TP HCM - Thành phố sáng tạo toàn cầu về điện ảnh: Hướng đến mô hình "điện ảnh xanh"

Ngày 31-10, UNESCO đã chính thức ghi danh TP HCM là Thành phố sáng tạo toàn cầu trên lĩnh vực điện ảnh. NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM, đã chia sẻ cùng Báo Người Lao Động những cảm xúc và định hướng phát triển trong chặng đường mới.

.Phóng viên: Cảm xúc của bà như thế nào khi TP HCM được vinh danh là Thành phố Điện ảnh?

- NSND NGUYỄN THỊ THANH THÚY: Đó là niềm tự hào lớn lao không chỉ của giới làm phim mà của toàn thể người dân TP HCM. Việc được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo về Điện ảnh khẳng định vị thế của TP HCM như một trung tâm năng động, hội tụ và lan tỏa các giá trị sáng tạo. Điện ảnh không chỉ là nghệ thuật, mà còn là công nghiệp văn hóa mang tính chiến lược, góp phần quảng bá hình ảnh, bản sắc và tâm hồn của một đô thị trẻ và hội nhập tràn đầy năng lượng. Danh hiệu này mở ra nhiều cơ hội hơn cho các thế nghệ sĩ và những người làm điện ảnh để phát triển nghề nghiệp và lan tỏa những giá trị thiết thực cho xã hội, đồng thời cống hiến sáng tạo phục vụ khán giả ở một tầm cao mới.

.Những yếu tố nào giúp TP HCM TP được UNESCO lựa chọn là Thành phố Sáng tạo về Điện ảnh, thưa bà?

- TP HCM là bức tranh sống động của sự giao thoa văn hóa - nơi 54 dân tộc cùng sinh sống, nơi phương Đông gặp gỡ phương Tây, và truyền thống hòa quyện cùng hiện đại. Chính sự đa dạng này tạo nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà làm phim, khi mỗi góc phố đều có một câu chuyện đáng kể. Thành phố hiện là trung tâm sản xuất phim lớn nhất cả nước, với số lượng phim thương mại ra rạp hằng năm vượt trội. Nhiều bộ phim đạt doanh thu trăm tỉ đồng, ghi dấu tên tuổi của những đạo diễn trẻ như Nguyễn Quang Dũng, Lý Hải, Trấn Thành... Đặc biệt là những tác phẩm gần đây như: "Mưa đỏ", "Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối", "Đào, phở và piano"... đã thu hút đông khán giả, đạt doanh thu đồng thời đạt chất lượng nghệ thuật.

Điều này không chỉ phản ánh tiềm năng thị trường mạnh mẽ, mà còn cho thấy sự năng động và sáng tạo của thế hệ đạo diễn trẻ - những người đang định hình diện mạo mới cho điện ảnh Việt Nam. Trên thực tế, ngay từ thập niên 1990, TP HCM đã được mệnh danh là "kinh đô điện ảnh". Sự năng động, khả năng tiếp cận thị trường nhanh chóng, cùng các nguồn vốn xã hội hóa đã giúp thành phố xây dựng môi trường làm phim nhộn nhịp, phát triển mạnh mẽ mà không phụ thuộc quá nhiều vào tài trợ từ nhà nước.

Điện ảnh TP HCM hiện có 935 doanh nghiệp và gần 10.000 lao động, doanh thu ước đạt 500 triệu USD mỗi năm; hệ thống 52 cụm rạp, 295 phòng chiếu và 184 không gian sáng tạo - tất cả tạo nên một hệ sinh thái điện ảnh sôi động và chuyên nghiệp.

.Danh hiệu Thành phố Điện ảnh UNESCO mang lại những cơ hội gì cho điện ảnh TP HCM và Việt Nam?

- Trước hết, TP HCM sẽ trở thành cầu nối giữa điện ảnh Việt Nam và thế giới, mở rộng hợp tác quốc tế, trao đổi chuyên gia và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để Liên hoan Phim quốc tế TP HCM (HIFF) phát triển thành sự kiện thường niên với tầm ảnh hưởng khu vực.

