Âm nhạc lệch chuẩn: Tác hại khó lường

Tọa đàm "Vai trò, trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc tại TP HCM" đã được Hội Âm nhạc thành phố tổ chức ngày 13-11.

Cuốn theo cơn lốc lợi nhuận

Giáo dục nghệ thuật nói chung và giáo dục âm nhạc nói riêng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển toàn diện của trẻ em. "Âm nhạc lệch chuẩn sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý lứa tuổi thiếu nhi trong bối cảnh hiện nay" - PGS-TS - nhạc sĩ Phan Quốc Anh, giảng viên Trường Đại học Văn hóa TP HCM, nhận xét.

Thị trường giải trí nói chung, âm nhạc nói riêng đang cuốn theo cơn lốc lợi nhuận với các tiêu chí đo lượng "viral" (lan truyền, phổ biến), ưu tiên lượt xem, chia sẻ… hơn là chất lượng nội dung tác phẩm. Sự phát triển của công nghệ thông tin và các nền tảng mạng xã hội đã tạo điều kiện cho người xem, trong đó có trẻ em, tiếp cận các sản phẩm âm nhạc đa dạng.

Việc dễ dàng tiếp cận những sản phẩm nghệ thuật không được kiểm duyệt kỹ lưỡng sẽ tác động trực tiếp đến nhận thức của người nghe, nhất là trẻ nhỏ. Vì vậy, giới chuyên môn cho rằng nếu tình trạng âm nhạc lệch chuẩn không sớm được chấn chỉnh thì hậu quả sẽ rất khó lường.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nhận định: "Âm nhạc có vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Những bài hát có ca từ thô tục, lệch lạc, bạo lực, đồi trụy sẽ tác động đến người nghe theo hướng tiêu cực, như lao vào lối sống buông thả, xúc phạm danh dự và nhân phẩm người khác, làm tổn hại bản thân, coi thường các quy chuẩn đạo đức xã hội, thậm chí vi phạm pháp luật".

Những người trong cuộc cho biết trên thế giới, nhiều sản phẩm âm nhạc đã bị cấm lưu hành vì gây ra những cảm xúc tiêu cực cho người nghe. Vì vậy, tại Việt Nam, các cơ quan chức năng cũng cần sớm vào cuộc quyết liệt để giải quyết tình trạng âm nhạc lệch chuẩn.

Lan tỏa giá trị chân - thiện - mỹ trong đời sống âm nhạc

Hiện nay, việc quản lý hoạt động văn hóa - nghệ thuật trên nền tảng số còn nhiều bất cập.

Các chương trình biểu diễn trước công chúng cần phải được hội đồng nghệ thuật xét duyệt, góp ý trước khi công diễn chính thức. Trong khi đó, nhiều sản phẩm phát hành trên các nền tảng số không phải qua khâu kiểm duyệt mà chỉ được hậu kiểm. Nghĩa là khi sản phẩm phát hành một thời gian, nếu có vi phạm thì cơ quan quản lý mới vào cuộc xử lý.

Các văn bản quy phạm pháp luật liên quan lĩnh vực tổ chức biểu diễn cũng như sản phẩm nghệ thuật trên các nền tảng số cũng chưa đầy đủ, rõ ràng. Đây chính là lý do khiến nhạc "rác", nhạc lệch chuẩn xuất hiện ngày càng nhiều. Vì vậy, theo các nhà chuyên môn, việc sớm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan sẽ góp phần khắc phục những bất cập, nhất là với sản phẩm âm nhạc lệch chuẩn.

"Các mức xử phạt, chế tài đối với công ty, ca sĩ vi phạm thời gian qua chưa đủ sức răn đe. Trước mức lợi nhuận cao, nhiều công ty và cá nhân sẵn sàng chịu phạt để các sản phẩm nhạc "rác", nhạc lệch chuẩn xuất hiện trên nền tảng mạng xã hội" - nhiều nhạc sĩ trăn trở.

Nhạc sĩ lão làng Trương Quang Lục nhấn mạnh: "Ca từ âm nhạc có tác động và ảnh hưởng sâu sắc đến người nghe, nhất là người vị thành niên. Những ca từ lệch chuẩn sẽ gây nhiều tác hại đến tư tưởng, tình cảm, cảm xúc của con người. Cần phải có cơ chế xử phạt thật nặng để dẹp bỏ hoàn toàn tình trạng này".

Theo ông Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội Âm nhạc TP HCM, hiện tượng lệch chuẩn trong hoạt động sáng tác và biểu diễn nghệ thuật gần đây có nhiều nguyên nhân. "Giải pháp căn cơ là phải xây dựng, trang bị nền tảng thẩm mỹ nghệ thuật cho người sáng tạo, người biểu diễn và cả đối tượng hưởng thụ nghệ thuật" - ông nhìn nhận.

Ông Nguyễn Thọ Truyền, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP HCM, đánh giá cao Hội Âm nhạc thành phố khi chủ động tổ chức buổi tọa đàm về vấn đề thời sự này. Theo ông, chúng ta cần đặc biệt quan tâm đến thế hệ tương lai là thiếu nhi - những người sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ âm nhạc lệch chuẩn.

Vì vậy, tìm giải pháp loại trừ âm nhạc lệch chuẩn là sứ mệnh của người sáng tác, ca sĩ lẫn khán giả. Âm nhạc có những sứ mệnh riêng. Làm sao để âm nhạc giữ được vẹn nguyên giá trị là trách nhiệm của người sáng tác, biểu diễn lẫn cơ quan quản lý.

"Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy mong muốn Hội Âm nhạc TP HCM tăng cường gắn kết và phát huy hiệu quả những hoạt động lan tỏa giá trị tốt đẹp của âm nhạc. Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục đạo đức nghề nghiệp, định hướng sáng tác và biểu diễn âm nhạc, góp phần định hướng thẩm mỹ nghệ thuật, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp và lan tỏa giá trị chân - thiện - mỹ trong đời sống âm nhạc" - ông Nguyễn Thọ Truyền kỳ vọng.