Xây dựng nghề nghiệp lâu dài

Trong bối cảnh khó tìm việc phù hợp với chuyên môn, nhiều lao động trẻ (LĐT) đã lựa chọn những công việc tạm thời để có thu nhập. Phóng viên Báo Người Lao Động đã trao đổi với bà Nguyễn Như Phượng, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Phượng Hoàng Linh (TP Thủ Đức, TP HCM), về vấn đề này.

. Phóng viên: Vì sao LĐT hiện nay khó tìm việc, thưa bà?

- Bà NGUYỄN NHƯ PHƯỢNG: Tình trạng khó tìm việc của LĐT hiện nay không chỉ xuất phát từ nguyên nhân thiếu cơ hội, mà sâu xa hơn là do hiện tượng "đứt gãy niềm tin nghề nghiệp". Trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn, nhiều doanh nghiệp (DN) cắt giảm nhân sự, chuyển đổi mô hình làm việc, khiến thị trường lao động xáo trộn. 

Giới trẻ vì thế mất dần sự tin tưởng vào khả năng xây dựng sự nghiệp lâu dài và ổn định. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số đã làm biến mất nhiều ngành nghề truyền thống, buộc người lao động (NLĐ) phải liên tục thích nghi, nâng cấp kỹ năng nếu không muốn bị đào thải.

Bên cạnh đó, phải kể đến những yếu tố như sự thiếu động lực bên trong, niềm tin vào chính bản thân và DN sẽ đầu quân là vấn đề không thể xem nhẹ. Nhiều LĐT lại có nhu cầu tìm kiếm những công việc ít căng thẳng, không quá phức tạp và lương cao mà không cần phải nỗ lực quá nhiều. Trong đó, một số ít chỉ mong muốn có nguồn thu nhập ổn định mà không cần phát triển thêm công việc.

Điều đáng lo ngại khác là nhiều LĐT hiện nay chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về định hướng nghề nghiệp. Trong khi đó, sự hỗ trợ từ gia đình, xã hội chưa đủ mạnh để giúp họ nhận ra thực lực của bản thân.

. Lợi và hại khi làm công việc tạm thời là gì, bà có thể phân tích kỹ hơn?

- Theo quan sát của tôi thì có 3 nhóm: có chiến lược - chấp nhận đây là giai đoạn thử thách để chuẩn bị cho tương lai; hoang mang - không định hướng, không mục tiêu, dần đánh mất chính mình; dùng công việc tạm như cái cớ để không dấn thân nữa.

Dù không phải là lựa chọn lý tưởng, nhưng nhận một công việc tạm thời vẫn mang lại nhiều lợi ích. Bởi nó có thể giúp LĐT tích lũy kinh nghiệm thực tế, trau dồi kỹ năng mềm như giao tiếp, giải quyết vấn đề và nâng cao khả năng thích ứng với môi trường mới. Công việc này giúp có thu nhập để duy trì cuộc sống và mang lại sự ổn định tâm lý nhất định, giảm bớt lo lắng trong giai đoạn chưa tìm được định hướng lâu dài.

Việc chọn một công việc tạm thời có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng nếu không có chiến lược rõ ràng sẽ dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng về lâu dài. Thực tế, NLĐ có nguy cơ rơi vào vòng luẩn quẩn với những công việc không liên quan đến mục tiêu, dẫn đến mất niềm tin vào bản thân. Thu nhập từ những công việc tạm thời thường không ổn định, khiến họ dễ rơi vào tình trạng chấp nhận mức lương thấp, thiếu cơ hội thăng tiến và không thể xây dựng nền tảng tài chính bền vững.

Ngoài ra, việc không được rèn luyện kỹ năng chuyên môn trong môi trường phù hợp sẽ khiến năng lực bị mai một theo thời gian, dẫn đến tụt hậu trong hành trình nghề nghiệp. Một hệ quả khác khó tránh là định kiến xã hội, nhất là LĐT dễ bị đánh giá thấp khi hồ sơ nghề nghiệp thiếu trải nghiệm thực tế và mục tiêu phát triển.

Tâm lý của NLĐ cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, mất động lực. Làm tạm không sai, nhưng sống tạm - nghĩ tạm - mơ tạm - đó mới là thứ khiến NLĐ thua cuộc dài hạn.

. Để có công việc phù hợp và lộ trình phát triển, NLĐ cần làm gì?

- Trong thời đại biến động không ngừng như hiện nay, LĐT dễ rơi vào cái bẫy "phải có việc làm ngay", "phải thành công sớm", "phải thăng tiến nhanh". Nghĩa là, thay vì vội vàng tìm việc để thoát cảm giác mất an toàn, hãy dành thời gian hiểu rõ mình, phát triển đúng năng lực và từng bước xây dựng hành trình nghề nghiệp có chiều sâu.

Để làm được điều đó, 7 nhóm kỹ năng dưới đây chính là "kim chỉ nam" để NLĐ tìm thấy công việc phù hợp và có lộ trình phát triển rõ ràng, gồm: cần nhận thức bản thân, tư duy phát triển, thiết lập mục tiêu - thực hiện chúng, tính chủ động - tinh thần trách nhiệm, giao tiếp - hợp tác hiệu quả, thích ứng - giải quyết vấn đề và học tập suốt đời.

Công việc phù hợp không chỉ đúng ngành, lương cao, mà phải có môi trường tốt, giá trị cốt lõi và lâu dài. Khi làm việc đúng với bản chất, không cần "gồng" để tiến xa mà tự nhiên phát triển.