Thủy sản cao cấp khó tiêu thụ nội địa

Ngày 1-8, tại TP HCM, Bộ Công Thương tổ chức hội nghị thúc đẩy tiêu thụ thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước.

Chưa xứng với tiềm năng

Theo ông Huỳnh Minh Tường, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), doanh số xuất khẩu thủy sản đạt hơn 10 tỉ USD/năm, chinh phục hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thế nhưng, sức tiêu thụ của thị trường trong nước 100 triệu dân với tầng lớp trung lưu đang tăng mạnh hiện vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Thực tế hiện nay, thị trường xuất khẩu đang gặp khó khăn. Trong khi đó, tại thị trường nội địa, cơ quan quản lý đang đẩy mạnh kiểm soát chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm. Đây chính là thời điểm vàng cho các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu đưa sản phẩm chất lượng cao ra thị trường nội địa. Do đó, các DN cần nhìn nhận lại chiến lược và phát triển thị trường trong nước một cách bài bản, chuyên nghiệp hơn, vượt qua trở ngại về giá trước đây.

"Phát triển thị trường nội địa sẽ là một trong những định hướng trọng tâm của VASEP từ nay đến năm 2030. Chúng tôi đã và đang triển khai nhiều hoạt động với mong muốn đưa những sản phẩm chất lượng quốc tế từ những DN có kinh nghiệm và năng lực xuất khẩu đến người tiêu dùng Việt Nam" - ông Tường thông tin.

Là Phó Tổng Giám đốc Công ty Baseafood, ông Tường cho biết công ty có 2 cửa hàng giới thiệu và bán hải sản. Tại 2 cửa hàng này, sản phẩm thường có giá cao hơn các cửa hàng lân cận 20% do tuân thủ nghiêm ngặt việc tuyển chọn nguyên liệu cũng như chấp hành các quy định về an toàn thực phẩm, thuế. Khách hàng của Baseafood chủ yếu là những người đã biết đến thương hiệu của công ty hoặc có nhu cầu mua để biếu tặng. Doanh thu 2 cửa hàng thời điểm gần đây có tăng trưởng tích cực, dù chưa mạnh.

Ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn thủy sản Minh Phú, cho rằng rất khó bán sản phẩm trong nước vì giá thấp hơn xuất khẩu đến 30%. Trước đây, DN này từng hợp tác với một nhà bán lẻ để phân phối tôm nhưng liên tục bị yêu cầu giảm giá trong khi công ty đang bán hòa vốn, không thể giảm giá được nữa.

Cũng theo ông Quang, hiện nay, các nước nhập khẩu kiểm soát kháng sinh trong tôm rất chặt, chỉ cần dính một lô sẽ bị đăng thông tin lên mạng xã hội, nhà xuất khẩu có nguy cơ bị ngưng xuất khẩu để giải trình, khắc phục. Do đó, tôm mua xuất khẩu giá cao, lượng hàng còn lại bị đổ ra thị trường trong nước với giá rẻ. "Tôm rớt đáy (tôm bệnh chết - PV) về nguyên tắc không được dùng làm thực phẩm nhưng vẫn có thương lái thu gom và bán cho người tiêu dùng với giá rẻ hơn 20%-30%. Trong nước còn có hiện tượng thương lái ngâm tôm 24-48 giờ cho tôm nặng lên và chào giá thấp" - ông Quang phản ánh thực tế khiến DN xuất khẩu rất khó cạnh tranh.

Đáng nói là hơn 80% doanh số của các DN đến từ kênh xuất khẩu nên DN không thể "đánh đổi" chất lượng để sử dụng nguyên liệu giá thấp bán riêng cho thị trường trong nước bởi lo lây nhiễm chéo. "Nhà nước, các siêu thị cần kiểm soát chặt vấn đề này bởi tôm nhiễm kháng sinh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng" - ông Quang kiến nghị.

Ông Nguyễn Nam Vinh, Phó Giám đốc Công ty TNHH Huy Nam, cũng than rằng thị trường nội địa tưởng hấp dẫn nhưng thực tế "chua lắm"! Không chỉ vấn đề giá cả, bán hàng ở thị trường nội địa còn gặp nhiều vấn đề khó khăn khác, chẳng hạn thanh toán chậm...

Cần có chiến lược bán hàng nội địa

Chia sẻ kinh nghiệm khai thác thị trường trong nước, một số DN xuất khẩu có nhiều năm bán hàng nội địa như Công ty CP Sài Gòn Food, Công ty TNHH Hải Nam, Công ty TNHH Cá ngừ Việt Nam... cho hay sản phẩm tiêu thụ nội địa cần được điều chỉnh phù hợp khẩu vị, thị hiếu tiêu dùng trong nước. Ví dụ, thị trường nước ngoài không thích sản phẩm có xương, thường ưa chuộng phi-lê, còn khách hàng trong nước vẫn thích xương, đầu. Bên cạnh đó, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng sự tiện lợi nên cần sản phẩm phải được sơ chế hoặc chế biến sẵn.

Các DN cho biết khi có thêm thị trường nội địa, DN sẽ tối ưu được nguồn nguyên liệu, công suất nhà máy, việc làm thường xuyên cho người lao động nên không đặt nặng vấn đề lợi nhuận.

Phát biểu tại hội nghị, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, thông tin từ năm sau, tất cả hàng hóa nội địa phải xác thực và truy xuất nguồn gốc. DN cần có chiến lược riêng cho thị trường nội địa, phù hợp nhu cầu thị hiếu từng vùng miền. Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ phối hợp với các hiệp hội ngành hàng thực hiện các chương trình truyền thông, đẩy mạnh tiêu thụ thủy sản trong nước. Với các chuỗi bán lẻ có vốn đầu tư nước ngoài, cần tăng tỉ lệ thủy sản trong nước tiêu thụ hơn nữa.

Ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, đề xuất hình thành một chiến lược khuyến khích người tiêu dùng Việt Nam sử dụng thủy hải sản thay cho các sản phẩm giàu đạm khác vì lợi ích sức khỏe và phát triển lâu dài của người Việt.

Hiện tại, tỉ lệ tiêu dùng thủy hải sản của Việt Nam chỉ đạt 20,1% trong tổng tiêu dùng thực phẩm hằng ngày trong khi Nhật Bản là khoảng 50%. "Việt Nam có thể thiết lập tiêu chuẩn liên quan đến thủy hải sản để tạo ra những sản phẩm "quốc hồn quốc túy", bảo đảm người Việt Nam được dùng những sản phẩm thủy hải sản chất lượng tốt nhất của mình, chứ không chỉ bán sản phẩm tốt ra nước ngoài theo tiêu chuẩn của họ" - ông Đức gợi ý.