Tình trạng thiếu lao động có thể tiếp diễn trên toàn cầu

Báo cáo mới đây của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho thấy dân số già đi, những thay đổi về công nghệ, thiếu năng lực kỹ thuật và sự thay đổi hành vi của người lao động đối với công việc... là một số trong rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu lao động kéo dài, trở thành một thách thức thường trực đối với nền kinh tế toàn cầu.

Trong báo cáo thường niên về các vấn đề việc làm và xã hội trên thế giới được công bố tuần qua, ILO cảnh báo xu hướng này có thể xảy ra trên quy mô toàn cầu. Các khảo sát gần đây cho thấy 77% lãnh đạo doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuyển dụng ứng viên có kỹ năng phù hợp. Mười năm trước, chỉ có 35% trong số họ cho biết đã gặp những khó khăn như vậy.

Chẳng hạn ở Mỹ, Phòng Thương mại Mỹ ghi nhận tình trạng thiếu hụt đáng kể về nhân công trong các lĩnh vực vận tải, chăm sóc sức khỏe và trợ giúp xã hội, cũng như dịch vụ lưu trú và ăn uống.

Liên minh châu Âu thì xác nhận các lĩnh vực như xây dựng, công nghệ thông tin và truyền thông, sản xuất và chăm sóc sức khỏe cũng đang trong tình trạng thiếu lao động. Sự già đi của dân số ở các nước giàu cũng khiến nhu cầu nhân công tăng lên trong lĩnh vực y tế vốn đang thiếu hụt.

ILO chỉ ra rằng tình trạng thiếu nhân viên y tế thậm chí "có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu những nhà hoạch định chính sách không đưa ra các giải pháp để khắc phục nhanh chóng điều này" - báo cáo nhấn mạnh.

Đại dịch COVID-19 cũng đã làm thay đổi thái độ của người lao động đối với việc làm. Ông Richard Sanders, Giám đốc nghiên cứu của ILO, cho biết trong số những người bị ảnh hưởng bởi COVID-19, khoảng 20% trong số họ đã nghỉ việc. Và ngay cả khi những nhân viên đã trở lại làm việc, thì họ cũng sẽ không làm việc với số giờ như trước nữa.

Chẳng hạn ở Mỹ, khoảng 280.000-680.000 người mắc COVID-19 kéo dài đã nghỉ việc. Những người tiếp tục đi làm cũng đã giảm số giờ làm việc từ 2% - 3%, tương đương 20.000-39.000 giờ làm việc toàn thời gian. Đó là chưa kể, số lượng người lao động nghỉ ốm cũng có xu hướng gia tăng. Sự kiệt sức và căng thẳng là những nguyên nhân quan trọng gây ra tình trạng này, đặc biệt đối với nhân viên trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và khách sạn.

Cuộc cách mạng công nghệ với trí tuệ nhân tạo (AI), khủng hoảng khí hậu và chuyển đổi năng lượng cũng sẽ đòi hỏi việc tiếp thu các kỹ năng mới. ILO lo ngại những thay đổi công nghệ sẽ dẫn đến sự phát triển về nhu cầu kỹ năng và nguy cơ thiếu hụt nguồn nhân lực đáp ứng các yêu cầu mới này sẽ trở nên thường xuyên hơn.

Gilbert Houngbo, Tổng Giám đốc ILO nhấn mạnh sự mất cân bằng trên thị trường lao động đang ngày càng gia tăng một cách "đáng lo ngại".

Trong khi đó, Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) mới đây đã cảnh báo gần 40% lao động trên toàn cầu sẽ chịu ảnh hưởng từ công nghệ trí thông minh nhân tạo. Trong đó sẽ có rất nhiều người bị mất việc vì bị AI thay thế.

Tại các nước phát triển, tỉ lệ lao động chịu ảnh hưởng bởi AI có thể lên đến 60%. Một nửa trong số đó sẽ hưởng lợi từ công nghệ mới và nửa còn lại sẽ mất việc.