Mở rộng cơ hội vay vốn cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài

Nhu cầu vay vốn ưu đãi cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài đang tăng mạnh. Để đáp ứng nhu cầu này, dự án Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 khóa XV trong tháng 11 này. Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) bao gồm 9 chương và 130 điều, tăng 2 chương và 68 điều so với Luật Việc làm năm 2013. 

Mục tiêu của dự thảo là thể chế hóa những chỉ tiêu liên quan đến giải quyết việc làm bền vững, phát triển nguồn nhân lực, và hỗ trợ phát triển thị trường lao động, như đã nêu trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 42-NQ/TW, và các nội dung cải cách về chính sách bảo hiểm thất nghiệp theo Nghị quyết số 28-NQ/TW. Đồng thời, dự thảo cũng tuân thủ 4 nhóm chính sách đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 89/2023/QH15.

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ tiến hành rà soát các hạn chế, bất cập phát sinh trong quá trình thực thi Luật Việc làm năm 2013. Đồng thời, dự thảo sẽ đánh giá thực trạng các mối quan hệ xã hội liên quan và xem xét các điều ước, cam kết quốc tế trong lĩnh vực việc làm.

So với Luật Việc làm năm 2013, dự thảo này có nhiều nội dung sửa đổi và bổ sung quan trọng, cụ thể: (1) điều chỉnh quy định về nguồn vốn vay giải quyết việc làm; (2) mở rộng đối tượng vay vốn cho người lao động làm việc ở nước ngoài; (3) bổ sung quy định về đăng ký và quản lý lao động; (4) cập nhật hệ thống thông tin thị trường lao động; (5) phát triển kỹ năng nghề; (6) quy định về đánh giá và cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia; (7) quy định về tư vấn viên dịch vụ việc làm; (8) mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp; (9) linh hoạt mức đóng bảo hiểm thất nghiệp; và (10) điều chỉnh các chế độ bảo hiểm thất nghiệp.

Một trong những điểm nổi bật của dự thảo là việc mở rộng đối tượng vay vốn cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho họ. Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 12-12-2022 đã nhấn mạnh sự cần thiết trong việc rà soát, bổ sung và hoàn thiện pháp luật liên quan đến công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, đảm bảo điều chỉnh bao quát các đối tượng và loại hình lao động. 

Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng nghề, và ngoại ngữ cho người lao động, đặc biệt là ưu tiên cho quân nhân xuất ngũ, người dân tộc thiểu số, và hộ nghèo tại các vùng sâu, vùng xa, và vùng đặc biệt khó khăn.

Trước đây, Luật Việc làm 2013 chỉ quy định đối tượng vay vốn đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng bao gồm 5 nhóm từ nguồn vốn vay Quỹ quốc gia về việc làm và nguồn huy động của Ngân hàng Chính sách xã hội: người dân tộc thiểu số, lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, lao động bị thu hồi đất nông nghiệp và thân nhân người có công với cách mạng. 

Tuy nhiên, nhiều địa phương đã tích cực hỗ trợ vay vốn cho mọi lao động có nhu cầu. Theo báo cáo của Ngân hàng Chính sách xã hội, hiện 63/63 tỉnh, thành phố đã ủy thác cho Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay hỗ trợ tạo việc làm, với tổng dư nợ khoảng 38.378 tỷ đồng, chiếm 37,5% tổng dư nợ cho vay giải quyết việc làm.

Trong giai đoạn 2022-2023, có 16.066 lượt người lao động đã vay vốn để làm việc ở nước ngoài, chủ yếu từ nguồn ủy thác của địa phương. Tuy nhiên, con số này chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ so với tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài hàng năm. 

Theo thống kê, số lượng lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có xu hướng tăng, với 142.779 người vào năm 2022 và 155.000 người vào năm 2023. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024, đã có gần 114.000 người lao động ra nước ngoài làm việc.

Nhiều lao động mong muốn tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi, đặc biệt ở các thị trường có thu nhập cao như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), và Nhật Bản. Để đáp ứng nhu cầu này, Ban soạn thảo dự án Luật Việc làm đã đề xuất mở rộng đối tượng vay vốn cho tất cả người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, không chỉ giới hạn trong 5 nhóm đối tượng như hiện tại. Điều này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và bảo đảm nguyên tắc thống nhất trong các quy định liên quan đến cho vay.

Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi cũng quy định tính linh hoạt đối với nguồn vốn của địa phương, tổ chức và cá nhân khác ủy thác cho Ngân hàng Chính sách xã hội. Các địa phương, tổ chức, cá nhân ủy thác có thể quyết định ưu tiên đối tượng khác về lãi suất hoặc vay vốn ngoài các đối tượng quy định chung.