Làm gì để ngăn chặn lừa đảo tuyển dụng xuyên biên giới?

Theo bà Park Mihyung - Trưởng phái đoàn Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) tại Việt Nam, di cư lao động là một đặc điểm nổi bật của nền kinh tế toàn cầu và là động lực mạnh mẽ cho sự phát triển, phúc lợi và tăng trưởng. Khi người di cư được tiếp cận đầy đủ các quyền của mình, họ có thể thực sự phát huy được tiềm năng và khai thác toàn bộ sức mạnh của lao động di cư.

Những thay đổi về nhân khẩu học toàn cầu, chuyển đổi kinh tế và biến đổi khí hậu được dự báo là những động lực chính dẫn đến tình trạng di cư ở châu Á trong thập kỷ tới.

Khu vực châu Á từ lâu đã là trung tâm lớn của di cư lao động. Khu vực này chiếm 14% tổng số lao động nhập cư trên toàn cầu. Dữ liệu cho thấy lao động nhập cư đang đóng góp vào các lĩnh vực kinh tế quan trọng bao gồm nông nghiệp, xây dựng, sản xuất và công việc gia đình.

Những lợi ích của di cư lao động đã được ghi nhận rõ ràng. Ở các quốc gia đến, di cư lao động giúp giải quyết tình trạng thiếu lao động và chuyên môn. Ở các quốc gia đi, lao động nhập cư góp phần cải thiện đời sống của gia đình và cộng đồng thông qua việc chuyển giao kỹ năng và nguồn lực tài chính, đồng thời giảm bớt áp lực lên thị trường lao động trong nước.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nêu rõ một số rủi ro trong hành trình di cư lao động, bao gồm việc thiếu thông tin minh bạch, hợp đồng lao động không rõ ràng hoặc thay thế hợp đồng, không có chỗ ở đầy đủ, không trả hoặc trả lương thấp, thiếu khả năng tiếp cận các biện pháp khắc phục...

Những điều này làm tăng nguy cơ xảy ra các hình thức vi phạm quyền lao động ở tất cả các giai đoạn của hành trình di cư lao động. Đó là lý do tại sao IOM đang hợp tác chặt chẽ với cả chính phủ quốc gia đi và quốc gia đến, các đối tác quốc tế, các đoàn thể xã hội cũng như khu vực tư nhân để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động. Góp phần giúp lao động di cư có thể tiếp cận những con đường di cư an toàn, đáp ứng tiêu chuẩn, nơi họ được hưởng đầy đủ quyền lợi.

Bà Park Mihyung cho biết người lao động di cư thường phải trả phí tuyển dụng đắt đỏ, điều này khiến họ dễ rơi vào cảnh nợ nần, bóc lột hoặc bị cưỡng bức lao động.

Hơn nữa, họ còn có thể gặp phải nhiều rủi ro khác trong suốt hành trình di cư lao động như: thiếu thông tin minh bạch, hợp đồng lao động không rõ ràng hoặc thay thế hợp đồng, không có chỗ ở đầy đủ, quy trình và yêu cầu lựa chọn mang tính phân biệt đối xử (ví dụ như yêu cầu xét nghiệm mang thai).

Theo ước tính của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), IOM và tổ chức Walk Free công bố, lao động di cư có nguy cơ gặp phải các trường hợp lao động cưỡng bức cao gấp 3 lần so với lao động địa phương.

Các con đường di cư lao động thông thường hiện tại không đáp ứng được nhu cầu chung về lao động di cư ở các quốc gia đến và nhu cầu về cơ hội thu nhập cho người lao động từ các quốc gia đi. Điều này dẫn đến tỉ lệ di cư lao động bất thường cao và sự hiện diện của một lượng lớn dân số không có giấy tờ hợp pháp ở các quốc gia đến với nguy cơ bị bóc lột cao hơn.

Mặc dù đã có một số tiến bộ theo thời gian, nhưng các lỗ hổng trong luật pháp và quy định hiện hành trong khu vực có xu hướng làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương của người lao động nhập cư.

Ở các nước đi, quy định tuyển dụng hiệu quả vẫn là một thách thức vì người lao động nhập cư có thể bị tính phí tuyển dụng và các chi phí liên quan một cách hợp pháp, hệ thống định hướng trước khi khởi hành yếu kém và thiếu sự giám sát của các nhà tuyển dụng lao động, thiếu các hình phạt và chế tài hiệu quả. Ở các quốc gia đến, các quyền cơ bản của người lao động di cư trong việc thay đổi người sử dụng lao động bị hạn chế.

Để giải quyết những vấn đề đó, trong mọi chương trình được triển khai, IOM đều hỗ trợ các quốc gia mở rộng và cải thiện các lộ trình di cư lao động thường xuyên, bao gồm các chính sách, khung pháp lý, quy định và cơ chế thực hiện.