Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 19-12 cho biết tiến trình đàm phán giữa quân đội nước này và Mỹ về việc trả lại tàu lặn tự hành (UUV) “không gặp trở ngại” gì. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cũng bày tỏ tin tưởng vấn đề UUV sẽ được giải quyết thỏa đáng.
Nhật Bản lên tiếng
Trước đó, Bắc Kinh cáo buộc Washington thổi phồng vụ UUV Mỹ bị tàu hải quân Trung Quốc thu giữ ở biển Đông vào tuần rồi. Phản ứng chuyện Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump cáo buộc Bắc Kinh “đánh cắp” chiếc UUV nói trên, bà Hoa nói thông tin đó hoàn toàn không chính xác. Tờ Thời báo Hoàn cầu, ấn phẩm phụ của Nhân dân Nhật báo, hôm 19-12 tiếp tục đăng bài viết chỉ trích ông Trump giữa lúc căng thẳng ngoại giao 2 nước liên quan đến cuộc điện đàm gây tranh cãi giữa ông và lãnh đạo Đài Loan chưa hạ nhiệt.
“Ông Trump hành xử không giống một nhân vật sẽ trở thành ông chủ Nhà Trắng trong vòng một tháng nữa. Ông ấy cho thấy mình không biết làm thế nào lãnh đạo một siêu cường” - tờ báo nhận định.
Trong khi đó, người phát ngôn chính phủ Nhật Bản yêu cầu Bắc Kinh giải thích vụ thu giữ UUV của Mỹ. “Chúng tôi hy vọng vấn đề này sẽ sớm được giải quyết và chúng tôi cho rằng Trung Quốc cần giải thích rõ ràng căn cứ pháp lý của hành động này với cộng đồng quốc tế” - Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga nói tại một cuộc họp báo. Đây được xem là bình luận công khai đầu tiên của chính phủ Nhật Bản về vụ Trung Quốc thu giữ UUV ở hải phận quốc tế hôm 15-12. Theo Reuters, UUV này do tàu nghiên cứu hải dương USNS Bowditch vận hành tại vùng biển cách vịnh Subic khoảng 50 hải lý về phía Tây Bắc.
Tàu USNS Bowditch ở biển Đông Ảnh: REUTERS
Nỗi lo của Washington
Truyền thông nhà nước và giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng UUV bị thu giữ là một nỗ lực do thám của Washington ở vùng biển tranh chấp. “Việc giảm nhẹ những hoạt động của UUV không thể che đậy được ý định thực sự đằng sau nó. Thiết bị hoạt động ở biển Đông này chỉ là phần nổi của tảng băng chìm trong chiến lược quân sự của Mỹ, trong đó có chiến lược nhằm vào Trung Quốc” - Nhân dân Nhật báo ngày 19-12 bình luận. Tờ báo này cũng dẫn nhận định của ông Trương Hoàng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu an ninh của Trường ĐH Công nghệ Quốc gia (Trung Quốc), cho rằng Mỹ lấy cớ thiết bị phục vụ mục đích dân sự để thu thập thông tin có thể được dùng cho lĩnh vực quân sự. “Ngay khi một UUV đi vào vùng biển của chúng tôi, nó có thể được sử dụng để thu thập tất cả thông tin về các tuyến đi lại của tàu ngầm, đe dọa nghiêm trọng an ninh hải quân” - ông Trương nói.
Giáo sư Mã Cương của Trường ĐH Quốc phòng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc chỉ ra rằng USNS Bowditch là một tàu chuyên do thám vùng ven biển Trung Quốc từ năm 2002. Tàu này từng dính đến các sự cố trong giai đoạn 2001-2002 khi bị tàu hải quân Trung Quốc bám theo ở biển Hoàng Hải. Tuy nhiên, chuyên gia Nghê Nhạc Hùng tại Trường ĐH Khoa học Chính trị và Luật Thượng Hải nghĩ sự cố này sẽ không làm ảnh hưởng đến tổng thể mối quan hệ Trung - Mỹ vì nó nhỏ hơn nhiều so với sự cố hồi năm 2001. Khi đó, một máy bay do thám Mỹ và một máy bay chiến đấu Trung Quốc va chạm trên không khiến một phi công Trung Quốc thiệt mạng.
Dù vậy, nỗi lo của Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain đối với vụ việc là Trung Quốc sẽ nghiên cứu UUV để thu thập bí mật quân sự của Mỹ. Ông Jason Miller, giám đốc truyền thông của nhóm chuyển giao quyền lực của ông Trump, hôm 18-12 nói Trung Quốc có thể trả lại “một đống kim loại” hoặc một túi dây nhợ sau khi giữ UUV trong vài ngày.
Mỹ “đánh mất” vai trò lãnh đạo
Các nhà ngoại giao và giới phân tích ở châu Á đang cảm thấy khó hiểu khi chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama không có phản ứng mạnh trước những hành động liên tục từ phía Trung Quốc, trong đó mới nhất là vụ tàu Trung Quốc thu giữ UUV của Mỹ trong vùng biển ngoài khơi Philippines.
Một điểm đáng chú ý khác là vụ việc xảy ra bên ngoài cái gọi là “đường 9 đoạn” phi pháp của Trung Quốc ở biển Đông. Theo giới phân tích, điều này cho thấy Bắc Kinh có ý muốn nói toàn bộ biển Đông đang do họ “cai quản” bất chấp việc Mỹ hoàn toàn được phép thực hiện các hoạt động quân sự trong vùng đặc quyền 200 hải lý của Philippines.
Một số người còn chỉ ra rằng chính quyền Mỹ hiện nay thậm chí đã không điều tàu khu trục tuần tra tại địa điểm xảy ra vụ việc (nằm gần vịnh Subic, nơi từng đặt căn cứ hải quân Mỹ và vẫn được tàu Mỹ thường xuyên lui tới). “Các đồng minh và các nhà quan sát khó có thể không đưa ra kết luận rằng vị thế của Mỹ trong khu vực đã bị thu hẹp” - ông Douglas H. Paal, phó chủ tịch nghiên cứu tại Viện Hòa bình quốc tế Carnegie Endowment (Mỹ), nhận định.
Theo tờ The New York Times, hành động lần này của Trung Quốc còn khác thường ở chỗ nó nhằm thách thức một tổng thống đắc cử Mỹ (Donald Trump) thay vì tổng thống mới nhậm chức như những vụ việc trong quá khứ. “Trung Quốc muốn cho thấy họ đang thiết lập quy tắc ở biển Đông, đồng thời tuyên bố biển Đông là sân sau của họ. Nếu Trung Quốc có thể thoát khỏi vụ việc này mà không bị (Mỹ) trừng phạt gì, điều này sẽ phát đi thông điệp đáng lo ngại đến các quốc gia trong khu vực” - chuyên gia Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á - Thái Bình Dương (Mỹ), nhấn mạnh. Ngoài ra, theo ông này, một số nhà lãnh đạo, như Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, sẽ cảm thấy “xoay trục” từ Mỹ sang Trung Quốc là hợp lý.
Vụ Trung Quốc thu giữ UUV Mỹ, cùng với những sự kiện như tình hình TP Aleppo - Syria, cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ… khiến Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain lo ngại Mỹ đang đánh mất vai trò lãnh đạo trên thế giới. “Nước Mỹ đang nhượng bộ ở khắp nơi. Tôi cho rằng vấn đề chính là ở chỗ lời nói của Tổng thống Obama thường xuyên không được củng cố bằng hành động” - báo Vzglyad trích nhận xét của ông Robert Gates, cựu bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và cựu giám đốc CIA.
Lục San
và quét mã QR
Bình luận (0)