Sắp xếp lại vùng áp dụng lương tối thiểu: Cần thiết!

Theo Bộ Nội vụ, hiện cả nước có 439/3.321 địa bàn (tỉ lệ 13,22%) đang áp dụng mức lương tối thiểu (LTT) vùng I (4,96 triệu đồng/tháng); 428 địa bàn áp dụng mức LTT vùng II (4,41 triệu đồng/tháng), chiếm 12,89%; 806 địa bàn áp dụng mức LTT vùng III (3,86 triệu đồng/tháng), chiếm 24,27% và 1.648 địa bàn áp dụng mức LTT vùng IV (3,45 triệu đồng/tháng), chiếm 49,62%. Tại dự thảo Nghị định quy định mức LTT đối với người lao động (NLĐ) làm việc theo hợp đồng lao động, Bộ Nội vụ đã đề xuất tăng 39 địa bàn vùng I, giảm 16 địa bàn vùng II, giảm 8 địa bàn vùng III và giảm 15 địa bàn vùng IV.

Thu hẹp sự chênh lệch

Đánh giá tác động của việc điều chỉnh địa bàn áp dụng LTT vùng, Bộ Nội vụ nhận định việc điều chỉnh nêu trên không tạo thay đổi quá lớn trên tổng thể 3.321 đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước. Việc điều chỉnh phân vùng phản ánh đúng điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã mới, nhất là việc tiếp nối các cơ chế, chính sách đặc thù của địa phương sau sắp xếp.

Đồng thời, sẽ tạo sự cân đối hợp lý về giá nhân công giữa các địa bàn lân cận, tăng tính cạnh tranh về việc làm, thu hút lao động, từ đó thúc đẩy tăng trưởng cho các địa phương được điều chỉnh. "Các địa bàn dự kiến điều chỉnh đều xuất phát từ điều kiện thực tiễn của địa phương và đã có sự trao đổi, đồng thuận với các cơ quan, tổ chức có liên quan nên các doanh nghiệp (DN) đã có sự chuẩn bị trước" - Bộ Nội vụ cho hay.

Nếu dự thảo nghị định được thông qua, từ ngày 1-1-2026, TP Hải Phòng sẽ là một trong những địa phương có nhiều thay đổi về mức lương của NLĐ khi có 12 phường, 29 xã được đề xuất nâng từ vùng II lên vùng I và 14 xã nâng từ vùng III lên vùng II. Theo ông Nguyễn Minh Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng, Hải Phòng là đô thị loại I trực thuộc Trung ương, tốc độ đô thị hóa nhanh, thị trường lao động sôi động, cơ sở hạ tầng không ngừng được đầu tư, mức sống và thu nhập của người dân ngày càng được cải thiện.

Do đó, việc tiếp tục áp dụng cơ cấu phân vùng LTT theo địa giới hành chính cũ không còn phản ánh đúng điều kiện phát triển kinh tế - xã hội thực tế, nhất là việc tiếp nối các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội của thành phố sau khi hợp nhất. UBND TP Hải Phòng nhìn nhận việc điều chỉnh phân vùng LTT theo hướng nâng một cấp vùng (mức LTT tăng từ 12% - 14%) ở một số địa bàn có thể tạo ra áp lực chi phí nhất định cho DN. Nhưng việc điều chỉnh sẽ giúp DN thiết lập mặt bằng tiền lương hợp lý, thu hẹp chênh lệch giữa các địa bàn liền kề, tăng tính cạnh tranh trong thu hút và giữ chân NLĐ.

Trái với TP Hải Phòng, ở một số địa bàn khác, như các xã Kỳ Thượng, Lương Minh (tỉnh Quảng Ninh), việc điều chỉnh LTT vùng có thể khiến mức lương NLĐ giảm đáng kể. Trước ngày 1-7, các xã trên áp dụng mức LTT vùng IV, nhưng sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp thì hưởng LTT vùng I (theo Nghị định số 128/2025/NĐ-CP).

Theo UBND tỉnh Quảng Ninh, Kỳ Thượng và Lương Minh là các xã vùng cao, cơ sở hạ tầng, giao thông chưa phát triển, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn nhưng đang áp dụng mức LTT vùng I tạo ra chênh lệch lớn so với các xã có sự tương đồng về điều kiện kinh tế - xã hội lân cận. Do vậy, chuyển địa bàn áp dụng mức LTT từ vùng I xuống vùng IV là phù hợp.

Bảo đảm tính ổn định

Góp ý cho dự thảo Nghị định về việc phân vùng LTT, đại diện Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam đánh giá hiện nay, tại nhiều xã sau khi sáp nhập có vùng chồng lấn khu vực thị trấn (đô thị) và vùng nông thôn. Vì vậy, để bảo đảm việc phân định vùng áp dụng mức LTT phù hợp giữa khu vực đô thị và khu vực nông thôn nên xem xét cho các xã có khu vực thị trấn thuộc huyện trước đây được áp dụng theo vùng đô thị.

Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đề nghị từ kỳ điều chỉnh LTT lần sau, cơ quan soạn thảo chỉ nên phân thành 3 vùng LTT, gồm: vùng I áp dụng với địa bàn hành chính là phường; vùng II áp dụng đối với địa bàn hành chính là đặc khu; vùng III áp dụng đối với địa bàn xã. Việc phân vùng như vậy sẽ bảo đảm tương quan về sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa bàn áp dụng và không cần thiết phải thực hiện rà soát hằng năm để đề xuất việc nâng vùng, hạ vùng (việc đề xuất nâng vùng, hạ vùng thường mang định tính nhiều hơn định lượng vì chưa có tiêu chí, tiêu chuẩn, hướng dẫn cụ thể). Hằng năm, Hội đồng Tiền lương quốc gia chỉ cần xem xét, khuyến nghị đề xuất Chính phủ điều chỉnh mức tăng LTT phù hợp đối với từng vùng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng danh mục địa bàn áp dụng LTT chi tiết tới cấp xã/phường dễ dẫn đến lỗi cập nhật khi có chia tách, sáp nhập địa bàn hành chính. Do đó, nên cân nhắc quy định rõ nguyên tắc xác định vùng LTT ở danh mục hiện hành và giao Bộ Nội vụ cập nhật bằng thông tư hoặc quyết định để kịp thời xử lý khi có thay đổi địa giới hành chính.

Ông Nguyễn Hồng Hải, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế Bộ Tư pháp, đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục phối hợp với UBND các tỉnh, thành, DN, chuyên gia, nhà khoa học, người làm thực tiễn… để rà soát, giải thích rõ cơ sở đề xuất phân vùng cho phù hợp với sự thay đổi về địa giới hành chính cấp xã. Trong đó, cần có đánh giá cụ thể về hạ tầng, mức độ phát triển thị trường lao động, vùng thu hút đầu tư và các điều kiện khác (nếu có) để bảo đảm phù hợp với tình hình mới sau khi thực hiện sáp nhập, sắp xếp, bảo đảm công khai, minh bạch và khả thi sau khi nghị định được ban hành.