Xuất khẩu thích ứng với tình hình mới

Trong khuôn khổ Diễn đàn Xuất khẩu 2025 do Bộ Công Thương phối hợp cùng UBND TP HCM tổ chức, đang diễn ra tại TP HCM, nhiều cơ quan quản lý và doanh nghiệp (DN) cùng nhau phân tích bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động, đồng thời đề xuất loạt giải pháp nhằm giúp hàng Việt thích ứng với xu hướng bảo hộ thương mại, cũng như những tiêu chuẩn khắt khe mới về xanh và số.

Còn nhiều thị trường tiềm năng

Ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường nước ngoài - Bộ Công Thương, nhấn mạnh xuất khẩu Việt Nam không thể tiếp tục phụ thuộc vào một vài thị trường lớn mà phải đa dạng hóa. Ông nói: "Nếu biết tận dụng cơ hội, chúng ta không chỉ phân tán rủi ro mà còn nâng tầm hàng hóa Việt trên bản đồ thương mại quốc tế".

Hiện tại, Việt Nam đã ký 17 hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương, đưa tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 lên hơn 786 tỉ USD, trong đó xuất khẩu đạt 405 tỉ USD. Tuy nhiên, khoảng 70% giá trị này tập trung vào các thị trường như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và ASEAN. "Sự phụ thuộc cao khiến xuất khẩu Việt dễ bị ảnh hưởng bởi các chính sách thuế quan, tiêu chuẩn môi trường hay biến động kinh tế toàn cầu" - ông Linh nói và chỉ ra nhiều thị trường tiềm năng như Mỹ Latinh, Trung Đông, Bắc Âu, Canada hay Liên minh Kinh tế Á - Âu. Nhưng mở cửa thị trường mới không hề đơn giản.

Ông Huỳnh Lê Đại Thắng - Ủy viên Ban Chấp hành Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM (HAWA), Giám đốc Công ty TNHH Đồ gỗ Nghĩa Sơn - chia sẻ kinh nghiệm: Bán hàng sang EU, DN phải "nâng cấp bản thân" để đáp ứng kiểm tra khắt khe, đôi khi là kiểm tra không báo trước. Ông kể: "Nhiều lúc đang uống cà phê sáng, phải chạy về tiếp đoàn". Cùng với đó, DN phải nghiên cứu kỹ thị hiếu và đầu tư kiểu dáng sản phẩm phù hợp, đồng thời phân biệt rõ cách bán sỉ và bán lẻ để chuẩn bị cho các kênh bán hàng mới.

Trong khi đó, bà Veronica Alcaraz Silva, Trưởng đại diện Coppel Việt Nam, cho biết hệ thống bán lẻ Coppel tại Mexico và nhiều nước Mỹ Latinh đang có nhu cầu lớn về quần áo, giày dép, đồ gia dụng. Nguyên nhân là do kinh tế khó khăn, người tiêu dùng Mỹ Latinh quan tâm đến sản phẩm có giá hợp lý, chất lượng ổn định. "Việt Nam nên chủ động nguyên liệu thay vì phụ thuộc nhập khẩu để bảo đảm tiêu chí truy xuất nguồn gốc" - bà nói.

Nhiều nhà nhập khẩu quốc tế cũng thông tin nhiều sản phẩm làm từ nguyên liệu trong nước của Việt Nam, đặc biệt là nguyên liệu bền vững như tre, trúc, lục bình… đang rất được ưa chuộng.

Đa kênh là yêu cầu bắt buộc

Một hướng đi mới nổi bật tại diễn đàn là đẩy mạnh xuất khẩu qua thương mại điện tử (TMĐT). Bà Đặng Thanh Thiên Hậu, chủ Công ty TNHH Yến sào FanZa, cho biết DN của bà đang kết hợp kênh bán hàng trực tiếp tại siêu thị King Kong Phú Quốc với việc đưa sản phẩm lên Shopee, TikTok Shop, quảng bá qua Facebook và nghiên cứu thêm các kênh quốc tế như Alibaba.

Các sản phẩm của FanZa đa dạng, từ yến chưng sẵn giá 52.000 đồng đến tổ yến nguyên chất hơn 3 triệu đồng, đi kèm với việc đầu tư nội dung video bán hàng trên TikTok để tiếp cận khách hàng trẻ. "Chỉ dựa vào kênh offline là không đủ. Đa dạng hóa kênh bán hàng, đặc biệt là TMĐT, giúp DN mở rộng thị trường và nâng cao thương hiệu" - bà Hậu đúc kết.

Đồng quan điểm, ông Trần Lâm, nhà sáng lập Julyhouse và Macaland, cũng có gian hàng trên các sàn TMĐT, cho rằng DN nhỏ và vừa rất cần chiến lược đa kênh. Ông nhấn mạnh nếu chỉ tập trung vào offline hoặc online thì khó tối ưu nguồn lực. Việc kết hợp TMĐT, bán trực tiếp và kênh B2B (DN với DN) sẽ tạo hệ sinh thái kinh doanh bền vững. "Đa kênh không chỉ giúp tăng doanh số trước mắt mà còn là cách thử nghiệm, tìm ra kênh phù hợp nhất với sản phẩm và khách hàng. Đây là xu hướng nhiều DN nhỏ và vừa ở Việt Nam đang áp dụng để tồn tại và phát triển lâu dài" - ông Lâm nói.

Các chuyên gia cho rằng chiến lược đa kênh là yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh thị trường ngày càng số hóa. Chuyên gia TMĐT Lưu Thanh Phương chỉ ra rằng hành vi người tiêu dùng Việt vẫn đa dạng: có nhóm thích trải nghiệm trực tiếp, có nhóm tin vào sàn TMĐT và một bộ phận trẻ lại mua ngay trên mạng xã hội. Do đó, nếu DN không hiện diện trên nhiều kênh thì sẽ tự đánh mất khách hàng tiềm năng.

Ông cũng lưu ý, việc sản xuất nội dung sáng tạo, đặc biệt video ngắn trên TikTok hay YouTube Shorts, là chìa khóa để nông sản, đặc sản Việt tiếp cận thế hệ trẻ. Còn các kênh B2B quốc tế như Alibaba, Amazon Global Selling mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu, nhất là lĩnh vực thực phẩm, đồ uống, thảo mộc, yến sào hay nông sản. "Điều quan trọng, không nên xem đa kênh là dàn trải, mà phải đo lường, phân tích dữ liệu để tối ưu nguồn lực. Kênh nào hiệu quả thì đầu tư trọng điểm, kênh nào chỉ để nhận diện thì duy trì hợp lý" - ông Phương nhấn mạnh.