Cắt giảm lương, thưởng: Đi hay ở?

Trong bối cảnh kinh tế biến động, nhiều doanh nghiệp (DN) đang đối mặt với áp lực tài chính, buộc phải cắt giảm lương, thưởng, chế độ đãi ngộ nhằm tối ưu hóa chi phí và duy trì hoạt động. Khi quyền lợi không còn như trước, người lao động (NLĐ) sẽ đứng trước lựa chọn: Tiếp tục gắn bó để cùng DN vượt qua khó khăn hay tìm bến đỗ mới với đãi ngộ tốt hơn?

Quyết định khó khăn

Cuối năm 2023, công ty xuất nhập khẩu nơi anh Nguyễn Văn Hùng (35 tuổi, ngụ TP HCM) - trưởng phòng kinh doanh - làm việc rơi vào khủng hoảng tài chính do biến động thị trường. Để duy trì hoạt động, ban lãnh đạo quyết định cắt giảm 20% lương và tạm dừng thưởng quý. Thay vì áp đặt, công ty tổ chức họp nội bộ, minh bạch tình hình và cam kết đây chỉ là giải pháp tạm thời.

Trước biến động này, nhiều nhân viên dao động, cân nhắc tìm việc mới. Bản thân anh Hùng cũng lo lắng khi tài chính gia đình bị ảnh hưởng. Song, sau khi suy xét, anh quyết định ở lại. "Nhìn lại, tôi thấy quyết định ở lại là đúng đắn. Công ty không chỉ giữ lời hứa mà còn trân trọng sự gắn bó của nhân viên" - anh Hùng nói. Sáu tháng sau, khi thị trường phục hồi, công ty không chỉ khôi phục lương mà còn triển khai chính sách hỗ trợ NLĐ đã gắn bó.

Ngược lại, chị Lê Thu Trang (28 tuổi, ngụ TP Hà Nội) - nhân viên một chuỗi siêu thị ở khu vực miền Bắc - lại có trải nghiệm khác. Chị từng xem công ty như ngôi nhà thứ 2 và luôn cống hiến hết mình. Tuy nhiên, khi công ty bị bán lại, ban giám đốc mới tái cấu trúc, cắt giảm nhân sự, đồng thời tăng khối lượng công việc mà không có lộ trình phục hồi rõ ràng. Lương, thưởng bị cắt giảm, áp lực công việc ngày càng lớn nên sau 3 tháng trăn trở và nhận ra nếu tiếp tục ở lại sẽ kiệt sức, chị Trang đã quyết định rời đi để tìm bến đỗ mới với công việc ít áp lực và thu nhập tốt hơn.

Còn anh Phạm Minh Tân (30 tuổi, ngụ TP HCM) - kỹ sư phần mềm tại một công ty công nghệ ở quận 12, TP HCM - cũng đối mặt tình trạng cắt giảm 15% lương do đơn hàng công ty sụt giảm. Dù hiểu đây là quyết định bất khả kháng nhưng điều khiến anh lo lắng là không biết tình trạng này sẽ kéo dài bao lâu. 

Anh không vội nghỉ việc mà tận dụng thời gian này để trau dồi kỹ năng, học thêm công nghệ trí tuệ nhân tạo và lập trình nâng cao - những lĩnh vực đang có nhu cầu lớn. Đồng thời, anh cập nhật hồ sơ, tìm kiếm cơ hội mới để chủ động hơn trước biến động.

Năm tháng sau, công ty vẫn chưa phục hồi mức lương đã cắt, anh Tân quyết định nghỉ việc. "Lúc đó, tôi nhận ra mình không thể chờ đợi mãi. Tôi cần một môi trường làm việc ổn định hơn để phát triển. Nhờ những kỹ năng mới, tôi tự tin ứng tuyển vào công ty khác và đàm phán được mức lương tốt hơn" - anh Tân cho hay.

Cần có chiến lược rõ ràng

Bà Lương Tú Anh - Tổng Giám đốc Công ty TNHH NodeX Asia (quận 1, TP HCM) - nhận định tình trạng cắt giảm lương, thưởng trong DN chủ yếu xuất phát từ áp lực tài chính.

Khi doanh thu sụt giảm do ảnh hưởng kinh tế, nhu cầu tiêu dùng giảm hoặc chuỗi cung ứng gián đoạn, DN gặp khó khăn nên buộc phải thắt chặt ngân sách, trong đó có chi phí nhân sự. Họ không chỉ chịu tác động từ tình hình tài chính, chính sách lương, thưởng mà còn bị ảnh hưởng bởi quá trình tái cấu trúc. Để tối ưu chi phí, nhiều công ty tinh gọn bộ máy, giảm nhân sự hoặc điều chỉnh đãi ngộ. Các khoản thưởng không bắt buộc bị cắt, trong khi lương ngày càng gắn với hiệu suất làm việc.

Bên cạnh đó, một số DN đẩy mạnh tự động hóa, ứng dụng công nghệ nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhân lực, từ đó tác động đến nhu cầu tuyển dụng và chế độ đãi ngộ. Ngân sách dành cho đào tạo, phúc lợi cũng thu hẹp, thậm chí nhiều công ty buộc phải hoãn chi trả thưởng. "Việc cắt giảm này sẽ giúp DN duy trì hoạt động trong giai đoạn khó khăn, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững khi thị trường phục hồi" - bà Tú Anh nhận định.

Ở góc độ DN, ông Nguyễn Lê Vĩnh Lynh - Giám đốc chi nhánh Công ty CP Ngắm cảnh Việt Nam tại TP HCM (quận 1) - cho rằng không phải NLĐ nào cũng rời đi khi lương, thưởng bị cắt giảm. Quyết định ở lại hay ra đi phụ thuộc mức độ hài lòng của họ với DN. Những người lựa chọn gắn bó thường làm việc trong môi trường tích cực, nơi họ cảm thấy được tôn trọng, có cơ hội phát triển rõ ràng và được ghi nhận xứng đáng. Ngoài ra, chính sách đãi ngộ hợp lý, sự hỗ trợ từ cấp trên và mối quan hệ tốt với đồng nghiệp cũng giúp NLĐ duy trì động lực lâu dài.

Ngược lại, nhân viên sẽ rời đi khi mất niềm tin vào DN, không còn thấy giá trị trong công việc hoặc thiếu cơ hội thăng tiến. Sự hấp dẫn từ mức lương cạnh tranh, chiến lược kinh doanh thay đổi hoặc phúc lợi bị cắt giảm cũng có thể khiến họ tìm kiếm cơ hội mới. Song, nhiều người vẫn ở lại nếu họ tin tưởng vào định hướng của công ty và cảm nhận được sự ghi nhận từ cấp trên.

"Lương, thưởng bị cắt giảm không đồng nghĩa với việc NLĐ sẽ nghỉ việc ngay lập tức. Nếu DN không có chiến lược rõ ràng và môi trường làm việc không ổn định thì xu hướng nhân sự rời đi sẽ ngày càng tăng. Để giữ chân NLĐ, DN cần đầu tư vào sự phát triển của họ, xây dựng văn hóa bền vững và duy trì sự minh bạch trong nội bộ" - ông Lynh nhấn mạnh.