Xu hướng chọn việc làm tự do

Với nhiều lao động trẻ (LĐT), hiện nay thành công không chỉ được đo lường bằng chức danh hay mức lương, mà còn là khả năng làm chủ thời gian, không gian và hướng đi sự nghiệp. Sự linh hoạt, tự do sáng tạo và cơ hội phát triển bản thân theo cách riêng trở thành ưu tiên hàng đầu.

Chấp nhận thu nhập bấp bênh

Nguyễn Tiến Đạt (24 tuổi, TP Hà Nội) sau khi tốt nghiệp cao đẳng công nghệ thông tin, có việc làm đúng chuyên môn 2 năm. Nhưng sự gò bó về thời gian tại công sở đã thôi thúc anh tìm kiếm con đường mới, nơi có thể sống đúng với mong muốn và giá trị cá nhân.

Điều bất ngờ là công việc tự do Đạt lựa chọn lại là giảng viên yoga, lĩnh vực tưởng chừng không liên quan đến ngành học trước đó nhưng lại mang đến cho Đạt niềm đam mê và sự cân bằng. Dù mức thu nhập chỉ từ 6-8 triệu đồng/tháng, đủ để duy trì cuộc sống và hỗ trợ gia đình nhưng Đạt cho biết điều quan trọng hơn là tìm thấy sức khỏe và sự tự do. "Nhờ tính linh hoạt của công việc, tôi có thời gian học nâng cao kỹ năng, mở rộng mối quan hệ trong cộng đồng yoga và tạo nền tảng phát triển sự nghiệp lâu dài" - Đạt bày tỏ.

Tương tự, Phan Thị Hồng Ân (22 tuổi, TP HCM) từng có công việc văn phòng ổn định trong ngành marketing. Thế nhưng sau hơn 1 năm, lịch trình cố định và áp lực công việc đã "bào mòn" năng lượng sáng tạo, khiến cô quyết định rời bỏ. Hồng Ân chuyển sang làm sáng tạo nội dung trên YouTube và TikTok về du lịch, ẩm thực. 

Tuy nhiên, Hồng Ân thừa nhận công việc này không hề dễ dàng khi thu nhập bấp bênh và áp lực duy trì sự sáng tạo luôn đè nặng. "Tôi phải không ngừng học hỏi, thử nghiệm nội dung mới để giữ chân khán giả. Tự do cũng đồng nghĩa với việc không có chỗ cho sự lười biếng" - Hồng Ân nói.

Dù có công việc thiết kế đồ họa ổn định với mức lương 15 triệu đồng/tháng nhưng anh Liêu Chí Anh (29 tuổi, TP HCM) vẫn cảm thấy "mắc kẹt" trong vòng lặp nhàm chán. Do đó, anh quyết định nghỉ việc với 200 triệu đồng tiết kiệm để theo đuổi hành trình trở thành travel blogger (tạo ra nội dung trên mạng xã hội về du lịch) và nhiếp ảnh gia tự do, song thực tế không như mong đợi. 

Khi số tiền tiết kiệm cuối cùng cạn kiệt, Chí Anh buộc phải quay lại công việc văn phòng. Dù vậy, anh không hối tiếc về lựa chọn của mình. Anh cho rằng tự do không phải là hành trình ngắn hạn, mà cần kế hoạch dài hơi và sự chuẩn bị vững chắc.

Tận dụng tốt nguồn lực

Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP HCM, nhận định xu hướng LĐT lựa chọn công việc tự do là tất yếu trong thời đại số. Với năng lực và am hiểu công nghệ, nhiều LĐT dễ dàng tự tạo việc làm, đáp ứng nhu cầu của thị trường hiện đại. Mức thu nhập cao cũng là yếu tố chính thu hút họ, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ thông tin và lập trình, thiết kế đồ họa và sáng tạo nội dung…

Ngoài thu nhập, lối sống linh hoạt khiến công việc tự do trở nên hấp dẫn. Nhiều người lao động (NLĐ) không muốn bị ràng buộc trong 8-12 giờ/ngày tại văn phòng, nhất là sau đại dịch COVID-19. Họ tìm kiếm công việc không chỉ mang lại thu nhập mà còn cho phép sáng tạo, thỏa mãn đam mê và phát triển bản thân. 

"Song, công việc tự do cũng tiềm ẩn thách thức như thu nhập bấp bênh, cơ hội thăng tiến hạn chế và thiếu các chế độ phúc lợi so với công việc toàn thời gian. Vì vậy, nếu không có kế hoạch rõ ràng, NLĐ dễ mất định hướng" - ông Tuấn đánh giá.

Ông Đỗ Anh Quân, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Core Fitness & Yoga (TP HCM), cho biết xu hướng làm việc linh hoạt và lao động tự do đang tác động mạnh mẽ đến cách vận hành của DN. Nếu môi trường làm việc thiếu linh hoạt hoặc không đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân, nhân viên sẽ dễ rời đi.

Tình trạng thiếu hụt nhân sự toàn thời gian cũng phổ biến do nhiều người chọn làm tự do hoặc bán thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng dự án. "Để thích ứng, DN có thể áp dụng mô hình làm việc hybrid (kết hợp văn phòng và từ xa) hoặc remote (làm việc hoàn toàn từ xa). Qua đó, giúp DN tiếp cận chuyên gia có kỹ năng mà không cần cam kết lâu dài" - ông Quân phân tích.

Ngoài ra, DN cần xây dựng văn hóa tích cực, hỗ trợ phát triển kỹ năng và chăm lo sức khỏe tinh thần cho NLĐ. Điều này sẽ nâng cao sự gắn kết, giúp DN duy trì đội ngũ chất lượng cao. Mặt khác, nếu tận dụng tốt nguồn lao động tự do, DN có thể tối ưu chi phí vận hành và tiếp cận tài năng đa dạng, từ đó tăng cường khả năng đổi mới, thích ứng nhanh với thị trường và nâng cao lợi thế cạnh tranh.