường quyền lợi và hoàn thiện quy định pháp luật để bảo vệ đoàn viên - lao động, các đại biểu cũng quan tâm đến vấn đề đào tạo, chăm lo đội ngũ cán bộ Công đoàn.

Ông Phạm Quốc Thuần, Phó Chủ tịch Công đoàn ĐHQG TP HCM, cho biết vai trò của Công đoàn cơ sở rất quan trọng, đòi hỏi phải được bảo đảm các điều kiện hoạt động. Luật Công đoàn hiện hành quy định chủ tịch, phó chủ tịch Công đoàn không chuyên trách được sử dụng 24 giờ/tháng (tương đương 288 giờ/năm) để hoạt động Công đoàn mà vẫn được đơn vị sử dụng lao động trả lương. 

Điều này được kế thừa trong dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi), song theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì giảng viên trường cao đẳng, học viện, trường đại học là chủ tịch, phó chủ tịch Công đoàn cơ sở được giảm 44 giờ làm việc/năm. Như vậy, đang có sự thiếu nhất quán giữa các quy định về điều kiện hoạt động của Công đoàn cơ sở. 

Theo ông Thuần, cần sửa đổi đồng bộ các quy định trên, theo đó chủ tịch, phó chủ tịch Công đoàn không chuyên trách được sử dụng ít nhất 24 giờ/tháng để hoạt động Công đoàn bởi khối lượng công việc của Công đoàn cơ sở hiện nay rất lớn. Mặt khác, chủ tịch Công đoàn cơ sở tại các đơn vị sự nghiệp công lập hiện không có phụ cấp chức vụ như một số đoàn thể khác, gây ảnh hưởng đến thu nhập và quyền lợi của cán bộ Công đoàn. 

"Nếu không quy định rõ thì không chỉ tiếng nói của Công đoàn bị hạn chế mà khi thực hiện cải cách lương theo vị trí việc làm và xây dựng vị trí việc làm, cán bộ Công đoàn sẽ rất thiệt thòi" - ông Thuần nói. Cũng liên quan vấn đề này, ông Đàm Trung Hiếu, Phó trưởng Phòng Quản lý lao động - Ban Quản lý các KCX-CN TP HCM, cho rằng nên xem xét trao quyền cho Tổng LĐLĐ Việt Nam trong việc tuyển dụng, đào tạo cán bộ để thực hiện nhiệm vụ phù hợp với yêu cầu của thực tiễn trong từng giai đoạn.

Về tài chính Công đoàn, bà Nguyễn Thị Mỹ Dung, Phó Giám đốc BHXH TP HCM, nhất trí với điều 31 dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) là Công đoàn thực hiện quản lý, sử dụng tài chính Công đoàn theo quy định của pháp luật và quy định của Tổng LĐLĐ Việt Nam. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng cần tăng cường tính minh bạch, tránh tình trạng chi sai mục đích.