Những rào cản, thách thức khi đi làm việc ở nước ngoài

Tại hội nghị gặp gỡ, đối thoại với các doanh nghiệp đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng do Bộ Nội vụ tổ chức mới đây, Cục Quản lý lao động ngoài nước (Dolab) cho biết thời gian qua, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này và cả người lao động cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt tại các thị trường tiếp nhận lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và một số nước châu Âu.

Theo báo cáo của Dolab, trong 10 tháng đầu năm 2025, tổng số lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài đạt 121.190 người, trong đó có 40.938 lao động nữ, đạt 93,2% kế hoạch năm. Các thị trường trọng điểm tiếp tục duy trì ổn định, trong đó Nhật Bản dẫn đầu, kế đến là Đài Loan (Trung Quốc) và Hàn Quốc.

Tính chung giai đoạn 2021 – 2025, Việt Nam đã đưa được 636.000 lao động ra nước ngoài, vượt 27,3% kế hoạch 5 năm (500.000 người). Hiện có khoảng 860.000 lao động Việt Nam đang còn thời hạn làm việc tại hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, tập trung chủ yếu ở Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc và các nước châu Âu.

Mỗi năm, lao động Việt Nam gửi về nước 6,5 – 7 tỉ USD kiều hối, góp phần quan trọng vào nguồn ngoại tệ quốc gia, đồng thời giúp cải thiện đời sống của hàng trăm nghìn hộ gia đình và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong nước.

Tuy vậy, theo Dolab, đằng sau những con số ấn tượng ấy vẫn còn nhiều rào cản lớn cần được tháo gỡ để bảo đảm hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài phát triển ổn định, bền vững.

Cụ thể, thị trường Nhật Bản - nơi tiếp nhận số lượng lao động Việt Nam lớn nhất, đang gặp nhiều biến động khi đồng yen mất giá mạnh khiến thu nhập thực tế của người lao động giảm.

Tại Hàn Quốc, thách thức lớn nhất là tình trạng lao động bỏ trốn, đặc biệt trong nhóm thuyền viên, do một số doanh nghiệp cạnh tranh không lành mạnh, trả lương cao để lôi kéo lao động từ đơn vị khác. Trong lĩnh vực đóng tàu, tỉ lệ lao động xuất cảnh còn thấp vì các chủ sử dụng và môi giới Hàn Quốc thường chào cùng một đơn hàng cho nhiều doanh nghiệp Việt Nam, sau đó chọn đối tác trả phí tốt hơn, gây khó khăn trong việc triển khai hợp đồng.

Thị trường Đài Loan (Trung Quốc) cũng đối mặt với tình trạng môi giới tràn lan, chi hoa hồng cao và can thiệp sâu vào quá trình tuyển chọn, khiến chi phí đi làm việc của người lao động tăng đáng kể. Trong hơn 500 doanh nghiệp được cấp phép hoạt động, vẫn còn một số đơn vị năng lực yếu, cạnh tranh thiếu lành mạnh bằng việc chi hoa hồng để giành hợp đồng, sau đó thu phí cao của người lao động để bù chi phí.

Không chỉ thị trường, chất lượng nguồn nhân lực cũng là một rào cản đáng kể. Một bộ phận lao động Việt Nam thiếu kỹ năng nghề, yếu ngoại ngữ và tác phong công nghiệp chưa cao, khiến doanh nghiệp phải tăng đầu tư cho công tác đào tạo trước xuất cảnh – từ chuyên môn, kỷ luật lao động đến kiến thức pháp luật và văn hóa ứng xử tại nước sở tại.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp phái cử lao động gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin pháp luật về di trú, quy định lao động của các nước, đặc biệt là tại các thị trường mới ở châu Âu và châu Mỹ, làm hạn chế khả năng mở rộng thị trường và tìm kiếm cơ hội hợp tác.

Theo thống kê, tính đến tháng 9-2025, cả nước có 505 doanh nghiệp được cấp giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.