Gỡ vướng sử dụng lao động người nước ngoài

Tại buổi đối thoại với tổ chức, doanh nghiệp (DN) về thực hiện quy định trong sử dụng, quản lý người lao động (NLĐ) nước ngoài làm việc tại Việt Nam do Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) TP HCM tổ chức mới đây, đại diện Công ty CP Khuôn mẫu Nissi Việt Nam phản ánh: "Theo hướng dẫn của Sở LĐ-TB-XH thành phố, công ty đã nộp hồ sơ xin cấp giấy phép lao động (GPLĐ) cho NLĐ nước ngoài đến Bộ LĐ-TB-XH. Tuy nhiên, bộ không tiếp nhận vì cho rằng DN có trụ sở tại TP HCM nên thuộc thẩm quyền giải quyết của sở. Vậy chúng tôi phải thực hiện thủ tục ở cơ quan nào?".

Nhiều bất cập

Đại diện Chi nhánh Anderson Mori & Tomotsune tại TP HCM cũng có băn khoăn tương tự trong việc xác định cơ quan có thẩm quyền cấp GPLĐ cho NLĐ nước ngoài tại DN. Bởi Anderson Mori & Tomotsune là chi nhánh công ty luật nước ngoài, giấy phép thành lập do Bộ Tư pháp cấp nhưng giấy phép hoạt động lại do Sở Tư pháp cấp.

Giải đáp vấn đề này, bà Trần Lê Thanh Trúc, Trưởng Phòng Việc làm - An toàn lao động Sở LĐ-TB-XH TP HCM, cho hay theo quy định tại Nghị định 70/2023/NĐ-CP (ban hành ngày 18-9-2023) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 152/2020/NĐ-CP (ban hành ngày 30-12-2020), Bộ LĐ-TB-XH có thẩm quyền thực hiện chấp thuận nhu cầu sử dụng NLĐ nước ngoài; xác nhận không thuộc diện cấp GPLĐ; cấp, cấp lại, gia hạn và thu hồi GPLĐ đối với NLĐ nước ngoài thuộc một trong các trường hợp: Làm việc cho người sử dụng lao động (NSDLĐ) quy định tại điểm a, b, h, i, k, l khoản 2 điều 2 và cơ quan, tổ chức quy định tại điểm c, d, e khoản 2 điều 2 của nghị định này do UBND cấp tỉnh, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện thành lập hoặc NLĐ làm việc cho NSDLĐ tại nhiều địa điểm trong cùng một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. 

Do vậy, trường hợp công ty có nhiều chi nhánh, địa điểm kinh doanh và NLĐ thường xuyên đi lại, làm việc ở các địa điểm thuộc các tỉnh, thành phố thì thẩm quyền giải quyết là của Bộ LĐ-TB-XH. "DN cần trình bày rõ về việc NLĐ làm việc thường xuyên tại nhiều địa điểm để cơ quan chức năng dễ xác định về thẩm quyền cấp GPLĐ" - bà Trúc lưu ý.

Riêng đối với trường hợp Chi nhánh Anderson Mori & Tomotsune, đại diện Sở LĐ-TB-XH TP HCM khẳng định nơi cấp GPLĐ thuộc về Bộ LĐ-TB-XH vì là DN 100% vốn nước ngoài.

Thủ tục rườm rà

Đại diện Công ty TNHH Mitsubishi Corporation Việt Nam cho biết vừa qua giám đốc chi nhánh công ty (người nước ngoài) thay đổi hộ chiếu mới và DN phải làm thủ tục cấp lại GPLĐ. Trong thành phần hồ sơ, Sở LĐ-TB-XH TP HCM yêu cầu phải cung cấp bản sao hộ chiếu mới có công chứng với đầy đủ các trang, kể cả các trang không có thông tin. 

Tuy nhiên, phía công chứng cho hay họ không thể chứng thực các trang trống vì theo quy định, chỉ công chứng các trang có thông tin, hình ảnh và chữ viết. Đại diện Sở LĐ-TB-XH thành phố cho biết cả quy định mới và cũ đều có yêu cầu về việc nộp bản sao hộ chiếu có chứng thực (toàn bộ hộ chiếu) khi làm thủ tục cấp GPLĐ. 

Tuy nhiên, tại Nghị định 70/2013/NĐ-CP đã mở ra hướng thực hiện mới. Theo đó, ngoài thực hiện tại cơ quan tư pháp, phòng công chứng, việc chứng thực bản sao hộ chiếu có thể làm tại DN. Theo đó, người đại diện theo pháp luật của DN sẽ xác nhận vào bản sao hộ chiếu và đóng dấu giáp lai tất cả các trang. Cách làm này sẽ thuận tiện hơn cho DN và không làm phát sinh chi phí khi làm thủ tục cấp GPLĐ cho NLĐ nước ngoài.

Một số DN cũng phản ánh quy trình về tuyển dụng NLĐ nước ngoài hiện vẫn còn mang tính hình thức, rườm rà, phức tạp gây khó khăn và lãng phí cho cả DN và cơ quan thực thi. Chẳng hạn như việc buộc DN phải đăng thông tin tuyển dụng trên website cơ quan quản lý lao động trước khi nộp đăng ký nhu cầu sử dụng NLĐ nước ngoài, kể cả trường hợp di chuyển nội bộ. Hay khi gia hạn GPLĐ mà thay đổi số hộ chiếu, NLĐ phải làm thủ tục cấp lại GPLĐ thay vì nên kết hợp việc gia hạn với điều chỉnh số hộ chiếu.

Theo Sở LĐ-TB-XH TP HCM, căn cứ quy định hiện hành, DN, cơ quan, tổ chức, cá nhân, nhà thầu chỉ được tuyển dụng NLĐ nước ngoài vào làm vị trí công việc quản lý, điều hành, chuyên gia và lao động kỹ thuật mà NLĐ Việt Nam chưa đáp ứng được theo nhu cầu sản xuất - kinh doanh. 

Kể từ ngày 1-1-2024, việc thông báo tuyển dụng NLĐ Việt Nam vào các vị trí dự kiến tuyển dụng NLĐ nước ngoài được thực hiện trên Cổng thông tin điện tử của Bộ LĐ-TB-XH (Cục Việc làm) hoặc Cổng thông tin điện tử của Trung tâm Dịch vụ việc làm (do chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định thành lập). Sau khi không tuyển được NLĐ Việt Nam thì NSDLĐ có trách nhiệm xác định nhu cầu sử dụng NLĐ nước ngoài theo quy định.