Phải giảm giờ làm cho người lao động!

Chiều 17-9, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã gặp gỡ báo chí để trao đổi về những đề xuất lớn của tổ chức Công đoàn (CĐ) trong dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) như thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi của người lao động (NLĐ).

Bị buộc làm thêm giờ

Dẫn số liệu khảo sát của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam, cho biết Việt Nam hiện nay thuộc nhóm nước có thời giờ làm việc cao trên thế giới và khu vực. Cụ thể, về thời giờ làm việc bình thường, theo số liệu khảo sát đối với 154 nước và vùng lãnh thổ của ILO, cùng với khoảng 40 nước khác, Việt Nam nằm trong nhóm nước có thời giờ làm việc bình thường theo tuần cao nhất thế giới (từ 48 giờ/tuần trở lên). Về thời gian nghỉ phép, trong số 155 nước khảo sát, trừ 6 quốc gia không có quy định, Việt Nam nằm trong nhóm nước có số ngày nghỉ phép năm khởi điểm ít nhất thế giới (12 ngày), ngang bằng với 8 nước, nhiều hơn 31 nước và ít hơn 110 nước.

Theo ông Lê Đình Quảng, về giờ làm việc trung bình năm (giờ làm việc thực tế), Việt Nam là nước thuộc nhóm có số giờ làm việc thực tế cao nhất thế giới. Số liệu tổng hợp giờ làm việc thực tế của 63 quốc gia năm 2014 cho thấy Việt Nam xếp thứ 3 trong số nhóm các quốc gia có giờ làm việc thực tế cao nhất (từ 2.250 - 2.500 giờ) với mức giờ làm việc trung bình năm là 2.339,55 giờ - cao hơn 60 nước, chỉ xếp sau Campuchia và Bangladesh. Trong 11 nước tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Việt Nam là nước có số giờ làm việc thực tế cao nhất (1 nước chưa có dữ liệu là Brunei). Trong khu vực ASEAN, Việt Nam có số giờ làm việc thực tế cao thứ hai sau Campuchia (3 nước chưa có dữ liệu là Myanmar, Lào, Brunei). Đặc biệt, Trung Quốc là đất nước có tương đồng về chế độ chính trị với Việt Nam nhưng hiện nay số làm việc bình thường là 40 giờ/tuần, số ngày nghỉ lễ 21 ngày.

Người lao động cần thêm thời gian nghỉ ngơi để chăm sóc gia đình ẢNH: HOÀNG TRIỀU

Về ngày nghỉ lễ, hiện nay, số ngày nghỉ lễ, Tết của Việt Nam ở mức trung bình thấp so với các quốc gia trên thế giới và khu vực (Campuchia là 28 ngày; Brunei 15 ngày; Indonesia 16 ngày; Malaysia 13 ngày; Myanmar 14 ngày; Philippines 19 ngày; Singapore 11 ngày; Thái Lan 16 ngày; Lào 12 ngày; Trung Quốc 21 ngày và Nhật Bản 16 ngày. Về giờ làm thêm, theo ông Lê Đình Quảng, Việt Nam ở mức trung bình của thế giới nhưng hiện tượng vi phạm giờ làm thêm ở Việt Nam khá phổ biến. Kết quả thanh tra lao động ngành may mặc 2015 cho thấy: 39,5% doanh nghiệp (DN) không thực hiện đúng về số giờ làm thêm của NLĐ. Đã có bằng chứng cho thấy NLĐ phải chịu áp lực để tăng cường độ lao động, kéo dài thời gian làm việc hoàn thành định mức lao động nhưng không được tính lương làm thêm ngoài giờ.

Cần được nghỉ ngơi thêm

Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, trong nỗ lực giảm giờ làm cho mọi loại hình công việc, Đại hội đồng Tổ chức Lao động quốc tế (năm 1935) đã thông qua Công ước số 47 về tuần làm việc 40 giờ. Theo đó, điều 1 của Công ước 47 xác định: "Cần thiết tiếp tục các nỗ lực giảm giờ làm cho mọi loại hình công việc đến mức có thể"; và "Nguyên tắc tuần làm việc 40 giờ được áp dụng mà tiêu chuẩn sống không bị giảm bớt do việc thực hiện này". Mục tiêu này để giới hạn thời giờ cũng được phản ánh trong Khuyến nghị về Giảm thời giờ làm việc số 116. Tổ chức Công đoàn Việt Nam khẳng định xu hướng giảm giờ làm là xu hướng tiến bộ của loài người, trên cơ sở phát triển của lực lượng sản xuất, bảo đảm tăng năng suất lao động, phù hợp với điều kiện của DN nhưng duy trì được sức khỏe, khả năng tái tạo sức lao động cũng như có thời gian chăm sóc gia đình và tham gia các hoạt động xã hội của NLĐ.

Năm 2018, Ủy ban Chuyên gia về Áp dụng Công ước và Khuyến nghị (Ủy ban CEACR) kêu gọi rằng khi xác lập giới hạn thời giờ làm việc, Chính phủ cần xem xét vấn đề sức khỏe và an toàn của NLĐ cũng như tầm quan trọng của việc cân bằng giữa công việc và đời sống. Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, thời gian làm việc dài có thể tạo ra những hậu quả nghiêm trọng đối với cả NLĐ và DN, đến từ việc xáo trộn nhịp sinh học, cuộc sống gia đình và xã hội, tạo ra ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng, sức khỏe và hiệu suất trong công việc. Đặc biệt, trong thời gian qua, vấn đề thời giờ làm việc kéo dài là một trong những nguyên nhân dẫn đến xung đột, tranh chấp lao động, ngừng việc và đình công. Nhóm yêu sách về thực hiện các quy định về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi chiếm tỉ lệ cao thứ hai sau tiền lương trong yêu sách của các cuộc ngừng việc, đình công, đặc biệt là yêu sách giảm tăng ca của công nhân.

Nhiều cuộc khảo sát, điều tra đời sống công nhân lao động của Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng LĐLĐ Việt Nam) và của các tổ chức khác cho thấy rõ ảnh hưởng xấu của thời giờ làm việc kéo dài đến cuộc sống của NLĐ từ mất cơ hội tìm bạn đời, thể hiện tình cảm, quan tâm chăm sóc giữa vợ - chồng đến thực hiện trách nhiệm chăm sóc con cái, tác động đặc biệt lớn đến nhóm lao động có con nhỏ. Và tiền lương làm thêm giờ đối với phần lớn NLĐ không đủ bù đắp các chi phí xã hội như thuê người đón con, trông con ngoài giờ hoặc tái tạo sức lao động. Từ những lý do đó, mong muốn của Tổng LĐLĐ Việt Nam là không nên đặt hết gánh nặng tăng trưởng kinh tế và năng suất lao động lên đôi vai NLĐ mà cần đánh giá đúng hơn trách nhiệm của người sử dụng lao động.

"Tổng LĐLĐ Việt Nam đề nghị xem xét giảm thời giờ làm việc bình thường của NLĐ từ "48 giờ trong một tuần" hiện tại xuống "44 giờ trong một tuần" vào thời điểm hiện nay là cần thiết và có cơ sở" - ông Lê Đình Quảng nêu quan điểm.