Giáo dục ĐH hiện đại: Lý thuyết phải đi cùng thực hành

Trong bối cảnh thị trường lao động biến động nhanh dưới tác động của hội nhập quốc tế và Cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục ĐH đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới căn bản cách tiếp cận đào tạo. Từ mô hình thiên về lý thuyết, hàn lâm, nhiều cơ sở giáo dục đã và đang chuyển mạnh sang hướng "học đi đôi với hành", coi đây là tiêu chuẩn bắt buộc để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn.

Chuẩn mực của giáo dục ĐH hiện đại

Trong nhiều năm trước đây, giáo dục ĐH Việt Nam chủ yếu vận hành theo mô hình truyền thụ kiến thức một chiều. Giảng viên giữ vai trò trung tâm, sinh viên tiếp nhận tri thức theo hướng thụ động. Nội dung giảng dạy nặng về lý thuyết, chú trọng tích lũy kiến thức hàn lâm, trong khi các kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, kỹ năng thực hành, khả năng giải quyết vấn đề và gắn kết với môi trường thực tiễn chưa được quan tâm tương xứng. Hệ quả là sinh viên sau tốt nghiệp tuy có nền tảng kiến thức chuyên môn nhưng lại lúng túng khi bước vào môi trường làm việc thực tế, buộc doanh nghiệp phải đào tạo lại.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ, yêu cầu "học đi đôi với hành" không còn mang tính khẩu hiệu mà đã trở thành chuẩn mực của giáo dục ĐH hiện đại. Việc kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành giúp sinh viên chuyển hóa tri thức thành năng lực hành động, hình thành khả năng giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm và giá trị mới. Mô hình đào tạo này không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh của người học mà còn giúp sinh viên tự tin thích ứng với thị trường lao động toàn cầu, nơi ưu tiên kỹ năng, tư duy đổi mới và khả năng thích ứng nhanh.

Định hướng này đã được khẳng định rõ trong Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị, với yêu cầu: giáo dục, đào tạo phải bảo đảm "học đi đôi với hành", "lý thuyết gắn liền với thực tiễn", "nhà trường gắn liền với xã hội". Trong đó, giáo dục ĐH giữ vai trò nòng cốt trong phát triển nhân lực trình độ cao, nhân tài, thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây được xem là kim chỉ nam cho quá trình đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục ĐH trong giai đoạn phát triển mới.

Dấu ấn từ trường ĐH Công nghiệp TPHCM

Trong hơn hai thập kỷ qua, Trường ĐH Công nghiệp TPHCM đã kiên định triển khai mô hình đào tạo kết hợp lý thuyết và thực hành theo hướng hiện đại, thực chất. Nhà trường chú trọng đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường thí nghiệm, thực hành, mô phỏng, thực tập doanh nghiệp và liên kết chặt chẽ giữa đào tạo – sản xuất – nghiên cứu.

Các kỹ năng thiết yếu như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, xử lý tình huống được lồng ghép thường xuyên trong từng học phần. Nhờ đó, sinh viên IUH không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn hình thành năng lực nghề nghiệp toàn diện, có khả năng làm việc ngay sau khi tốt nghiệp, đồng thời biết vận dụng tri thức để phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp và tham gia các hoạt động sáng tạo khoa học – công nghệ.

Hiệu quả của mô hình "học đi đôi với hành" được minh chứng rõ nét qua những thành tích nổi bật của sinh viên IUH tại các đấu trường học thuật trong và ngoài nước. Ngày 10-12-2025, nhóm sinh viên IUH đã xuất sắc giành Giải Nhất chung cuộc Cuộc thi Thiết kế HVAC Quốc tế Midea lần thứ 5 tại đảo Hải Nam, với thiết kế sáng tạo, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải CO₂. Thành tích này khẳng định trình độ chuyên môn và khả năng ứng dụng thực tiễn của sinh viên IUH trong lĩnh vực kỹ thuật.

 Tại Cuộc thi Thiết kế Điện tử Việt Nam 2025 với chủ đề Hệ thống nhúng và công nghệ AIoT, đội VitalX của IUH đã đạt giải Nhì chung cuộc. Trong khi đó, tại vòng tuyển chọn Procon quốc gia, đội IUH.Brainiac xuất sắc giành giải Ba, qua đó giành quyền tham dự vòng chung kết lập trình quốc tế NAPROCK 2026.

Đặc biệt, tại Kỳ thi Olympic Trí tuệ nhân tạo sinh viên Việt Nam lần thứ 34 – năm 2025, các đội tuyển IUH đạt thành tích ấn tượng với một giải Nhất và một giải Ba, đưa Trường ĐH Công nghiệp TPHCM vào top 3 cơ sở có kết quả cao nhất toàn quốc. Những kết quả này cho thấy hiệu quả rõ rệt của mô hình đào tạo gắn lý thuyết với thực hành, đồng thời khẳng định vai trò nòng cốt của giáo dục ĐH trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.