Lao động Việt thua trên sân nhà

Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm TP HCM (CSE), Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) TP HCM, từ đầu năm đến nay, CSE tiếp nhận hơn 6.000 lượt doanh nghiệp (DN) thông báo tuyển dụng lao động Việt Nam chất lượng cao vào các vị trí dự kiến tuyển dụng lao động người nước ngoài theo Nghị định 70 của Chính phủ. Các DN này có nhu cầu tuyển dụng 16.515 vị trí từ chuyên viên, chuyên gia đến quản lý trung - cao cấp với mức thu nhập rất cao.

Yêu cầu khắt khe

Theo CSE, chỉ có 1.742 lượt lao động Việt Nam tương tác ứng tuyển nhưng chưa có người nào trúng tuyển. Như Công ty TNHH Mitsubishi Corporation Việt Nam tuyển vị trí giám đốc chi nhánh, làm việc tại TP HCM với mức lương 200 triệu đồng/tháng. Yêu cầu là ứng viên phải tốt nghiệp từ đại học trở lên, có kinh nghiệm trên 10 năm làm việc ở Nhật Bản hoặc châu Âu.

Công ty TNHH Dịch vụ WMGS Việt Nam cũng đang tuyển vị trí trưởng phòng cao cấp (bộ phận kỹ thuật thiết kế giày) với mức lương khởi điểm 100 triệu đồng/tháng. Trong phần yêu cầu, DN này mong muốn tìm được ứng viên có bằng cử nhân khoa học kỹ thuật công nghiệp; có 4 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn quản lý bộ phận kỹ thuật thiết kế giày; có khả năng tư vấn chiến lược, đàm phán, duy trì nhà cung cấp, am hiểu sâu về thị trường giày dép toàn cầu và xu hướng mới nổi...

Anh Vũ Ngọc Đáng, trưởng phòng kỹ thuật sản xuất của một DN giày da tại Bình Dương, cho biết về kỹ thuật và tay nghề thì anh có thể đáp ứng nhưng những yêu cầu như chiến lược, xu hướng mới hay đàm phán đều không đạt. "Tôi từng gọi điện đến một nhà tuyển dụng có vị trí tuyển tương tự và ngay sau cuộc gọi, họ trả lời tôi không đạt. Ngoài kỹ năng mềm thì tôi cũng sử dụng ngoại ngữ không tốt nên không vào được vòng 2" - anh Đáng bộc bạch.

Cũng sẵn sàng chi mức lương 100 triệu đồng/tháng cho vị trí trưởng phòng xuất nhập khẩu nhưng hiện Công ty TNHH LX Pantos Việt Nam vẫn chưa tìm được người làm. Ứng viên muốn ứng tuyển vị trí này phải có bằng thạc sĩ chuyên ngành logistics, có ít nhất 4 năm kinh nghiệm, từng đảm nhiệm vị trí tương đương, sử dụng tiếng Anh và tiếng Hàn thông thạo...

Theo ghi nhận của Adecco Việt Nam, nhu cầu tuyển dụng ngày càng tăng cho các vị trí chuyên môn như trưởng bộ phận sản xuất, quản lý chất lượng và quản lý chuỗi cung ứng, nhất là những ứng viên có kỹ năng tiếng Trung. Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đổ hơn 60% vào ngành sản xuất và chế tạo. 

"Nhu cầu tuyển dụng nhân sự chất lượng cao đang tăng trưởng mạnh tại Việt Nam. Đó là dấu hiệu cho thấy các DN hoạt động tại đây có những chiến lược phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh các chỉ số kinh tế của Việt Nam khá ấn tượng" - bà Trương Thiên Kim, Phó Giám đốc Dịch vụ tư vấn tuyển dụng của Adecco Việt Nam, nói.

Đăng tuyển để hợp thức hóa

Ngoài nhu cầu lớn về số lượng, chất lượng ứng viên cũng được các DN đề cao. Theo quan sát của Adecco Việt Nam, các DN có vốn đầu tư nước ngoài kỳ vọng tìm được ứng viên người Việt có kinh nghiệm làm việc từ các nước phát triển trở về.

Trong khi đó, các DN trẻ của Việt Nam lại có xu hướng tìm kiếm ứng viên người nước ngoài đến từ các cường quốc công nghệ. Bà Trương Thiên Kim đánh giá đa số các vị trí chất lượng cao hiện nay đều tìm ứng viên có khả năng sử dụng tiếng Anh tốt, có trình độ kỹ thuật công nghệ cao và có kinh nghiệm làm việc quốc tế. Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức cho đội ngũ nhân sự chất lượng cao mà Việt Nam đang có.

Chia sẻ về việc nhiều vị trí tuyển dụng lao động chất lượng cao nhưng ứng viên người Việt lại thờ ơ, trưởng bộ phận nhân sự một DN có vốn đầu tư nước ngoài tại TP HCM tiết lộ nguyên nhân cơ bản từ chính DN tuyển dụng. Họ đăng tuyển để hợp thức hóa Nghị định 70 chứ thực chất muốn dành vị trí đó cho nhân sự người nước ngoài mà họ đã nhắm đến.

Nhận định này có cơ sở khi trong nhiều cuộc đối thoại gần đây với DN trên địa bàn, Sở LĐ-TB-XH TP HCM cho rằng một số DN đăng tin tuyển dụng và giải trình nhu cầu lao động không phù hợp. Bà Trần Lê Thanh Trúc, Trưởng Phòng Việc làm - An toàn lao động (Sở LĐ-TB-XH TP HCM), cho hay có DN đăng tuyển yêu cầu trình độ là đại học nhưng khi giải trình thì tuyển lao động nước ngoài chỉ có trình độ cao đẳng.

Thậm chí, có DN sau khi đăng tuyển công khai 15 ngày, làm giải trình nhu cầu lao động rằng không tuyển được lao động Việt Nam vào vị trí công việc này rồi đề nghị tuyển lao động nước ngoài không cần trình độ. "Phần trình độ để chứng minh năng lực của lao động nước ngoài mà DN muốn tuyển. Nếu không cần trình độ mà không tuyển được lao động Việt Nam vào vị trí công việc đó thì không hợp lý" - bà Trúc nói.

Ở góc độ đơn vị sự nghiệp dịch vụ việc làm, bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc CSE, cho rằng có 2 nguyên nhân chính dẫn đến việc chưa có nhiều ứng viên người Việt quan tâm những vị trí tuyển dụng chất lượng cao. Một là, thông tin tuyển dụng này chưa được nhiều NLĐ biết đến. Hai là, yêu cầu của nhà tuyển dụng quá cao và khắt khe khiến lao động Việt Nam khó đáp ứng đủ.