Danh hiệu này giúp định vị lại vai trò của điện ảnh - không chỉ là ngành công nghiệp giải trí mà còn là nguồn lực văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần, giáo dục thẩm mỹ và ý thức xã hội. TP HCM đang hướng đến mô hình "điện ảnh xanh", kết hợp phát triển sáng tạo với bảo vệ môi trường, đồng thời phát huy bản sắc văn hóa và hội nhập quốc tế.

.Thách thức của điện ảnh TP HCM hiện nay là gì?

- Điện ảnh TP HCM đã phát triển mạnh về thị trường, song vẫn thiên về tính giải trí thương mại; vì vậy, cần thêm những tác phẩm có chiều sâu, khai thác di sản, lịch sử, văn hóa đô thị… Thách thức của điện ảnh TP HCM hiện nay là nguồn nhân lực và chính sách: lực lượng làm nghề còn thiếu đồng bộ, kỹ năng quản lý và sản xuất chuyên nghiệp chưa cao, công nghệ số chưa được ứng dụng rộng rãi. Dù Luật Điện ảnh đã quy định Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, song việc triển khai còn chậm, trong khi chính sách ưu đãi thuế và đầu tư chưa thật sự mạnh. Bên cạnh đó, vi phạm bản quyền vẫn là vấn đề nhức nhối cần phải được kiểm soát hiệu quả hơn.

.Trước những cơ hội và thách thức nêu trên, TP HCM sẽ có những bước đi cụ thể nào?

- Thành phố sẽ tập trung vào 3 hướng trọng tâm: Đầu tư vào tác phẩm có chiều sâu văn hóa, hỗ trợ các đạo diễn, biên kịch trẻ sáng tạo những đề tài gắn với con người, lịch sử và khát vọng phát triển đô thị; Xây dựng hệ sinh thái điện ảnh sáng tạo với trung tâm hậu kỳ, phim trường mở, học viện đào tạo, thư viện kịch bản và Quỹ hỗ trợ phim nghệ thuật;

Thành phố cũng hướng tới phát triển tổ hợp sinh thái điện ảnh kết hợp nhiều khu vực như Củ Chi, Cần Giờ… vừa phục vụ sản xuất phim, vừa trở thành điểm du lịch văn hóa. Đồng thời, TP HCM sẽ tổ chức chợ phim, bảo tàng điện ảnh, liên hoan phim quốc tế, qua đó quảng bá hình ảnh TP HCM như một đô thị sáng tạo, thân thiện và giàu bản sắc.

.Bà muốn gửi gắm thông điệp gì đến cộng đồng nghệ sĩ và khán giả TP HCM?

- Tôi mong rằng mỗi nghệ sĩ, mỗi nhà làm phim và khán giả hãy coi điện ảnh như tiếng nói của tâm hồn thành phố. Hãy kể những câu chuyện của chính chúng ta bằng ngôn ngữ sáng tạo và nhân văn, để thế giới hiểu hơn về con người Việt Nam. Danh hiệu UNESCO là niềm vinh dự, nhưng quan trọng hơn, đó là trách nhiệm cùng giữ gìn, phát huy bản sắc, nâng cao chất lượng sáng tạo và lan tỏa tinh thần hội nhập - nghĩa tình đặc trưng của Sài Gòn. Có thể nói đây là bước ngoặt quan trọng, mở ra chương mới cho công nghiệp điện ảnh Việt Nam. 

NSƯT LÊ THIỆN:

Sẽ trình làng nhiều bộ phim hay

Là một nghệ sĩ từng chứng kiến bao thăng trầm của sân khấu và điện ảnh, tôi vui mừng khi TP HCM trở thành Thành phố Điện ảnh đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á. Đây là phần thưởng cho tinh thần sáng tạo không ngừng của những người làm nghệ thuật. Tôi hy vọng từ đây sẽ trình làng nhiều bộ phim hay, giá trị, phản ánh chân thật cuộc sống, con người TP HCM - thân thiện, nghĩa tình.

PGS-TS TRẦN YẾN CHI (Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh TP HCM):

Hình thành hệ sinh thái điện ảnh toàn diện

Giá trị cốt lõi của danh hiệu này là phải biến sáng tạo thành sức mạnh phát triển bền vững. TP HCM cần kết hợp giữa chính sách, giáo dục và hạ tầng để hình thành hệ sinh thái điện ảnh toàn diện, giúp điện ảnh vừa là ngành công nghiệp vừa là công cụ kể chuyện văn hóa.