Hướng đi khi thí điểm thị trường tài sản mã hóa

Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa, phóng viên Báo Người Lao Động đã có cuộc trao đổi với ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch Công ty CP 1Matrix - thành viên của tổ soạn thảo Nghị quyết, để làm rõ hơn tiềm năng, kỳ vọng và những thách thức đặt ra với thị trường này.

Rút kinh nghiệm từ quốc tế

.Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về Nghị quyết 05, cũng như tiềm năng cho thị trường tài sản số Việt Nam?

- Ông PHAN ĐỨC TRUNG: Nghị quyết 05/2025 là văn bản mà cả thị trường và nhà đầu tư Việt Nam đã chờ đợi nhiều năm. Đây là cột mốc quan trọng vì là bước thực thi đầu tiên sau khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được Quốc hội thông qua hồi tháng 6-2025. Điều đó chứng tỏ Chính phủ rất coi trọng tính khả thi trong việc đưa thị trường tài sản mã hóa vào khuôn khổ.

Trong quá trình xây dựng nghị quyết, VBA đã tham gia cùng cơ quan liên bộ, như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an… và tham khảo kinh nghiệm của những thị trường đã đi trước, đặc biệt là Hồng Kông (Trung Quốc).

Hiện Việt Nam phân chia tài sản mã hóa thành 2 loại: loại gắn với tài sản thực (token hóa) và loại không gắn với tài sản thực. Định hướng là phát triển thị trường để thu hút vốn, gia tăng thanh khoản cho các thị trường khác. Dự báo của Boston Consulting Group (BCG) cho thấy đến năm 2033, thị trường token hóa tài sản thực có thể đạt quy mô gần 19.000 tỉ USD, tương đương 10% GDP toàn cầu.

Việc ban hành nghị quyết ở thời điểm này là lợi thế, vì thị trường toàn cầu đã trải qua giai đoạn trưởng thành, Việt Nam có thể rút kinh nghiệm từ những sai lầm mà các nước khác gặp phải khi ban hành luật từ năm 2014 hay 2018. Văn bản này sẽ góp phần làm thị trường minh bạch, hạn chế lừa đảo tài chính. Các "nhóm kín" hứa hẹn lợi nhuận cao sẽ không còn đất sống, thay vào đó, nhà đầu tư sẽ tham gia qua sàn giao dịch công khai, được quản lý.

.Theo ông, thách thức lớn nhất của thị trường khi thực thi Nghị quyết 05 là gì?

- Lớn nhất hiện nay chính là nhân lực. Thị trường chủ yếu vẫn là nhà đầu tư tự phát, trong khi chúng ta chưa có đủ nguồn nhân sự chuyên nghiệp cho cả quản lý, vận hành dịch vụ lẫn đào tạo kiến thức cho người tham gia.

Đặc biệt, nhân sự về phòng chống rửa tiền còn rất thiếu. Một chứng chỉ quốc tế như ACAMS (Chứng chỉ phòng chống rửa tiền quốc tế được công nhận toàn cầu) cần tới 2-3 năm học tập, chi phí ít nhất 18.000 USD. Đây là trở ngại không nhỏ.

Ngoài ra, Chính phủ kỳ vọng việc phát hành tài sản mã hóa sẽ thu hút dòng vốn nước ngoài. Nhưng để làm được điều đó, thị trường Việt Nam phải đủ sức hấp dẫn và đủ lớn để cạnh tranh. Trong khi đó, thị trường tài sản số toàn cầu vẫn còn non trẻ so với chứng khoán. Để trưởng thành, chúng ta cần ít nhất 3-5 năm học hỏi từ kinh nghiệm hơn một thập kỷ của thế giới.

Nhà đầu tư được bảo vệ

.Ông có thể cho biết Nghị quyết 05 có những điểm nổi bật gì và có gì khác biệt so với các thị trường tài sản mã hóa khác?

- Nghị quyết 05 đặt ra những tiêu chuẩn khắt khe, ví dụ vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng cho doanh nghiệp muốn lập sàn giao dịch nhằm bảo đảm an toàn hệ thống. Điều này rất khác với nhiều quốc gia chỉ tập trung vào công nghệ, bảo hiểm hay kiểm soát rửa tiền.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần làm rõ như: quy định lưu ký tài sản, tách bạch giao dịch tự doanh và của khách hàng, hay quản lý ví nóng - ví lạnh. Theo tôi, giai đoạn đầu chỉ nên có tối đa 3 sàn đủ năng lực tham gia. Bởi, kể cả khi doanh nghiệp được cấp phép, việc vận hành sàn một cách hiệu quả cũng là một thách thức lớn.

Ngoài ra, nghị quyết còn yêu cầu hệ thống công nghệ thông tin phải đạt chuẩn an toàn cấp độ 4, là mức rất cao. Với các doanh nghiệp có vốn mạnh, đây không phải vấn đề nhưng quan trọng là họ có biến sự đầu tư đó thành giá trị thực, đáp ứng được kỳ vọng của Chính phủ và nhà đầu tư hay không.

Điểm mới nữa là các nhà đầu tư sẽ phải mở tài khoản và chuyển tài sản từ nước ngoài về nước. Những người từng giao dịch ở các sàn quốc tế khi tham gia thị trường Việt Nam sẽ nhận thấy sự khác biệt, an toàn hơn và được pháp luật công nhận. Điều này mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư, nhà cung cấp dịch vụ và cơ quan thuế.

.Với giao dịch dành cho nhà đầu tư nước ngoài thì sao, có điểm gì đáng chú ý, thưa ông?

- Theo Nghị quyết 05, tài sản mã hóa chỉ được chào bán cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây là biện pháp nhằm bảo vệ thị trường ngoại hối trong nước. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, điều này có thể làm giảm sức hấp dẫn của thị trường.

Thách thức đặt ra cho các sàn trong nước là phải chứng minh được tính cạnh tranh, tạo sự khác biệt để hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế so với các thị trường khác. Trong giai đoạn thử nghiệm, chính sách phải cân bằng lợi ích của cả ba phía: cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Chỉ khi đó, thị trường tài sản mã hóa Việt Nam mới có thể phát triển bền vững.

.Xin cảm ơn ông!