Bạn trẻ khởi nghiệp, cần gì?

Những năm gần đây, làn sóng khởi nghiệp phát triển, dẫn đầu là lực lượng lao động trẻ (LĐT). Với tinh thần dám nghĩ, dám làm cùng khả năng thích nghi nhanh và tư duy hiện đại, nhiều LĐT lựa chọn làm chủ chính mình. Thế hệ này tiếp cận kiến thức, xây dựng mạng lưới quan hệ, tìm hiểu thị trường và phát triển tư duy kinh doanh.

Dám nghĩ, dám làm

Nguyễn Thanh Hằng (24 tuổi, TP HCM) từng làm nhân viên marketing (tiếp thị) tại một công ty mỹ phẩm. Sau hơn 3 năm gắn bó, nhận ra không còn nhiều động lực với công việc văn phòng, Hằng quyết định nghỉ việc, chuyển sang làm tiếp thị liên kết. Một hình thức kiếm thu nhập qua quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội (MXH) và nhận "hoa hồng" khi có đơn hàng thành công.

Ban đầu, Hằng sử dụng chính kinh nghiệm marketing đã học để xây dựng hình ảnh cá nhân trên MXH. Nhờ cách nói chuyện duyên dáng và chia sẻ chân thực, cô dần thu hút được cộng đồng người theo dõi ổn định. Hiện Hằng là đối tác của nhiều nhãn hàng lớn trong ngành làm đẹp, thu nhập gấp đôi khi đi làm công ty. "Tôi chọn khởi nghiệp vì muốn kiểm soát thời gian, tự chủ thu nhập và làm điều mình thực sự yêu thích" - Hằng nói.

Trái ngược với Thanh Hằng, Lê Minh Tài (28 tuổi, quê Tiền Giang) khởi nghiệp bán hàng qua MXH với nhiều kỳ vọng nhưng lại gặp không ít khó khăn. Từng là shipper cho một sàn thương mại điện tử, Tài tích lũy được khá nhiều kinh nghiệm trong đóng gói, vận chuyển, chăm sóc khách hàng. Năm 2023, anh quyết định vay tiền mở cửa hàng online chuyên bán đồ gia dụng nhập khẩu.

Nhưng sau hơn 1 năm, việc kinh doanh không thuận lợi do chi phí chạy quảng cáo cao, lượng khách không ổn định, trong khi nguồn hàng bị cạnh tranh về giá. Tài thừa nhận hơi vội và thiếu kiến thức quản lý tài chính cũng như chiến lược tiếp thị. Đến giữa năm 2024, anh đành đóng shop, quay lại làm shipper để trả nợ. "Tôi không hối tiếc nhưng nếu được làm lại, tôi sẽ đi chậm mà chắc hơn" - Tài bày tỏ.

Còn anh Trần Mạnh Khang (32 tuổi, TP Hà Nội) từng là kỹ sư phần mềm tại một công ty công nghệ đa quốc gia. Sau gần 6 năm làm việc, anh quyết định nghỉ để khởi nghiệp chuyên phát triển nền tảng hỗ trợ quản lý nhà trọ, một lĩnh vực anh nhận thấy còn nhiều tiềm năng ở thị trường Việt Nam.

Trước khi nghỉ việc, anh Khang dành gần 1 năm để chuẩn bị tham gia khóa học khởi nghiệp, tìm đồng đội chung chí hướng, xây dựng sản phẩm thử nghiệm. Nhờ tận dụng mạng lưới quen biết và kênh MXH, dự án của anh nhanh chóng tiếp cận được hàng trăm chủ trọ tại TP HCM và một số tỉnh lân cận. 

Hiện anh đã gọi vốn thành công từ một quỹ đầu tư thiên thần. "Kinh nghiệm từ công ty cũ giúp tôi hiểu rõ cách vận hành một sản phẩm công nghệ nhưng chính tinh thần khởi nghiệp mới giúp tôi dám làm điều khác biệt" - anh Khang nói.

Cân bằng giữa đam mê - thực tế

Hiện nay, khởi nghiệp không còn là trào lưu phong trào như trước. Tuy nhiên, con đường start-up (khởi nghiệp) không dễ dàng. Để thành công, ngoài đam mê, LĐT cần có lộ trình rõ ràng, tư duy linh hoạt và học hỏi từ thất bại.

Bà Hoàng Thị Minh Ngọc, Giám đốc chuyên trang tuyển dụng trực tuyến Việc Làm Tốt (quận 1, TP HCM), nêu thực tế nhiều LĐT chọn khởi nghiệp không chỉ vì khát vọng làm chủ mà còn để tự do phát triển ý tưởng cá nhân. "Người khởi nghiệp mong muốn xây dựng sự nghiệp riêng, tự quyết định và thử nghiệm những điều mới. Họ không hài lòng với công việc làm công ăn lương, khi gặp áp lực từ cấp trên, thiếu cơ hội thăng tiến hoặc không được công nhận đúng mức" - bà Ngọc phân tích.

Sự phát triển của công nghệ và MXH mở ra nhiều cơ hội. Theo bà Ngọc, với điện thoại thông minh, người trẻ có thể xây dựng thương hiệu cá nhân, tiếp cận khách hàng tiềm năng, triển khai mô hình kinh doanh nhỏ, thậm chí còn gọi vốn cộng đồng. Văn hóa khởi nghiệp, kết hợp với tinh thần dấn thân, đang lan tỏa mạnh mẽ qua các chương trình truyền hình thực tế, mạng lưới hỗ trợ start-up và những câu chuyện truyền cảm hứng từ các KOLs (người có sức ảnh hưởng) thành công. Những yếu tố này đã thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và khiến không ít người trẻ từ bỏ công việc ổn định để theo đuổi đam mê.

Bà Dương Thị Kim Xoa, Phó Giám đốc Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo khởi nghiệp Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, đánh giá nhiều LĐT bắt đầu hành trình khởi nghiệp với thiếu kinh nghiệm, kiên trì và khả năng quản lý tài chính, dẫn đến thất bại. Để thành công, họ cần chuẩn bị kỹ về kỹ năng quản trị, kiến thức pháp lý và chiến lược tài chính vững vàng. 

Thích ứng linh hoạt với thay đổi của thị trường cũng là yếu tố sống còn. Dù các start-up trẻ có lợi thế về sáng tạo và tốc độ nhưng nếu thiếu bài bản trong mô hình kinh doanh thì họ sẽ khó thuyết phục được nhà đầu tư về sự bền vững của dự án.

Bên cạnh đó, áp lực tâm lý cũng là yếu tố quan trọng khi khởi nghiệp. Nhiều LĐT bỏ cuộc sau thất bại vì kỳ vọng quá cao hoặc áp lực từ những định kiến xã hội. "Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, nhất là ở các lĩnh vực công nghệ - thương mại điện tử, một mô hình kinh doanh linh hoạt và phù hợp với nhu cầu thị trường là rất quan trọng. Vì vậy, khởi nghiệp cần sự cân bằng giữa đam mê và thực tế, tránh để cảm hứng cá nhân dẫn dắt mà không khảo sát kỹ nhu cầu thị trường" - bà Xoa khuyên.