TP HCM thuộc nhóm đô thị đặc biệt, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa và giáo dục với quy mô kinh tế, quy mô dân số, tốc độ đô thị hóa lớn nhất của Việt Nam và nằm trong vùng chuyển tiếp giữa Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.
Năm 2022, thành phố có tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) theo giá hiện hành ước đạt là 1.479.227 tỉ đồng, đóng góp vào quy mô GDP cao nhất của cả nước với 15,55% và chiếm hơn 20% tổng thu ngân sách cả nước.
Nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ
Nghị quyết 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM, trong đó tăng thêm quyền hạn cho thành phố trong một số lĩnh vực. Mặc dù vậy, quá trình phát triển của thành phố cũng gặp phải nhiều khó khăn, còn nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ.
Thực tiễn hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước cho thấy có quá nhiều sự khác biệt của các đơn vị hành chính và các cơ quan trong hệ thống tổ chức bộ máy chính quyền ở mỗi địa phương của Việt Nam, trong đó có TP HCM.
Việc chia đều về cơ bản cơ cấu tổ chức, số lượng cán bộ, công chức (CB-CC) và đầu mối làm việc chủ yếu dựa trên tiêu chí một đơn vị hành chính, ít chú ý đến nhiều yếu tố quan trọng khác như: đặc điểm địa bàn quản lý; quy mô dân số và mật độ dân cư; mức độ và mật độ sôi động của hoạt động kinh tế của địa phương dẫn đến sự bất cập trong thực tiễn quản lý của TP HCM.
Giải quyết thủ tục hành chính tại UBND huyện Bình Chánh, TP HCM Ảnh: TẤN THẠNH
Bên cạnh đó, có sự khác biệt và bất hợp lý về số lượng biên chế trong các đơn vị hành chính thuộc TP HCM. Chỉ so sánh 5 huyện ngoại thành, tính riêng đầu mối cơ quan trực thuộc huyện đã có sự khác nhau, nếu như Nhà Bè, Cần Giờ chỉ có 7 đơn vị thì Củ Chi có 21, Bình Chánh có 16 và Hóc Môn là 12 nhưng cơ bản tổ chức bộ máy và định biên chế vẫn giống nhau.
Chưa kể, những năm gần đây, quy mô dân số, tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số của TP HCM làm tác động đến đối tượng quản lý của các địa phương lớn nhiều hơn so với trước. Trong khi đó, các chính sách vẫn thực hiện các quy định tinh giản biên chế, tinh gọn đầu mối theo chủ trương chung của toàn quốc dẫn đến bất cập trong quản lý, quá tải, áp lực công việc.
Ngoài ra, TP HCM thành lập thành phố trong thành phố - TP Thủ Đức trên cơ sở sáp nhập 3 quận - song về mặt cơ chế, chính sách, cơ cấu tổ chức bộ máy và CB-CC vẫn được định mức tương đương chính quyền cấp quận, huyện trực thuộc thành phố...
Khơi thông nguồn lực, phát huy tiềm năng
Như vậy, dưới góc độ quản lý nhà nước với tiếp cận từ những vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực, cho thấy cần có cơ chế, chính sách vượt trội để tháo gỡ điểm nghẽn trên.
Cụ thể, đề xuất Chính phủ, Bộ Nội vụ xây dựng một khung các tiêu chí, định mức để điều tiết tăng, giảm biên chế phù hợp với nhiều địa phương, điển hình như TP HCM, dựa vào các yếu tố của đối tượng quản lý và giao quyền tự chủ cho địa phương quyết định linh hoạt trên nguyên tắc khung trên.
Bên cạnh đó, để có nguồn thu và chủ động cân đối đầu tư phát triển thành phố, cần có một phương thức công bằng, minh bạch bảo đảm nguồn thu bền vững cho TP HCM, bảo đảm chính sách trên chỉ là một chính sách có tính trội khi áp dụng thí điểm tại TP HCM. Tức thành phố sẽ thí điểm tiên phong, nếu tốt sẽ là tiền đề khuyến khích các tỉnh, thành phố cùng thực hiện sao cho chính sách công bằng tới mọi địa phương không phải là một sự "đặc thù" theo kiểu ưu đãi.
Đề xuất, kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành trung ương hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật để cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 31/NQ-TW. Trên cơ sở tinh thần của nghị quyết, ban hành các văn bản luật và quy phạm pháp luật cụ thể hóa các chủ trương, đường lối để thành phố và các bộ, ban, ngành liên quan phối hợp triển khai hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện.
Về cơ chế tài chính trong việc trích nguồn thu ngân sách nhà nước ở TP HCM, lấy đây là một thí điểm để từ đó nhân rộng mô hình cho các địa phương toàn quốc và kích thích sự phấn đấu, năng động sáng tạo của chính quyền các địa phương.
Để thực hiện việc này, thành phố cần đề xuất với trung ương trong việc xác định định mức công việc gắn với việc đóng góp nguồn thu ngân sách nhà nước để tạo định mức cơ bản với các cơ chế giữ lại phần trăm tài chính trên tổng thu ngân sách như hiện tại.
Bên cạnh đó, nếu việc đóng góp ngân sách nhà nước trên định mức cơ bản sẽ được giữ lại tịnh tiến theo tỉ lệ phần trăm cao hơn với số tiền đóng ngân sách nhà nước tăng lên.
Từ số tiền tăng thêm vượt trội, thành phố có cơ hội chủ động chi thu nhập tăng thêm cho CB-CC theo hiệu quả đóng góp; tái đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật… Trên cơ sở nguyên tắc này, thành phố cũng sẽ xây dựng định mức đối với từng quận, huyện, thành phố thuộc thành phố để kích thích, khích lệ các địa phương, CB-CC làm việc hiệu quả.
Các cơ quan trung ương và Bộ Giao thông Vận tải cần có cơ chế thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc đầu tư cơ sở hạ tầng, giao thông kết nối nội vùng Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long tạo sự lưu thông giúp phát huy nguồn lực trong liên kết vùng.
và quét mã QR
Bình luận (0)