Hướng tới nền nông nghiệp đa giá trị

Ngày 10-2, tại Bạc Liêu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp với UBND tỉnh Bạc Liêu và Báo Tuổi Trẻ tổ chức Hội thảo với chủ đề "Phát triển mô hình Lúa thơm - Tôm sạch vùng Mê Kông". Hội thảo nhằm hướng đến nền nông nghiệp sinh thái, bền vững và tích hợp đa giá trị cho vùng ĐBSCL.

Mô hình sản xuất bền vững

Mô hình luân canh tôm - lúa xuất hiện ở ĐBSCL từ năm 2001 nhưng rồi phát triển phập phù, có thời điểm "biến mất" hoàn toàn ở một vài địa phương. Đến năm 2020, mô hình này quay trở lại và được đánh giá là bền vững nhất, phù hợp nhất để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại Bạc Liêu, đến năm 2021, diện tích sản xuất lúa - tôm đã mở rộng đến 39.404 ha, tăng gấp gần 6,8 lần so với năm 2001, chiếm khoảng hơn 33% diện tích nuôi tôm toàn tỉnh. Hiện thu nhập từ mô hình lúa - tôm ở Bạc Liêu và các tỉnh lân cận đạt giá trị trên 90 triệu đồng/ha, lợi nhuận 40 - 60 triệu đồng/ha/năm.

"Đây là mô hình phát triển bền vững, lợi nhuận cao hơn 15% - 30% so với độc canh cây lúa; có nhiều doanh nghiệp thực hiện liên kết sản xuất. Có thể nói mô hình lúa - tôm là mô hình bền vững, hiệu quả, tạo ra các sản phẩm sạch, phù hợp với quy trình GAP, giúp nông dân áp dụng các biện pháp canh tác, phòng chống dịch ít sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…" - ông Phạm Văn Thiều, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu, nhận định.

Tại hội thảo, nông dân Phạm Chí Mến ở huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang cho biết gia đình ông đã thu hoạch được 5 vụ lúa ST trong mô hình lúa - tôm, mang lại kết quả ngoài mong đợi. "Cái được nhất của việc trồng lúa ST là năng suất và giá thành ổn định. Từ khi áp dụng mô hình này, không chỉ riêng tôi mà nhiều nông dân trong khu vực nhiệt tình hưởng ứng. Hiện nay, mô hình này cho tổng nguồn thu khoảng 170 triệu đồng/ha, một con số rất phấn khởi đối với nông dân" - ông bộc bạch.

Nhiều đại biểu và nhà khoa học nhìn nhận mô hình lúa - tôm tạo ra hệ sinh thái, môi trường an toàn, ổn định, có lợi cho nuôi tôm và trồng lúa bền vững. Từ đó, mô hình này cho ra sản phẩm an toàn, đáp ứng cho người tiêu dùng và xuất khẩu hiện nay. Đó chính là cơ sở để khuyến khích mở rộng không giới hạn diện tích lúa - tôm cho vùng ĐBSCL.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan tham quan mô hình lúa - tôm tại huyện Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu

Làm thương hiệu chính từ cảm xúc

PGS-TS Dương Nhựt Long, Khoa Thủy sản - Trường ĐH Cần Thơ, lưu ý các ngành chức năng cần quan tâm giúp nông dân nâng cao chất lượng sản phẩm.

"Chỉ đạt năng suất cao thôi chưa đủ, quan trọng là chất lượng sản phẩm của chúng ta có đáp ứng được điều kiện xuất khẩu hay không. Hiện nay, tỉ lệ hộ nuôi có ao để vèo tôm trước khi thả giống ra ruộng rất thấp, điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng con tôm. Đây là vấn đề chúng tôi nhìn thấy nhưng có nhiều hộ dân chưa làm được. Khi chất lượng con giống được bảo đảm thì rủi ro là rất thấp, chất lượng sản phẩm cũng cao hơn để phục vụ xuất khẩu" - GS Long nhận xét.

Trong khi đó, ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Nam Miền Trung, cho rằng các cơ quan chuyên ngành cần có khảo sát cụ thể về sản lượng, quy hoạch, giá trị, thị trường tổng thể của mô hình sản xuất trong khu vực. Sau khi có khảo sát thì cung cấp thông tin đến địa phương để có quy hoạch cụ thể nhằm có hướng phát triển mô hình một cách hiệu quả.

Nói về việc làm thương hiệu sản phẩm từ mô hình lúa - tôm, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho rằng cần phải làm thương hiệu từ chính cảm xúc và niềm tự hào với sản phẩm của mình. Việc xây dựng thương hiệu phải bắt đầu từ những đúc kết, những câu chuyện cảm xúc được khắc họa một cách dễ hiểu nhất.

"Chủ đề của hội thảo là "Lúa thơm - Tôm sạch", đây chỉ mới là nhãn hiệu chứ chưa phải là thương hiệu. Vì thế tôi đã thêm vào câu "Hướng tới nền nông nghiệp sinh thái, bền vững và tích hợp đa giá trị" - đây mới là thương hiệu. Hôm nay, chúng ta gặp nhau tại "Bạc Liêu giấc mơ tình yêu", vậy tại sao chúng ta không dám mơ và mơ lớn? Chúng ta hãy cứ mơ về một vùng Mê Kông xanh với việc mở rộng mô hình lúa - tôm càng rộng càng tốt" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan bày tỏ.