Điểm tựa cho lao động xuất khẩu

Đầu tháng 9-2025, anh H.V.L (25 tuổi, quê Nghệ An) đã đột ngột qua đời tại Đài Loan (Trung Quốc) khi mới sang làm việc được khoảng 1 năm. Gia cảnh anh khá khó khăn, vợ làm nông và đang nuôi 2 con nhỏ. Anh L. ra nước ngoài làm việc, gia đình phải vay mượn để có chi phí đi. Nay, nợ chưa trả hết, lại xảy ra biến cố nên chi phí lo hậu sự và đưa anh L. về quê an táng gia đình không kham nổi, phải kêu gọi sự trợ giúp từ các nhà hảo tâm.

Hỗ trợ khi gặp biến cố

Anh H.H.T (30 tuổi, công nhân hàn, quê Hà Tĩnh) cũng gặp biến cố vào tháng 9-2024 khi sang Hàn Quốc làm việc chưa được bao lâu. Anh T. bị cuộn sắt lớn từ trên cần cẩu rơi trúng người khi đang làm việc bên dưới, bị gãy 2 xương sườn và dập tủy. 

Sau nhiều tháng điều trị tại Hàn Quốc, anh T. hiện bị liệt 2 chân, không có khả năng phục hồi. Kể từ khi anh bị tai nạn lao động, vợ anh phải bỏ công việc ở quê nhà, sang Hàn Quốc chăm sóc chồng, cuộc sống gia đình vốn khó lại càng khó khăn hơn.

Theo Quyết định số 34/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành mới đây, từ ngày 15-9, các trường hợp người lao động (NLĐ) đi làm việc ở nước ngoài gặp biến cố như anh T. và anh L. có thể được hưởng các chính sách từ Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước. Cụ thể, đối với NLĐ phải về nước trước thời hạn do bị tai nạn lao động, tai nạn rủi ro, ốm đau, bệnh tật đến mức không còn khả năng tiếp tục làm việc ở nước ngoài có thể được hưởng hỗ trợ từ 10 - 30 triệu đồng/người.

Trường hợp NLĐ phải về nước trước thời hạn do người sử dụng lao động (NSDLĐ) ở nước ngoài bị giải thể, phá sản hoặc thu hẹp sản xuất do thiên tai, dịch bệnh, bất ổn chính trị, chiến tranh, suy thoái kinh tế hoặc vì lý do bất khả kháng khác; NLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động khi bị NSDLĐ ngược đãi, cưỡng bức lao động hoặc có nguy cơ rõ ràng về đe dọa trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, bị quấy rối tình dục trong thời gian làm việc ở nước ngoài được hỗ trợ từ 7-20 triệu đồng/người. Riêng đối với NLĐ chết, mất tích trong thời gian làm việc ở nước ngoài thì thân nhân (bố, mẹ, vợ, chồng, con, anh/chị/em ruột) được hỗ trợ 40 triệu đồng/trường hợp.

Bên cạnh đó, quỹ còn có chính sách hỗ trợ giải quyết tranh chấp phát sinh liên quan đến NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng như chi phí thuê luật sư, tư vấn pháp lý, án phí giải quyết vụ việc (50% chi phí thuê luật sư, tư vấn pháp lý, án phí nhưng tối đa 50 triệu đồng/vụ việc hoặc tối đa 100 triệu đồng/vụ việc nếu liên quan đến nhiều NLĐ); hỗ trợ thuê chỗ ở tạm thời cho NLĐ không được bố trí chỗ trong thời gian giải quyết tranh chấp hợp đồng lao động với NSDLĐ (100% chi phí thực tế theo hóa đơn, chứng từ thuê chỗ ở cho NLĐ).

Ngoài ra, NLĐ phải về nước trước hạn ở các trường hợp trên nếu có nhu cầu đào tạo chuyển đổi nghề sẽ được hỗ trợ chi phí nâng cao trình độ kỹ năng nghề để tham gia thị trường lao động, ổn định cuộc sống, mức 1 triệu đồng/tháng, tối đa 6 tháng/người/khóa học.

Doanh nghiệp ủng hộ

Theo Quyết định số 34/2025/QĐ-TTg, Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước được hình thành từ nguồn đóng góp của doanh nghiệp (DN) hoạt động dịch vụ đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (150.000 đồng/người) và NLĐ (100.000 đồng/người/hợp đồng).

Ngoài hỗ trợ NLĐ, quỹ cũng có các chính sách giúp DN dịch vụ đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong việc khai thác, phát triển và ổn định thị trường lao động ngoài nước; giải quyết rủi ro liên quan đến NLĐ; chi phí đưa thi hài, di hài của NLĐ bị chết về nước.

Bà Thân Thị Thảo, Giám đốc Công ty TNHH Nhân lực Toàn Cầu, đánh giá cao việc thành lập Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước. Theo bà Thảo, trước đây, khi NLĐ gặp sự cố, phần lớn DN phải đứng ra giải quyết, chi phí phát sinh khá lớn, đôi khi vượt khả năng. Có quỹ này, DN sẽ giảm áp lực tài chính, đồng thời bảo đảm quyền lợi cho NLĐ tốt hơn, từ đó nâng cao uy tín ngành xuất khẩu lao động.

Điểm tích cực nữa là quỹ có chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động sau khi về nước. Đây là hướng đi bền vững, giúp họ không rơi vào cảnh thất nghiệp hoặc phải đi làm việc trở lại ở môi trường phi chính thức. "Tôi tin chính sách này sẽ tạo thêm động lực để NLĐ mạnh dạn tham gia các chương trình đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài" - bà Thảo nói.

Còn ông Nguyễn Văn Trường Vi, Giám đốc Công ty CP Đầu tư Thương mại Quốc tế Sài Gòn Thiên Vương, nhìn nhận việc thành lập Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước là bước đi kịp thời và cần thiết. Bởi thực tế, chi phí đi làm việc ở nước ngoài hiện nay vẫn là gánh nặng lớn đối với nhiều lao động, nhất là lao động ở vùng nông thôn. Khi có sự cố xảy ra như bị chấm dứt hợp đồng trước hạn, tai nạn lao động hay rủi ro khác, NLĐ thường rất khó xoay xở.

Việc hỗ trợ đào tạo nghề sau khi về nước cũng rất quan trọng, vì nhiều NLĐ trở về nhưng không có kỹ năng phù hợp để tiếp tục tìm việc. Nhờ đó, chính sách này sẽ góp phần bảo đảm quyền lợi, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và giảm bớt áp lực cho DN trong việc xử lý các tình huống rủi ro. "Về khoản đóng góp từ DN phái cử, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ và kỳ vọng quỹ sẽ hoạt động minh bạch, hiệu quả và trở thành điểm tựa vững chắc cho NLĐ, nhất là khi NLĐ hồi hương" - ông Vi nhấn mạnh.