Những quy định, tiền lương, điều kiện làm thêm giờ từ 2021

Những quy định về làm thêm giờ mới nhất trong Bộ Luật Lao động 2019 đã được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực từ ngày 1-1-2021. Do đó, các doanh nghiệp và người lao động cần chú ý để áp dụng cho phù hợp.

Chế độ tiền lương

Tại Điều 98 Bộ Luật Lao động 2019 quy định, người lao động làm thêm giờ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc đang làm như sau:

- Vào ngày thường, ít nhất bằng 150%; Vào ngày nghỉ hằng tuần, ít nhất bằng 200%; Vào ngày nghỉ lễ, Tết, ngày nghỉ có hưởng lương, ít nhất bằng 300% chưa kể tiền lương ngày lễ, Tết, ngày nghỉ có hưởng lương đối với người lao động hưởng lương ngày; Trường hợp người lao động làm việc vào ban đêm thì được trả thêm ít nhất bằng 30% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc của ngày làm việc bình thường; Người lao động làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc trả lương theo chế độ như trên, người lao động còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, Tết.

Người lao động làm thêm giờ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc đang làm

Ngoài ra, khi trả lương cho người lao động, khoản 3, Điều 95 quy định người sử dụng lao động phải thông báo bảng kê trả lương cho người lao động, trong đó ghi rõ tiền lương, tiền lương làm thêm giờ, tiền lương làm việc vào ban đêm, nội dung và số tiền bị khấu trừ (nếu có). Đây là quy định mới được bổ sung tại Bộ Luật Lao động 2019 mà tại Bộ Luật Lao động 2012 hiện hành chưa có.

Điều kiện sử dụng người lao động

Điều 107 Bộ Luật Lao động quy định, người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đủ các yêu cầu sau:

- Phải được sự đồng ý của người lao động;

- Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 1 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 1 ngày; không quá 40 giờ trong 1 tháng (Bộ Luật Lao động 2012 quy định không quá 30 giờ trong 1 tháng);

- Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 200 giờ trong 1 năm. Trừ một số trường hợp sau, doanh nghiệp được sử dụng người lao động làm thêm trên 200 giờ nhưng không quá 300 giờ trong 1 năm:

+ Sản xuất, gia công xuất khẩu sản phẩm hàng dệt, may, da, giày, điện, điện tử, chế biến nông, lâm, diêm nghiệp, thủy sản;

+ Sản xuất, cung cấp điện, viễn thông, lọc dầu; cấp, thoát nước;

+ Trường hợp giải quyết công việc đòi hỏi lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao mà thị trường lao động không cung ứng đầy đủ, kịp thời (Bộ Luật Lao động 2012 trước đây không có quy định này);

+ Trường hợp phải giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn do tính chất thời vụ, thời điểm của nguyên liệu, sản phẩm hoặc để giải quyết công việc phát sinh do yếu tố khách quan không dự liệu trước, do hậu quả thời tiết, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, thiếu điện, thiếu nguyên liệu, sự cố kỹ thuật của dây chuyên sản xuất (Bộ Luật Lao động 2012 chỉ quy định là giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn);

+ Trường hợp khác do Chính phủ quy định.

Doanh nghiệp không được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi (trừ trường hợp được người lao động đồng ý)

Những trường hợp bắt buộc

Căn cứ theo Điều 108 Bộ Luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm và người lao động không được từ chối 1 trong 2 trường hợp sau:

- Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;

- Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.

So với Bộ Luật Lao động 2012 thì Bộ Luật Lao động 2019 đã loại trừ trường hợp thực hiện công việc nhằm bảo vê tính mạng, tài sản do thiên tai nhưng có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người lao động.

Những trường hợp không bắt buộc

Có 4 trường hợp doanh nghiệp không được sử dụng người lao động làm thêm giờ. Quy định lần lượt tại khoản 1, Điều 137, khoản 1 và 2, Điều 146, khoản 1, Điều 160 Bộ Luật Lao động 2019, các trường hợp đó là:

- Người mang thai từ tháng thứ 7 hoặc từ tháng thứ 6 nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo;

- Người đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp được người lao động đồng ý;

- Người chưa đủ 15 tuổi, riêng người từ 15 đến dưới 18 tuổi chỉ được làm thêm giờ với một số nghề, công việc theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành;

- Người khuyết tật nhẹ suy giảm khả năng lao động từ 51% trở lên, khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, trừ trường hợp được người lao động đồng ý.